نگاه کلی
نقص دیواره بین بطنی (VSD)، سوراخی در قلب، یک نقص قلبی شایع هنگام تولد (مادرزادی) است. این سوراخ یا نقص در دیواره یا سپتوم بین بطن‌ها (دو حفره پایینی قلب) ایجاد میشود؛ و دو بطن را به‌هم مرتبط می‌کند، درنتیجه خون از سمت چپ قلب به سمت راست جریان می‌یابد. بدین ترتیب خون پراکسیژن دوباره از سمت راست وارد گردش خون ریوی میشود، به جای اینکه به سمت اندام‌ها جریان یابد. و درنتیجه قلب مجبور میشود بیشتر کار کند.
نقص بین بطنی کوچک ممکن است مشکل خاصی ایجاد نکند، و بیشتر این سوراخ‌های کوچک خودبه‌خودی بسته می‌شوند. اما سوراخ‌های متوسط و بزرگ نیاز به جراحی دارند، تا سریعا درمان شوند و از ایجاد عوارض بیشتر جلوگیری شود.
علائم
علائم و نشانه‌های آسیب‌های قلبی شدید در همان روزها، هفته‌ها یا ماه‌های اولیه بعد از تولد تظاهر پیدا می‌کنند.
علائم نقص دیواره بین بطنی در کودکان عبارت اند از:
- کم غذایی، عدم رشد مناسب
- تنفس تند تند یا احساس خفگی
- زود خسته می‌شوند
شما و پزشکتان احتمالا در ابتدای تولد به علائم بیماری نقص دیواره بین بطنی توجه نمی‌کنید. اگر سوراخ کوچک باشد، احتمال زیاد مدت زمانی طول خواهد کشید تا علائم بروز کند. علائم و نشانه‌ها به دلیل متفاوت بودن اندازه سوراخ و سایر عوامل قلبی وابسته، متفاوت خواهد بود.
پزشک شما ممکن است اولین بار از طریق چک‌آپ‌های دوره‌ای که با استتوسکوپ انجام میدهد، متوجه یکسری سوفل‌ها و ناهنجاری‌هایی در ضربان قلب شما شود، و بدین ترتیب این نقص را تشخیص دهد. گاهی اوقات نقص دیواره بین بطنی به وسیله اولتراسوند و در دوران جنینی تشخیص داده میشود.
برخی اوقات نقص دیواره بین بطنی تا زمانی که فرد بزرگ نشود، تشخیص داده نمی‌شود. علائم و نشانه‌ها می‌توانند شامل تنفس سریع یا ناهنجاری‌های ضربانی باشند که پزشکتان حین معاینه با استتوسکوپ می‌شنود.
چه‌زمانی نیاز هست که به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر کودک شما علائم زیر را دارد، با پزشک خود تماس بگیرید:
- موقع غذا خوردن یا بازی کردن زود خسته میشود
- افزایش وزن ندارد
- موقع غذا خوردن یا گریه کردن دچار تنگی نفس میشود
- تنفس سریع دارد به عبارتی تنفس اش کوتاه مدت است
در صورت بروز مشکلات زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
- تنگی نفس هنگام ورزش کردن یا خوابیدن
- تنفس سریع یا نامنظم
- خستگی و ضعف
دلایل ایجاد بیماری نقص دیواره بین بطنی
نقص مادرزادی قلب از مشکلاتی که در ابتدای رشد قلب جنین به‌وجود می‌آید، ناشی می شود، اما اغلب علت مشخصی وجود ندارد. ژنتیک و عوامل محیطی ممکن است نقشی داشته باشند. VSDها می‌توانند به تنهایی یا با سایر نقایص مادرزادی قلب بروز کنند.
در حین رشد جنین، یک نقص در سپتوم بین بطنی که دیواره عضلانی قلب را به سمت چپ و راست جدا می‌کند، رخ میدهد؛ به صورتی که دیگر نمی‌تواند اتاق‌های تحتانی قلب (بطن) را کاملا از هم جدا کند.
به طور معمول، سمت راست قلب خون را به ریه‌ها می‌برد تا اکسیژن دریافت کند؛ سمت چپ خون غنی از اکسیژن را به بقیه بدن می‌رساند. نقص دیواره بین بطنی به خون اکسیژن‌دار اجازه میدهد تا با خون بدون اکسیژن مخلوط شود و باعث می شود قلب برای تامین اکسیژن کافی بافت‌های بدن سخت‌تر کار کند.
