آنال فیشر یک بریدگی کوچک در لایه پوشاننده مقعد است. زخم شقاق مقعدی در پوست موجب ایجاد درد شدید و خونریزی روشن هنگام اجابت مزاج می‌گردد. بعضی از مواقع که نمی‌دانیم علت شقاق مقعد چیست زخم می‌تواند به قدری عمیق باشد که عضلات زیرین دیده شود.
شقاق مقعد معمولاً مشکل خیلی مهمی نیست. در هر سنی دیده می‌شود و در نوزادان و کودکان نیز شیوع بالایی دارد؛ چون در این سنین یبوست مشکل مهمی محسوب می‌شود.
در بیشتر موارد زخم شقاق مقعدی در عرض چهار تا شش هفته خود به خودی بهبود می‌یابد. در مواردی که آنال فیشر بیشتر از هشت هفته وجود داشته باشد شقاق مقعدی مزمن نامیده می‌شود.
درمان شقاق مقعد می‌تواند به بهبودی و التیام ناراحتی پیش آمده کمک کند. استفاده از ملین ها و مسکن‌های درد موضعی از جمله درمان های شقاق مقعد محسوب می‌شوند.
اگر آنال فیشر با این درمان‌ها خوب نشود ممکن است به جراحی شقاق مقعد نیاز پیدا کنید. یا ممکن است پزشک به اختلالات زمینه‌ای مشکوک شود که شما را در معرض بروز عوارض شقاق مقعد قرار می‌دهند.
علائم شقاق مقعد چیست
علائم شقاق مقعد ممکن است شامل یکی یا چند مورد از موارد زیر باشد:
- یک بریدگی قابل مشاهده در پوست اطراف مقعد
- یک زایده گوشتی یا توده پوستی کوچک در کنار بریدگی
- درد تیز در ناحیه مقعدی با تحرک روده‌ای
- رگه های خون روی مدفوع یا دستمال توالت پس از اجابت مزاج
- احساس سوزش یا خارش در ناحیه مقعدی
علت بوجود آمدن شقاق مقعد چیست
علت بوجود آمدن شقاق مقعدی به طور عمده به عبور مدفوع بزرگ یا سفت ربط دارد. یبوست مزمن یا اسهال متناوب نیز می‌تواند باعث بریدگی پوست اطراف مقعد شود. از جمله علت های دیگر آنال فیشر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زور زدن هنگام زایمان برای زنان حامله یا زور زدن در هنگام دفع مدفوع
- بیماری التهابی روده مثل بیماری کرون
- کاهش جریان خون به ناحیه آنورکتال
- تنگی بیش از حد یا اسپاسم اسفنکتر مقعد
در موارد نادری علت بوجود آمدن آنال فیشر یکی از موارد زیر است:
- سرطان مقعد
- عفونت HIV
- سل
- سیفیلیس
- هرپس
آنال فیشر برای چه کسانی خطر دارد
شقاق مقعدی در نوزادان به طور شایعی دیده می‌شود. افراد بالغ هم به دلیل کاهش خونرسانی به ناحیه‌ی اطراف مقعد و رکتوم در معرض ایجاد شقاق مقعد هستند.حین و پس از تولد نوزاد، زنان حامله به دلیل زور زدن حین زایمان در خطر بوجود آمدن شقاق مقعد هستند.
بیماران مبتلا به بیماری التهابی روده مثل کرون و کولیت زخمی در خطر بالاتری نسبت به ایجاد فیشر آنال هستند. التهابی که در پوشش روده ایجاد می‌شود بافت اطراف مقعد را در معرض بریدگی قرار می‌دهد.
افرادی که به طور مداوم از یبوست رنج می‌برند در خطر بالاتری از نظر ایجاد آنال فیشر قرار دارند. زور زدن و عبور مدفوع بزرگ یا سفت از جمله عوامل شایع بوجود آمدن شقاق مقعدی محسوب می‌شود.
تشخیص شقاق مقعد چگونه است
پزشک معمولا با یک معاینه ساده‌ی ناحیه مقعدی می‌تواند شقاق مقعدی را تشخیص دهد. اگرچه در اغلب موارد باید برای تایید تشخیص وجود شقاق مقعد معاینه رکتال انجام گردد.
طی این معاینه پزشک با قرار دادن آنوسکوپ درون رکتوم امکان مشاهده بریدگی را فراهم می‌کند. آنوسکوپ یک وسیله لوله ای نازک است که به پزشک اجازه‌ی مشاهده کانال مقعدی را می‌دهد.
