کرایوگلوبولین‌ها پروتئین‌های غیر عادی موجود در خون هستند که در هنگام سرما تجمع یافته و رسوب می‌کنند و ممکن است باعث التهاب و آسیب اعضای بدن شوند. با این حال، این پروتئین‌ها همچنین می توانند در سطوح کم در خون وجود داشته باشند بدون اینکه علامتی ایجاد کنند. هنگامی که علائم ناشی از کرایوگلوبولین ها وجود دارد، به این بیماری (معمولاً بثورات ویژه) “کرایوگلوبولینمی” گفته می‌شود.
اگر مبتلا به کرایوگلوبولینمی باشید، این پروتئین‌ها ممکن است در دمای زیر ۹۸.۶ درجه فارنهایت (۳۷ درجه سانتیگراد) جمع شوند. این توده‌های پروتئینی ژلاتینی می‌توانند مانع گردش خون شما شوند که می‌تواند به پوست، مفاصل، اعصاب و اندام‌ها(به ویژه کلیه‌ها و کبد) آسیب برساند.
عوامل ایجاد کننده کرایوگلوبولینمیا
- عفونت ها: هپاتیت C شایعترین عفونت مرتبط با کرایوگلوبولینمی است. موارد دیگر شامل هپاتیت B، اپشتین بار، HIV، توکسوپلاسموز و مالاریا است.
- سرطان های خاص: برخی از سرطانهای خون مانند مولتیپل میلوما، ماکروگلوبولینمی والدنشتروم و لوسمی لنفوسیتی مزمن نیز در بعضی اوقات می‌توانند باعث ایجاد کرایوگلوبولینمی شوند.
- اختلالات خود ایمنی: بیماری‌هایی مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید و سندرم شوگرن خطر ابتلا به بیماری کرایوگلوبولینمی را افزایش می‌دهند.
علائم بیماری کرایوگلوبولینمی چیست
اکثر مبتلایان به کرایوگلوبولینمیا هیچ علامتی به جز میزان زیاد در تست های آزمایشگاهی ویژه سفارش داده شده ندارند. بیشتر علایم شامل خستگی، درد مفاصل، بی حسی یا ضعف است. همچنین بثورات خاصی به نام پورپورا ایجاد می‌شود که مانند لکه‌های قرمز یا کبودی‌های بنفش است و معمولاً در بالای پاها قرار دارند.
علائم و نشانه‌های دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تغییر رنگ دست و یا پا(از حالت طبیعی به رنگ سفید و سپس به رنگ آبی) در سرما، به نام “پدیده رینود” . اما این پدیده در افراد فاقد کرایوگلوبینمیا نیز بسیار رایج است.
- کاهش وزن
- فشار خون بالا
- تورم مچ پا و ورم پاها
- زخم های پوستی و گانگرن
- بزرگ شدن کبد یا طحال
- گز گز یا ضعف و کرختی دست و پاها
- آسیب کلیه
ریسک فاکتور‌های کرایوگلوبولینمیا
- جنسیت: کرایوگلوبولینمی بیشتر در در زنان رخ می‌دهد.
- سن: علائم بیماری کرایوگلوبولینمی معمولاً در سنین میانسالی آغاز می‌شود.
- بیماری‌های دیگر: کرایوگلوبولینمی با بیماری‌هایی مانند هپاتیت C، مولتیپل میلوما، HIV، ماکروگلوبولینمی والدنشتروم، لوپوس و سندرم شوگرن همراه است.
تشخیص کرایوگلوبولینمی چیست
تشخیص بیماری کرایوگلوبولینمی شامل یک آزمایش خون است که در آن نمونه باید برای مدت زمانی قبل از خنک شدن، در دمای طبیعی بدن ۹۸.۶ درجه فارنهایت (۳۷ درجه سانتیگراد) نگهداری شود. اگر آزمایش نمونه خون به درستی انجام نشود، نتایج نادرست ممکن است رخ دهد.
درمان کرایوگلوبولینمی چیست
درمان کرایوگلوبولینمی همیشه ضروری نیست و بستگی به ارگان‌های آسیب دیده، میزان آسیب و وجود سایر شرایط پزشکی دارد. این امر نه تنها برای درمان کرایوگلوبولینمی بلکه برای رفع سایر اختلالات همراه نیز بسیار مهم است.
