فلوتر دهلیزی (AFL) نوعی ضربان غیرعادی قلب، یا به اصطلاح آریتمی است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که حفره‌های بالایی قلب شما بسیار سریع بتپند. هنگامی که این حفره‌ها تحت عنوان دهلیزها سریع‌تر از حفره‌های پایینی (بطن‌ها) تپش کنند، ضربان قلب شما از ریتم هماهنگ خود خارج می‌شود.
فلوتر دهلیزی حالتی شبیه به شرایط فیبریلاسیون دهلیزی (AFib) است که بسیار شایع‌تر از فلوتر می‌باشد.
علائم فلوتر دهلیزی چیست؟
به طور معمول، فرد مبتلا به AFL حالت فلوتری را در قلب خود احساس نمی‌کند. در این بیماران علائم به شکل‌های دیگری ظاهر می‌شوند. برخی از این علائم شامل:
- تند شدن ضربان قلب
- تنگی نفس
- احساس سرگیجه و یا از هوش رفتن
- احساس سنگینی و فشار در قفسه سینه
- سرگیجه
- احساس تپش قلب
- احساس خستگی و به مشکل خوردن در انجام کا‌رهای روزانه
استرس نیز می‌تواند ضربان قلب را بالا برده و علائم AFL را تشدید کند. این علائم در فلوتر دهلیزی ، با بسیاری از شرایط و حالات دیگر مشترک است؛ پس داشتن یک یا چند مورد از این علائم، لزومی بر وجود بیماری فلوتر دهلیزی نیست. در AFL این علائم اغلب برای روزها و یا حتی هفته‌ها ادامه می‌یابند.
علت فلوتر دهلیزی چیست؟
یک ضربان‌ساز طبیعی (گره سینوسی) در دهلیز راست وجود دارد که ضربان قلب شما را کنترل می‌کند. این گره سیگنال‌های الکتریکی را به هر دو دهلیز راست و چپ می‌فرستد. در واقع این سیگنال‌ها به قلب اطلاع می‌دهند چه زمانی و چگونه منقبض شود.
اگر شما به آریتمی فلوتر دهلیزی مبتلا باشید، گره سینوسی سیگنال الکتریکی را می‌فرستد؛ اما بخشی از این سیگنال در یک مسیر چرخشی، در اطراف دهلیز راست، به گردش در می‌آید. این امر موجب می‌شود دهلیز به سرعت منقبض شده و سریع‌تر از بطن‌ها بتپد.
ضربان قلب طبیعی در حدود ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه (bpm) است. در حالی که ضربان قلب در افراد مبتلا به AFL، در حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ ضربه در دقیقه خواهد بود.
عوامل متعددی می‌توانند منجر به AFL شوند؛ شامل:
بیماری عروق کرونر
در خصوص علت فلوتر دهلیزی باید گفت بیماری قلبی از دلایل عمده فلوتر دهلیزی است. بیماری عروق کرونر (CAD) زمانی اتفاق می‌افتد که عروق قلب با پلاک یا لخته مسدود شوند.
کلسترول و چربی‌هایی که به دیواره‌های عروق می‌چسبند، پلاک را ایجاد می‌کنند. این امر گردش خون را کند و یا حتی متوقف کرده و موجب آسیب رسیدن به بافت و حفره‌های قلب و عروق خونی می‌شود.
جراحی قلب باز
جراحی قلب باز نیز ممکن است به قلب آسیب رسانده و علت فولتر دهلیزی باشد. در واقع آسیب یا زخم ایجاد شده می‌تواند جلوی سیگنال الکتریکی را گرفته و به فلوتر دهلیزی منجر شود.
چه افرادی در معرض آریتمی فلوتر دهلیزی هستند؟
عوامل خطر آریتمی فلوتر دهلیزی شامل داروها، شرایط موجود و سبک زندگی است. افرادی که در معرض این بیماری هستند، ممکن است دارای ویژگی‌های زیر باشند:
- مصرف سیگار
- سابقه بیماری قلبی
- سابقه حمله قلبی
- سابقه فشار خون بالا
- سابقه بیماری‌های مربوط به دریچه قلب
- سابقه بیماری ریوی
- استرس و اضطراب
- مصرف قرص‌های لاغری یا داروهای خاص دیگر
- اعتیاد به مصرف الکل
- سابقه‌ی جراحی اخیر
- دیابت
ریتم فلوتر دهلیزی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک متخصص زمانی به این بیماری مشکوک می‌شود که ضربان قلب شما بالای ۱۰۰ ضربان در دقیقه باشد. در زمان تشخیص AFL، سابقه خانوادگی اهمیت می‌یابد. سابقه بیماری قلبی، مشکلات اضطراب و فشارخون بالا خطر ابتلای شما را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
پزشک عمومی می‌تواند AFL را تشخیص دهد؛ اما ممکن است برای آزمایش‌های بیشتر، شما را به پزشک متخصص قلب (کاردیولوژیست) ارجاع دهد.
