هیدروپس فتالیس یا تجمع مایع در اندام های جنین چیست؟

هیدروپس فتالیس، یک وضعیت جدی و خطرناک می باشد. درجنین تازه متولد شده، مایعات به صورت غیر طبیعی در بافت اطراف ریه ها، شکم، قلب و یا زیر پوست تجمع می یابد. این عارضه پزشکی به سایر قسمت های بدن که نقش کنترل مایعات بدن را دارند، تاثیرمی گذارد.

تجمع مایعات در بدن جنین، درهر۱ از ۱۰۰۰ نوزاد متولد شده رخ می دهد. اگر باردار هستنید و جنین شما عارضه ی هیدوپس فتالیس دارد؛ بنابراین پزشک به شما زایمان زود هنگام را توصیه خواهد کرد. بعد از زایمان زود رس، جنین دارای هیدروپس فتالیس، نیاز به انتقال خون وسایر روش های درمانی برای ازبین مایعات اضافی بدن دارد.

حتی بعد از درمان، این عارضه بیشتر از نصف نوزادان که دارای خیز جنینی می باشند، کمی قبل از زایمان و یا بعد از زایمان می میرند.

انواع هیدروپس فتالیس

دو نوع هیدروپس جنینی وجود دارد: هیدروپس فتالیس ایمنی و غیرایمنی که نوع آن به علت عارضه بستگی دارد.

هیدوپس فتالیس غیرایمنی

شایع ترین نوع هیدروپس ها، هیدروپس فتالیس غیرایمنی می باشد. این عارضه زمانی رخ می دهد که مشکلات و یا بیماری مرتبط با تنظیم مایعات بدن جنین وجود داشته باشد.

عواملی که در تنظیم مایعات بدن جنین نقش دارند:

● کم خونی های شدید مانند تالاسمی

● نارسایی قلبی یا ریوی در جنین

● اختلالات ژنتیکی و متابولیکی مانند سندروم ترنر و بیماری گاچر

● عفونت های ویروسی و باکتریایی مانند بیماری چاگاس یا شاگاس و پاراویروس بی ۱۹

●سیتومگالوویروس، تبخال، توکسوپلاسموز، سیفلیس

● تومورها

●ناهنجاری های تنفسی

●خونریزی جنین

در بعضی موارد علت هیدروپس فتالیس شناخته شده نیست.

هیدروپس فتالیس ایمنی

هیدروپس فتالیس ایمنی زمانی اتفاق می افتد؛ که خون جنین با خون مادر سازگار نباشد که به آن، ناسازگاری Rh می گویند. سیستم ایمنی مادر ممکن است، گلبول های قرمز کودک را مورد حمله قرار داده و آن را از بین ببرد. در موارد شدید ناسازگاری Rh می تواند منجر به خیز جنینی شود.
هیدروپس فتالیس ایمنی از زمان اختراع دارویی به نام Rh ایمونوگلوبولین (RhoGAM) امروزه بسیار کمتر شده است. این دارو برای زنان باردار در معرض خطر ناسازگاری Rh، برای جلوگیری ازعوارض داده می شود.

علائم هیدروپس فتالیس چیست؟

در صورتی که جنین دارای هیدروپس فتالیس باشد، ممکن است زنان باردار علائم زیر را تجربه کنند:
●مایع آمنیوتیک (پلی هیدرامنیوس)
●جفت به صورت غیر طبیعی بزرگ است.
همچنین جنین ممکن است طحال، قلب، کبد بزرگ و مایعات اطراف قلب یا ریه ها داشته باشد که در هنگام سونوگرافی قابل مشاهده است.

