افتالموپلژی به ضعیف شدن یا فلج عضله چشمی گفته می‌شود. این بیماری می‌تواند یک یا تعداد بیشتری از ۶ عضله ی چشمی را درگیر کند. این عضلات در حالت عادی وظیفه نگه داشتن چشم در مکان طبیعی خود و کنترل حرکات آن را بر عهده دارند. در حالت کلی دو نوع افتالموپلژی وجود دارد: افتالموپلژی خارجی پیش‌رونده مزمن و افتالموپلژی اینترنوکلئار. در این مقاله به بررسی بیشتر این عارضه، انواع، علت، علائم و درمان افتالموپلژی خواهیم پرداخت.
دو فرم اصلی بیماری
افتالموپلژی خارجی پیش‌رونده مزمن
افتالموپلژی خارجی پیش‌رونده مزمن معمولاً در بزرگسالان در رده‌ی سنی ۱۸ تا ۴۰ سال بروز کرده و با افتادگی پلک و سختی در کنترل عضلات حرکت دهنده‌ی چشم آغاز می‌شود.
افتالموپلژی اینترنوکلئار
افتالموپلژی اینترنوکلئار یا فلج چشمی بین‌هسته‌ای در اثر آسیب و فلج عصب چشمی که تنظیم کننده‌ی حرکات خارجی چشم است، ایجاد می‌شود. فلج چشمی بین‌هسته‌ای باعث دید دوتایی می‌شود که گاهی در ارتباط با اختلالات خاصی دیگر است.
علائم افتالموپلژی چیست؟
افرادی که دچار افتالموپلژی هستند، دچار دید دوتایی یا تار شده و‌ممکن است در هماهنگی حرکت چشم‌ها دچار مشکل شوند. برخی حتی در حرکت دادن هر دو چشم در یک جهت نیز مشکل دارند و اغلب آن‌ها افتادگی پلک را تجربه خوهند کرد.
درصورتی که فلج چشمی در ارتباط با یک بیماری سیستمیک باشد، ممکن است علائم دیگر مانند سختی در بلع و ضعف عضلات عمومی بدن نیز در فرد وجود داشته باشد.
علت ایجاد افتالموپلژی چیست؟
این شرایط ممکن است مادرزادی بوده (از ابتدای تولد وجود داشته باشد) یا در سال‌های بعدی زندگی ایجاد شود. علت اصلی معمولاً به اختلال در پیام رسانی از مغز به چشم مربوط است.
افتالموپلژی اینترنوکلئارمی‌تواند در اثر مالتیپل اسکلروزیس، تروما و سکته مغزی ایجاد شود. افتالموپلژی خارجی معمولاً در اثر اختلالات عضلانی یا میتوکندریای مانند بیماری گریوز یا سندرم کرنس سه یر (Kearns-Sayre) ایجاد می‌شود. سایر دلایل می‌تواند شامل: کوارد زیر باشند:
- میگرن
- بیماری‌های تیروئیدی
- سکته‌ی مغزی
- جراحت مغزی
- تومور مغزی
- عفونت
ریسک فاکتورهای بیماری
افتالموپلژی با احتمال تقریباً بالایی در افراد دیابتی شایع‌تر است؛ به طوری که در مردان دیابتی بالای ۴۵ سال با سابقه ۱۰ سال دیابت، ریسک درگیری بسیار بالاتر است. در افرادی که دچار اختلالاتی در کنترل عضلات خود هستند مانند مالتیپل اسکلروزیس یا گریوز، نیز خطر بروز بیماری بیشتر است.
در حالت کلی هیچ سبک زندگی خاصی، در ارتباط با افتالموپلژی تائید نشده است؛ اما حفظ سلامت سیستم عروقی با رعایت یک سبک زندگی متعادل، ریسک سکته‌ی مغزی و مشکلات چشمی آن را کاهش خواهد داد.
فلج چشمی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
افتالموپلژی معمولاً در معاینه‌ی پزشک با بررسی وجود مشکل در حرکات چشمی قابل تشخیص بوده و برای بررسی دقیق‌تر از MRI و سی تی اسکن استفاده می‌شود.
آزمایش خون نیز در صورتی که شرایطی مانند اختلالات تیروئیدی مورد بررسی باشد، درخواست می‌شود. ممکن است جهت بررسی دقیق‌تر مشکل، بیمار به یک متخصص چشم یا نورولوژیست ارجاع داده شود.
درمان افتالموپلژی
ایا فلج عضله چشم درمان دارد ؟ درمان افتالموپلژی بستگی به نوع، علائم و علل زمینه‌ای بیماری دارد. کودکانی که با این مشکل متولد می‌شوند، معمولاً با آن سازش پیدا کرده و از اختلالات بینایی خود آگاه نیستند. بزرگسالان ممکن است با عینک اختلال بینایی خود را جبران کرده و یا برای داشتن دید طبیعی از چشم بند استفاده کنند.
در برخی موارد درمان میگرن فرد، بر بهبودی بیماری تاثیر خواهد داشت.
عوارض فلج چشمی
اگر تشخیص این بیماری برای فرد گذاشته شود، ممکن است جهت بررسی سایر مشکلات عضلانی یا پیشرفت بیماری‌های ژنتیکی تحت نظر قرار بگیرد. این احتمال وجود دارد که ضعف عضلانی فرد در طی زمان شدیدتر شود. اگر علائمی مانند دید دوتایی، تاری دید، احساس وجود اجسام شناور در چشم، سردرد ناگهانی و سرگیجه در فرد دیده شود، مراجعه به پزشک ضروریست.
راه‌های پیشگیری
افتالموپلژی معمولاً علامتی از وجود یک سندرم یا بیماری است ولی مراجعه‌ی منظم به چشم پزشک می‌تواند در تشخیص زودتر آن موثر باشد.
حتی اگر دید طبیعی و‌نرمالی دارید، توصیه می‌شود هر دو سال یک بار به چشم پزشک مراجعه کنید. چشمان ما ماهیچه‌های ظریفی دارد که عملکرد آن‌ها وابسته به وجود سیستم عصب‌دهی و عروقی سالم است.
چشم‌انداز بیماری
در افرادی که تنها از ایم بیماری رنج می‌برند، انتظار می‌رود که طول عمر نرمالی داشته باشند. دانستن علت زمینه‌ای ممکن است تماماً سیر بیماری را تغییر دهد. سابقه‌ی بیماری عروقی، سکته و بیماری‌های ژنتیکی می‌تواند چشم‌انداز طولانی مدت این عارضه را تحت تاثیر قرار دهد.
تشخیص به موقع و درمان افتالموپلژی نقش مهمی در روند بعدی بیماری خواهد داشت.