این نقص دیواره بین بطنی ممکن است اندازه‌های مختلفی داشته باشد و در چندین مکان در دیواره بین بطن‌ها وجود داشته باشد. ممکن است یک یا چند نقص دیواره بین بطنی داشته باشیم.
نقص دیواره بین بطنی همچنین ممکن است پس از تولد و به دنبال سکته قلبی یا به عنوان عوارض جانبی جراحی‌های قلبی خاص، به‌وجود بیاید.
ریسک فاکتورها
نقص دیواره بین بطنی ممکن است به‌صورت ژنتیکی باشد، و برخی اوقات ممکن است با سایر مشکلات ژنتیکی مانند سندرم داون بروز کند. اگر در حال حاضر کودکی دارید کهبه این نقص مبتلا هست، بهتر با یک مشاور ژنتیک در مورد خطر بروز این بیماری در فرزند بعدی خود مشورت کنید.
عوارض
نقص دیواره بین بطنی کوچک ممکن است هیچ وقت مشکلی ایجاد نکند. نقص‌های متوسط یا بزرگ می‌توانند طیف وسیعی از ناتوانی‌ها را سبب شوند -از خفیف تا تهدید کننده حیات فرد. درمان این نقص‌ها می‌تواند از بروز بسیاری از عوارض جلوگیری کند.
- نارسایی قلبی. در قلب با یک نقص دیواره بین بطنی متوسط یا بزرگ، قلب باید بیشتر کار کند تا خون کافی به بدن منتقل شود. به همین دلیل، در صورت عدم درمان نقص بین بطنی متوسط تا بزرگ، نارسایی قلبی ایجاد میشود.
- فشار خون ریوی. افزایش جریان خون به ریه‌ها به دلیل نقص دیواره بین بطنی باعث فشار خون بالا در شریان‌های ریه (فشار خون بالای ریوی) میشود که می‌تواند به صورت دائمی به آن‌ها آسیب برساند. این عارضه می‌تواند باعث بازگشت جریان خون از طریق سوراخ (سندرم آیزن منگر) شود.
- اندوکاردیت. عفونت قلبی یک عارضه غیرمعمول است.
- سایر مشکلات قلبی. این موارد شامل ضربان قلب غیرطبیعی و مشکلات دریچه‌ای است.
پیشگیری از بروز نقص دیواره بین بطنی
در بیشتر موارد، شما نمی‌توانید كاری انجام دهید تا از تولد كودك مبتلا به نقص سپتوم بطنی جلوگیری كنید. با این وجود انجام کارهایی که برای داشتن یک بارداری سالم انجام میشود، مهم است. در اینجا اصول اولیه آورده شده است:
- باید حتی قبل از بارداری، مراقبت‌های اولیه دوران بارداری را شروع کنید. قبل از بارداری در مورد سلامتی خود با پزشک خود مشورت کرده و در مورد هرگونه تغییر در شیوه زندگی که ممکن است پزشک برای بارداری سالم توصیه کند، صحبت کنید. همچنین، حتماً در مورد هر نوع دارویی که مصرف می کنید با پزشک خود صحبت کنید.
- رژیم متعادل داشته باشید. یک مکمل ویتامین که حاوی اسید فولیک است را در رژیم غذایی خود، قرار دهید. همچنین مصرف کافئین را محدود کنید.
- به طور منظم ورزش کنید. با پزشک خود صحبت کنید تا یک برنامه ورزشی مناسب برای شما تهیه کند.
- از خطرات دوری کنید. این موارد شامل مواد مضر مانند الکل، دخانیات و مواد مخدر غیرقانونی است.
- باید در برابر عفونت‌ها مصون باشید. قبل از بارداری حتماً در مورد همه واکسن‌های خود به روز باشید. انواع خاصی از عفونت‌ها می‌توانند برای جنین در حال رشد مضر باشند.
- دیابت را تحت کنترل نگه دارید. اگر مبتلا به دیابت هستید، با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که قبل از بارداری به خوبی کنترل شده است.
اگر سابقه خانوادگی نقایص قلبی یا سایر اختلالات ژنتیکی دارید، قبل از بارداری با مشاور ژنتیک صحبت کنید.