نوزادی که با هیدروپس جنینی متولد شده ممکن است علائم زیر را داشته باشد:
●پوست رنگ پریده
●کبودی
●تورم شدید (ورم) به خصوص در ناحیه شکم
●بزرگ شدن کبد و طحال
●مشکلات تنفسی
●زردی شدید

تشخیص هیدروپس جنینی

تشخیص تجمع مایع در بدن جنین، معمولاً هنگام سونوگرافی انجام می شود. یک پزشک ممکن است در هنگام معاینه معمول بارداری، متوجه هیدروپس جنینی در سونوگرافی شود. سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا، برای تهیه تصاویر زنده از داخل بدن استفاده می کند. همچنین ممکن است در سونوگرافی که انجام می شود متوجه شوید کودک کمتر در حال حرکت است یا عارضه بارداری دیگری مانند فشار خون بالا را تجربه می کنید.

آزمایشهای تشخیصی دیگری نیز ممکن است برای تعیین شدت یا علت بیماری انجام شود که شامل:
●نمونه گیری خون جنین
●آمنیوسنتز، که میزان برداشت مایعات آمنیوتیک برای آزمایش بیشتر است.
●اکوکاردیوگرافی جنین که به دنبال نقص ساختاری قلبی صورت می گیرد.

هیدروپس جنینی چگونه درمان می شود؟

خیز جنینی معمولاً در دوران بارداری قابل درمان نیست. گاهی اوقات، پزشک ممکن است برای افزایش شانس زنده ماندن کودک تا زمان تولد، به کودک خون تزریق کند. (انتقال خون داخل رحمی جنین)
در بیشتر موارد، پزشک باید زایمان زودرس نوزاد را انجام دهد تا فرصت زنده ماندن را به کودک بدهد. این کار با داروهایی انجام می شود که باعث زایمان زودرس یا با سزارین اورژانسی (C-section) می شوند. پزشک شما در مورد این گزینه ها با شما صحبت خواهد کرد.

روش های درمانی که بعد از تولد نوزاد انجام می دهند شامل:
●استفاده از سوزن برای از بین بردن مایع اضافی از فضای اطراف ریه ها، قلب یا شکم (توراسنتز)
●دستگاه های کمکی برای تنفس مانند دستگاه ونتیلیتور
●داروهایی برای کنترل نارسایی قلبی
●داروهایی برای کمک به کلیه ها جهت از بین بردن مایعات اضافی

برای هیدروپس های ایمنی، کودک ممکن است یک انتقال مستقیم از گلبول های قرمز که مطابق با گروه خونی آن است، دریافت کند. اگر هیدروپس جنینی به دلیل بیماری زمینه ای دیگری ایجاد شده باشد، کودک نیز برای آن بیماری معالجه می کند. به عنوان مثال، از آنتی بیوتیک هایی که برای درمان عفونت سفلیس استفاده می شود.

زنانی که نوزادانشان دارای جنین هیدروپس فتالیس می باشند، در معرض خطر بیماری دیگری هستند که تحت عنوان سندرم Mirror یا ادم سه گانه شناخته می شود. این سندروم می تواند منجر به فشار خون بالا تشنج شود. زنان بارداری که دارای این سندروم هستند، بایستی زایمان زود هنگام را انجام دهند.

خیز جنینی به شرایط آن بستگی دارد؛ اما حتی با درمان، شانس زندگی نوزاد پایین است. تنها در حدود ۲۰ درصد از نوزادانی که قبل از تولد به هیدروپس جنین مبتلا بودند، تا زمان زایمان زنده می مانند و از بین این نوزادان، تنها نیمی از آن ها پس از زایمان زنده می مانند. خطر مرگ برای نوزادانی که زود تشخیص داده می شوند (کمتر از ۲۴ هفته از زمان بارداری) یا دارای ناهنجاری های ساختاری مانند نارسایی قلبی هستند، بسیار بالا می باشد.

نوزادان متولد شده با خیزجنینی نیز ممکن است نارسایی ریوی داشته باشند و در معرض خطرات بیشتری قرار گیرند مانند:
●نارسایی قلبی
●ضربه مغزی
●هایپوگلیسمی
●تشنج