پایه اصلی درمان، کورتیکواستروئیدها با یا بدون داروهای دیگر بسته به اندام مبتلا و میزان درگیری است. یکی دیگر از روش‌های درمانی میزان کرایوگلوبولین‌ها را در خون کاهش می‌دهد. این روش که پلاسمافرزیس نامیده می‌شود، کرایوگلوبولین‌ها را از پلاسما(مایع موجود در خون) خارج می‌کند. این کار به جلوگیری از گرفتگی عروق توسط کرایوگلوبولین‌ها که جریان خون را مسدود کرده و منجر به ایجاد بثورات و آسیب دیدگی اعضای بدن می‌شود، کمک می کند.
اگر وضعیت پزشکی دیگری مانند هپاتیت C یافت شود، ممکن است درمان ضد ویروسی اغلب با مراجعه به متخصص کبد توصیه شود.
اگر مولتیپل میلوما یا لنفوم یافت شود، مراجعه به متخصص خون توصیه می‌شود.
سبک زندگی و داروهای خانگی برای کرایوگلوبولینمی چیست
اگر مبتلا به کرایوگلوبولینمی هستید، باید از قرار گرفتن در معرض سرما خصوصاً انگشتان دست و انگشتان پایتان خودداری کنید. هنگام استفاده از فریزر یا یخچال از دستکش استفاده کنید. روزانه پاهای خود را برای بررسی هرگونه صدمه چک کنید، زیرا کرایوگلوبولینمی می‌تواند باعث تاخیر و سختی بهبودی در آسیب‌های پا شود.
ممکن است با دیدن ارائه دهنده مراقبت‌های اولیه، درمان خود را شروع کنید. یا ممکن است شما بلافاصله به یک متخصص اختلالات خون(هماتولوژیست) مراجعه کنید. اطلاعات زیر به شما کمک می‌کند تا برای قرار ملاقات با پزشک خود آماده شوید. هنگامی که قرار ویزیت را می‌گذارید، قبل از انجام آزمایش خاص، سؤال کنید که آیا قبل از انجام آزمایش باید کار خاصی انجام دهید با خیر. مانند لیستی از:
- علائم شما، حتی مواردی که به دلایل ویزیت مرتبط نباشد.
- اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله استرس‌های اساسی، تغییرات اخیر زندگی و سابقه پزشکی خانواده.
- تمام داروها، ویتامین ها یا سایر مکمل‌های مصرفی از جمله دوز آنها.
- سؤالاتی از پزشک خود بپرسید.
در صورت امکان با یکی از اعضای خانواده یا یکی از دوستان خود همراه شوید تا در یادآوری اطلاعاتی که به شما داده می‌شود، کمک کنند.
برخی از سؤالات اساسی که باید از پزشک خود در مورد کرایوگلوبولینمی بپرسید:
- چه چیزی ممکن است باعث ایجاد علائم در من شود؟
- غیر از شایعترین علل، دیگر دلایل احتمالی علائم من چیست؟
- به چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
- آیا اختلال من موقتی است یا مزمن؟
- بهترین اقدام برای من چیست؟
- گزینه‌های اصلی برای رویکرد درمان که پیشنهاد می‌کنید چیست؟
- این مشکلات سلامتی دیگر را نیز دارم. چگونه می‌توانم به بهترین وجه آنها را مدیریت کنم؟
- آیا محدودیت‌هایی برای من وجود دارد؟
- آیا باید به یک متخصص مراجعه کنم؟
- آیا بروشور آموزشی یا کتابی که بتوانم درباره این موضوع بخوانم وجود دارد؟ چه وب سایت‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟
پزشک احتمالاً چندین سؤال از شما خواهد پرسید، مانند:
- چه زمانی علائم شما شروع شد؟
- آیا علائم شما مداوم یا گاه به گاه بوده است؟
- علائم شما چقدر شدید است؟
- در صورت بروز علائم چه چیزی باعث بهبود علائم شما می‌شود؟
- چه چیزی علائم شما را بدتر می‌کند؟
کاری که می‌توانید انجام دهید:
از انجام هر کاری که به نظر می‌رسد علائم شما را بدتر کند، خودداری کنید.
منابع: mayoclinic و clevelandclinic