تشخیص
نقص دیواره بین بطنی (VSD) اغلب باعث ایجاد سوفل در قلب میشود که پزشک شما می‌تواند با استفاده از یک استتوسکوپ بشنود. اگر پزشک شما سوفل قلب را شنیده یا علائم و نشانه‌های دیگری از نقص قلب را پیدا کرده باشد، او ممکن است چندین آزمایش را انجام دهد از جمله:
- اکوکاردیوگرام. در این آزمایش، امواج صوتی تصویری از قلب را تولید می‌کنند. پزشکان ممکن است از این آزمایش برای تشخیص نقص دیواره بین بطنی و تعیین اندازه، محل و شدت آن استفاده کنند. همچنین ممکن است مورد استفاده قرار گیرد تا ببیند مشکلات قلبی دیگری وجود دارد یا خیر. اکوکاردیوگرافی مخصوص جنین (اکوکاردیوگرافی جنین) استفاده میشود.
- الکتروکاردیوگرام (ECG). این آزمایش فعالیت الکتریکی قلب را از طریق الکترودهای متصل به پوست ثبت می‌کند و به تشخیص نقص یا مشکلات ضربان قلب کمک می‌کند.
- تصویربرداری با اشعه ایکس از قفسه سینه. تصویر اشعه ایکس به پزشک کمک می‌کند قلب و ریه‌ها را مشاهده کند. این می‌تواند به پزشکان کمک کند تا ببینند قلب بزرگ شده است یا اینکه ریه‌ها دارای مایعات اضافی هستند.
- کاتتریزاسیون قلبی. در این آزمایش، یک لوله نازک و انعطاف پذیر (کاتتر) داخل رگی در بازو یا کشاله ران وارد شده و از مسیر رگ‌های خونی به قلب هدایت میشود. از طریق کاتتریزاسیون قلبی، پزشکان می‌توانند نقایص مادرزادی قلب را تشخیص داده و عملکرد دریچه‌های قلب و محفظه‌ها را تعیین کنند.
- پالس اکسیمتری. یک گیره کوچک بر روی نوک انگشت، میزان اکسیژن موجود در خون را اندازه گیری می کند.
درمان برای نقص دیواره بین بطنی
بسیاری از نوزادان متولد شده با نقص دیواره بین بطنی کوچک (VSD) برای بستن سوراخ به عمل جراحی احتیاج ندارند. پزشک ممکن است بعد از تولد بخواهد کودک شما را تحت نظر بگیرد و علائم را در حالی که منتظر است تا ببیند که آیا این نقص به خودی خود بسته میشود یا خیر، معالجه کند.
نوزادانی که نیاز به عمل جراحی دارند، اغلب در سال اول تولد خود این عمل را انجام می دهند. كودكان و بزرگسالانی كه دارای نقص دیواره بین بطنی متوسط یا بزرگ هستند و این نقص علائم قابل توجهی را ایجاد می‌كند، برای بستن سوراخ نیاز به عمل جراحی دارند.
در برخی موارد نقص دیواره بین بطنی کوچک، برای جلوگیری از عوارض مربوط به محل قرارگیری آن‌ها مانند آسیب به دریچه‌های قلب، با عمل جراحی بسته می‌شوند. بسیاری از افراد با VSD های کوچک در زندگی با مشکلات زیادی مواجه نیستند.
کودکانی که دارای VSDهای بزرگ هستند، و موقع تغذیه زود خسته می‌شوند، ممکن است برای رشد به تغذیه اضافی احتیاج داشته باشند. بعضی از نوزادان ممکن است نیاز به تغذیه از طریق لوله داشته باشند.
دارودرمانی
داروهایی که برای نقص دیواره بین بطنی استفاده می‌شوند، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
میزان مایعات در گردش خون و ریه‌ها را کاهش دهید. انجام این کار باعث کاهش حجم خون در گردش میشود. این داروها، با نام دیورتیک‌ها و شامل فروزماید (Lasix) هستند.
ضربان قلب را منظم نگه دارید. مثلا با استفاده از مسدود کننده‌های بتا، مانند متوپرولول (لوپرسور)، پروپرانولول (Inderal LA) و… و دیگوکسین (لانوکسین ، لانوکسین کودکان) است.
جراحی
درمان جراحی برای نقص دیواره بین بطنی شامل وصل کردن یا جوش دادن شکاف غیر طبیعی بین بطن‌ها است. اگر شما یا فرزندتان برای ترمیم نقایص بطنی اقدام به جراحی کرده‌اید، روشهای جراحی‌ای که توسط جراحان و متخصص قلب و عروق انجام میشود را، در نظر بگیرید. این روش‌ها شامل موارد زیر است:
ترمیم با جراحی. این روش معمولاً در جراحی قلب باز با بیهوشی عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد. عمل جراحی نیاز به دستگاه قلب و ریه و برش در سینه دارد. پزشک برای بستن سوراخ از یک وصله یا بخیه استفاده می‌کند.