از تست‌های متعددی برای تشخیص و تایید این بیماری استفاده می‌شود:
اکوکاردیوگرام: در این تست از امواج اولتراسوند برای نشان دادن تصاویری از قلب استفاده می‌شود. این تصاویر جریان خون قلب و عروق خونی را نیز نمایش می‌دهند.
الکتروکاردیوگرام (نوار قلب): در این تست الگوهای الکتریکی قلب شما ثبت می‌شود.
مطالعات EP (الکتروفیزیولوژی): استفاده از این روش برای ثبت ریتم قلبی، نسبت به سایر روش‌ها تهاجمی‌تر است. در این روش یک لوله نازک یا به اصطلاح کاتتر (catheter) از داخل سرخرگ‌های کشاله ران به سمت قلب هدایت می‌شود. سپس الکترودها را وارد می‌کنند تا ریتم قلبی را در نواحی مختلف نمایش دهند.
درمان فلوتر دهلیزی چگونه است؟
هدف اصلی پزشک برای درمان این است که ضربان قلب را به حالت طبیعی بازگرداند و از عوارض فلوتر دهلیزی پیشگیری نماید. درمان فلوتر دهلیزی به شدت و جدیت این بیماری بستگی دارد. سایر مشکلات سلامت و بیماری‌های فرد بر درمان AFL تاثیر می‌گذارند.
داروها
داروها می‌توانند ضربان قلب را کاهش داده و یا تنظیم کنند. ممکن است مصرف برخی داروهای خاص نیاز به حضور کوتاه مدت در بیمارستان داشته باشد تا بدن بیمار به آن‌ها عادت کند. برای مثال: مسدودکننده‌های کانال کلسیم، بتابلوکرها و دیگوکسین (digoxin)
دسته‌ای دیگر از داروها به منظور برگرداندن ریتم فلوتر دهلیزی به ریتم نرمال سینوسی، استفاده می‌شوند. آمیودارون (amiodarone)، پروپافنون (propafenone) و فلکاینید (flecainide) مثال‌هایی از این داروها هستند.
رقیق‌کننده‌های خون مانند داروهای ضدانعقادِ خوراکیِ غیر از ویتامین کا (non-vitamin K oral anticoagulants) یا به اختصار NOACs به منظور جلوگیری از تشکیل لخته در عروق استفاده می‌شوند. تشکیل لخته یکی از عوارض فلوتر دهلیزی بوده و می‌تواند منجر به سکته یا حمله قلبی شود. خطر تشکیل لخته‌های خونی در افراد مبتلا به AFL بیشتر از سایر افراد است.
وارفارین (warfarin)، از داروهای ضدانعقاد، مدت زمان زیادی است که جهت جلوگیری از تشکیل لخته به عنوان یکی از عوارض فلوتر دهلیزی، در بیماران AFL تجویز و مصرف می‌شود؛ اما امروزه NOACs ترجیح داده می‌شوند زیرا نیازی به تست‌های خونی برای کنترل کردن نداشته و تداخل غذایی شناخته شده‌ای ندارند.
جراحی
ابلیشن تراپی (ablation therapy) زمانی استفاده می‌شود که AFL با دارودرمانی کنترل نشود. این روش درمانی، بافتی را که در قلب ریتم غیرعادی تولید کرده است، نابود می‌کند. ممکن است پس از جراحی نیاز به استفاده از باتری (pacemaker) برای کنترل ضربان قلب باشد. ممکن است از پیس میکر بدون ابلیشن (ablation) نیز استفاده گردد.
درمان‌های جایگزین
کاردیوورژن: در این روش از الکتریسیته برای شوک و برگرداندن ریتم قلبی به حالت طبیعی استفاده می‌شود. طی این کار که دفیبریلاسیون (defibrillation) نیز نامیده می‌شود، شوک به وسیله پدال‌ها و پچ‌های متصل به قفسه سینه، ایجاد می‌شود.
در طولانی مدت با این بیماری چه باید کرد؟
داروها اغلب در درمان AFL موفق هستند؛ اما بسته به این که چه عاملی باعث فلوتر دهلیزی یا همان AFL شده، امکان بازگشت بیماری، بعد از درمان وجود دارد. شما می‌توانید خطر ابتلای مجدد به این بیماری را با کم کردن استرس و مصرف داروهای تجویز شده، کاهش دهید.