استفاده از آنوسکوپ ممکن است به یافتن سایر علل درد مقعدی مثل وجود هموروئید یا بواسیر نیز کمک کند. در بعضی از موارد درد مقعدی نیاز به انجام کولونوسکوپی داریم تا روده‌ها را نیز بررسی کنیم.
درمان شقاق مقعد چیست
بیشتر موارد شقاق مقعد نیاز به درمان گسترده ندارند. اگرچه، درمان خانگی شقاق مقعد می‌تواند به تقویت التیام و تسکین علائم شقاق مقعدی کمک نماید. درمان خانگی شقاق مقعد به صورت زیر است:
- استفاده ملین ها برای درمان یبوست
- مصرف مایعات بیشتر
- مصرف مکمل‌های فیبری و خوردن غذاهای فیبری بیشتری مثل میوه و سبزی خام
- نشستن در تشت آب گرم برای شل کردن عضلات، تسکین تحریک و افزایش جریان خون به ناحیه آنورکتال
- استفاده از پماد آنتی فیشر نیتروگلیسرین برای افزایش جریان خون به این ناحیه یا پماد آنتی فیشر هیدروکورتیزون مثل کورتیزون ۱۰ برای کمک به فروکش کردن التهاب
- استفاده از مسکن‌های موضعی مثل لیدوکائین برای کمک به التهاب
اگر علائم در عرض دو هفته پس از شروع درمان برطرف نشد به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند در جهت تصحیح تشخیص و پیشنهاد درمان‌های دیگر اقدام نماید.
پماد بلوک کانال کلسیم عضلات اسفنکتر مقعد را شل می‌کند و به التیام آنال فیشر کمک خواهد کرد.
گزینه‌ی درمانی دیگر برای آنال فیشر تزریق بوتاکس به اسفنکتر آنال است. این تزریقات جلوی اسپاسم مقعد را با فلجی موقتی عضلات می‌گیرد. این کار به التیام آنال فیشر همزمان با جلوگیری از ایجاد شقاق مقعدی جدید کمک می‌نماید.
اگر شقاق مقعد به سایر درمان‌ها جواب نداد ممکن است پزشک اسفنکترکتومی مقعد را پیشنهاد دهد. این روش جراحی شامل ایجاد یک برش کوچک در محل اسفنکتر آنال است که به شل شدن عضلات کمک می‌کند. شل شدن عضلات اسفنکتر به بهبودی شقاق مقعد کمک می‌نماید.
همه شقاق های مقعدی هم نشانه رژیم کم فیبر و یبوست نیستند. شقاق مقعدی که خوب نشود یا در خط وسط قدامی یا خلفی نباشد ممکن است نشان دهنده‌ی یک علت زمینه‌ای اساسی باشد.
اگر با وجود درمان خانگی شقاق مقعد در مورد خوب نشدن آن نگران هستید این مورد را با پزشک خود در میان بگذارید.
روش پیشگیری از شقاق مقعد چیست
همیشه نمی‌توان جلوی آنال فیشر را گرفت اما می‌توانید خطر بوجود آمدن شقاق مقعدی را با روش‌های پیشگیرانه‌ی زیر بگیرید:
- خشک نگه داشتن ناحیه مقعدی
- پاک کردن ناحیه مقعدی با آب گرم و صابون به طریق ملایم
- نوشیدن مایعات فراوان، خوردن غذاهای فیبری و ورزش منظم برای اجتناب از یبوست
- درمان فوری اسهال
- تعویض مرتب پوشک نوزادان
جمع‌بندی
شقاق مقعدی می‌تواند باعث ایجاد درد تیز و مقداری خونریزی روشن هنگام حرکات روده‌ای شود. اگر آنال فیشر مزمن شود ایجاد زایده گوشتی محتمل است که با عفونت مزمن در محل ارتباط دارد.
برای این که بدانیم علت شقاق مقعد چیست باید به جراحی‌های قبلی فرد، بیماری های التهابی روده، سرطان مقعد و بیماری‌های منتلقه از راه جنسی توجه نماییم.
بعضی از عوارضی که به طور مستقیم‌تری موجب ایجاد شقاق مقعد می‌شوند آن‌هایی هستند که باعث ایجاد تروما به ناحیه می‌شود. زایمان طبیعی، رابطه مقعدی یا عبور مدفوع سفت از جمله این موارد هستند.