روش کاتتر. بستن نقص دیواره بین بطنی با روش کاتتر نیازی به باز کردن قفسه سینه ندارد. در عوض، پزشک یک لوله نازک (کاتتر) را درون رگ خونی در کشاله ران وارد می‌کند و آن را به سمت قلب هدایت می‌کند. سپس پزشک برای بستن سوراخ از یک وسیله مخصوص با اندازه خاص استفاده می‌کند.
روش ترکیبی. در روش ترکیبی از تکنیک‌های جراحی و مبتنی بر کاتترگذاری استفاده میشود. دسترسی به قلب معمولاً از طریق برش کوچک انجام میشود و ممکن است این روش بدون متوقف کردن قلب و استفاده از دستگاه قلب و عروق انجام شود. یک دستگاه نقص دیواره بین بطنی را از طریق سوندی که به وسیله برش در آن محل قرار می‌گیرد، می‌بندد.
پس از ترمیم، پزشک شما برای اطمینان از عدم وجود نقص در دیواره بین بطنی و جستجوی علائم عوارض احتمالی، شما را تحت نظر می‌گیرد. بسته به اندازه نقص و وجود سایر مشکلات همراه، پزشک به شما خواهد گفت که چند بار شما یا فرزندتان نیاز به معاینه نیاز خواهید داشت.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
پس از رفع نقص دیواره بین بطنی (VSD)، شما یا فرزندتان در طول زندگی به پیگیری نیاز خواهید داشت تا پزشکان بتوانند وضعیت شما را تحت نظر بگیرند و هرگونه علامت عوارض احتمالی را بررسی کنند.
پزشک ممکن است به شما توصیه کند که شما یا فرزندتان به صورت منظم، توسط پزشک متخصص در بیماری مادرزادی قلب، معاینه شوید. در قرارهای پیگیری، پزشک ممکن است شما یا فرزند شما را ارزیابی کرده و تصویربرداری‌هایی را برای نظارت بر وضعیت شما یا فرزندتان درخواست کند.
در اینجا چند نکته برای مدیریت وضعیت خودتان یا فرزندتان آورده شده است:
در بارداری خود دقت به خرج دهید. قبل از بارداری، با پزشک متخصص در زمینه قلب (متخصص قلب) مشورت کنید تا مشخص شود که آیا می‌توانید با خیال راحت بارداری شوید یا خیر. این امر به ویژه در صورت مصرف داروها مهم است. دیدن هر دو متخصص زنان و زایمان و متخصص قلب در دوران بارداری حائز اهمیت است.
داشتن VSD ترمیم شده بدون عوارض یا نقص کوچک، خطری برای حاملگی ایجاد نمی‌کنند. با این حال، نقص‌های بزرگتر و اصلاح نشده، نارسایی قلبی، فشار خون ریوی، ضربان قلب غیرطبیعی، یا نقایص قلبی دیگر هم برای مادر و هم برای جنین خطر بالایی دارد. پزشکان به خانم‌های مبتلا به سندرم آیزنمنگر توصیه می‌کنند که به دلیل خطر زیاد عوارض، باردار نشوند.
از اندوکاردیت جلوگیری کنید. شما یا فرزند شما معمولاً برای جلوگیری از عفونت در لایه داخلی قلب (آندوکاردیت) نیازی به مصرف آنتی بیوتیک قبل از برخی اقدامات دندانپزشکی ندارید.
با این حال، اگر شما قبلا اندوکاردیت یا جایگزینی دریچه قلب مصنوعی داشته اید، و یا اگر به تازگی با ابزار مصنوعی ترمیم VSD انجام داده اید، و یا اگر هنوز رخنه ای در سوراخ دیواره بین بطنی تان وجود دارد، اگر VSD ترمیم شده دچار نقص شده باشد، یا اگر شما یک نقص بزرگ بطن دارید که باعث کاهش سطح اکسیژن می شود. ممکن است پزشک شما آنتی بیوتیک را توصیه کند.
برای بیشتر افراد مبتلا به نقص دیواره بین بطنی، بهداشت دهان و دندان و معاینات منظم دندان می تواند از بروز اندوکاردیت جلوگیری کند.
توصیه های ورزشی را نیز درنظر بگیرید. پزشک شما می تواند در مورد اینکه کدام فعالیت ها برای شما یا فرزندتان بی خطر است، به شما کمک کند. اگر برخی فعالیت ها خطرات ویژه ای دارند، کودک خود را تشویق کنید که در سایر فعالیت های امن تر شرکت کند. به خاطر داشته باشید که بسیاری از کودکان مبتلا به VSD می توانند زندگی سالم ، کاملاً فعال و پربار داشته باشند.
كودكان دارای نقایص كوچك یا سوراخ ترمیم شده در قلب معمولاً محدودیتی در فعالیت یا ورزش محدود نخواهند داشت. کودکانی که قلبشان به طور عادی پمپ نمیکند، باید محدودیت هایی را داشته باشند. کودکی که فشار خون ریوی غیر قابل برگشت (سندرم آیزنمنگر) دارد بیشترین تعداد محدودیت را دارد.
مقابله و پشتیبانی
سعی کنید به گروه پشتیبانی برای خانواده های کودکانی که با نقایص قلب متولد شده اند، بپیوندید. گروه های پشتیبانی می توانند به والدین ، خانواده ها و مراقبان کمک کنند تا پاسخی پیدا کنند، با خانواده های دیگر در ارتباط باشند و امیدها و نگرانی های خود را با دیگران که با چالش های مشابه مواجه هستند به اشتراک بگذارند.
آماده شدن برای قرار ملاقات
اگر شما یا فرزندتان علائمی که نشان از نقص دیواره بین بطنی هستند را دارید ، با پزشک خود تماس بگیرید. بعد از معاینه اولیه، به احتمال زیاد پزشک، شما یا فرزندتان را به پزشک متخصص در تشخیص و معالجه بیماری های قلبی (قلب و عروق) ارجاع می دهد.
در اینجا اطلاعاتی آورده شده است که به شما کمک می کند تا برای قرار ملاقات خود آماده شوید.
- علائم و نشانه هایی را که شما یا فرزندتان به صورت مدت طولانی داشته اید بنویسید.
- اطلاعات مهم پزشکی، از جمله سایر مشکلات سلامتی و نام داروهایی را که شما یا فرزندتان مصرف میکنید، و روشهای مصرف آن را یادداشت کنید.
- یک عضو خانواده یا دوستانی که می توانند با شما به ملاقات بیایند را با خود همراه کنید. شخصی که شما را همراهی می کند می تواند در به یاد آوردن توصیه های پزشک کمک کند.
- سوالات خود را از قبل یادداشت کنید.
سؤالاتی که در ملاقات اولیه با پزشک مطرح می شود شامل موارد زیر است:
- چه عاملی باعث ایجاد این علائم می شود؟
- آیا علل احتمالی دیگری نیز وجود دارد؟
- چه آزمایش هایی لازم است؟
- آیا باید با یک متخصص مشورت شود؟
سؤالاتی که باید در صورت مراجعه به متخصص قلب و عروق به شما ارائه دهند عبارتند از:
- نقص چقدر بزرگ است؟
- خطر عوارض ناشی از این بیماری چیست؟
- شما چه روش درمانی را توصیه میکنید؟
- افراد مبتلا چه علائم و نشانه هایی از خود بروز میدهند؟
- مدت زمان این بیماری چقدر است؟
- چشم انداز این بیماری چیست؟
- آیا محدودیت های مربوط به رژیم غذایی یا فعالیت را پیشنهاد می کنید؟
پزشک شما ممکن است تعدادی سؤال از جمله:
اگر بیمار هستید:
- علائم چیست؟
- از چه زمانی علائم شروع شده است؟
- آیا با گذشت زمان علائم بدتر شده است؟
- آیا از مشکلات قلبی در خانواده خود آگاه هستید؟
- آیا اخیراً به دلیل این بیماری یا سایر بیماریها تحت درمان بوده اید؟
- آیا قصد دارید باردار شوید؟
- اگر کودک شما به این بیماری مبتلا شده است:
- آیا کودک شما هنگام غذا خوردن یا بازی کردن زود خسته می شود؟
- آیا کودک شما وزن خود را افزایش میدهد؟
- آیا کودک شما موقع غذا خوردن یا گریه کردن تنفس سریع دارد؟ و یا در تنفسش دچار مشکل میشود؟
- آیا برای کودک شما بیماری دیگری تشخیص داده شده است؟
