پری منوپوز به معنای دوران حوالی یائسگی است و به دورانی گفته می‌شود که بدن زن به طور طبیعی به سمت ناباروی دائم (یائسگی) سوق می‌یابد. در زنان، دوران پری منوپوز در سنین مختلف شروع می‌شود. گاهی، از پری منوپوز تحت عنوان انتقال منوپوزال یاد می‌شود. زمان شروع این دوره در زنان مختلف، متغیر است. ممکن است برخی اوقات علائم یائسگی مانند قاعدگی نامنظم، بعد از۴۰ سالگی شروع شود. اما در برخی از زنان این علائم بعد از ۳۰ سالگی زندگی رخ می‌دهد.
میزان استروژن که اصلی‌ترین هورمون زنانه است افزایش و سپس به طور یکنواخت در طول دوره پری مونوپوز کاهش می‌یابد. چرخه قاعدگی طولانی‌تر یا کوتاه‌تر می‌شود و ممکن است قاعدگی بدون رها ساختن تخمک انجام شود. شما ممکن است علائم مشابه منوپوز (یائسگی) مانند گرگرفتگی، مشکلات خواب و خشکی واژن را تجربه کنید. درمان‌هایی برای بهبود این علائم وجود دارند.
هنگامی که قاعدگی به مدت ۱۲ ماه متوالی رخ ندهد، می‌توانید ادعا کنید یائسه شده‌اید و دوره پری منوپوز به سر آمده است.
علائم پری منوپوز
در طول دوره پری منوپوز ممکن است تغییراتی در بدن شما رخ دهد. برخی علائمی که ممکن است تجربه کنید عبارتند از:
- بی نظمی قاعدگی. همچنان که تخمک گذاری غیرقابل پیش بینی‌تر می‌شود، فاصله بین قاعدگی‌ها ممکن است کوتاه‌تر یا طولانی‌تر شود. همچنین ممکن است در برخی ماه‌ها قاعدگی رخ ندهد. اگر تغییرات دائمی به مدت ۷ روز یا بیشتر در طول چرخه قاعدگیتان رخ دهد، احتمالاً در ابتدای دوران پری منوپوز قرار دارید. اگر فاصله بین چرخه های قاعدگی ۶۰ روز یا بیشتر باشد شما در اواخر دوران پری منوپوز قرار دارید.
- گرگرفتگی و مشکلات خواب. بسیاری از زنان در طول دوران پری منوپوز گرگرفتگی را تجربه می‌کنند. شدت، طول مدت و دفعات گرگرفتگی متفاوت است. مشکلات خواب اغلب به علت گرگرفتگی یا تعریق شبانه و گاهی اوقات بدون وجود این علائم رخ می‌دهد.
- تغییرات خلق و خو. برخی زنان نوسانات خلقی، تحریک پذیری یا افزایش خطر افسردگی را در طول دوران پری منوپوز تجربه می‌کنند. علت این علائم ممکن است اختلالات خواب ناشی از گرگرفتگی باشد. تغییرات خلقی ممکن است به سبب فاکتورهای غیرمرتبط با تغییرات هورمونی دوران پری منوپوز نیز رخ دهد.
- مشکلات مربوط به واژن و مثانه. هنگامی که میزان استروژن کاهش می‌یابد، بافت واژن خاصیت روانی و الاستیسیته خود را ممکن است از دست دهد. این امر می‌تواند سبب دردناک شدن مقاربت شود. همچنین سطوح پایین استروژن ممکن است سبب افزایش آسیب پذیری نسبت به عفونت ادراری یا واژینال شود.
- کاهش باروری. نامنظم شدن تخمک گذاری، سبب کاهش توانایی شما برای باروری می‌شود. با این حال، تا زمانی که چرخه قاعدگی وجود داشته باشد، احتمال باردار شدن نیز وجود دارد. اگر قصد بارداری ندارید، روش‌های پیشگیری از بارداری را فراموش نکنید.
- تغییر در عملکرد جنسی. در طول دوران پری منوپوز میل جنسی تغییر می‌کند. اما اگر قبل از یائسگی رابطه جنسی صمیمانه و رضایت بخشی داشته‌اید، احتمالا در طول پری منوپوز و بعد از آن ادامه خواهد داشت.
- کاهش بافت استخوان. باکاهش میزان استروژن، از دست رفتن توده استخوانی نسبت به جایگزینی آن با سرعت بیشتری انجام می‌شود. درنتیجه خطر بروز پوکی استخوان و شکستگی استخوان افزایش می‌یابد.
- تغییر سطوح کلسترول خون. کاهش میزان استروژن ممکن است منجر به تغییرات نامطلوب در میزان کلسترول خون، افزایش کلسترول بد (LDL) و افزایش خطر بروز بیماری قلبی شود. در این هنگام کلسترول خوب خون (HDL) کاهش یافته و خطر بروز بیماری قلبی افزایش می‌یابد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
برخی زنان به دنبال مراقبت‌های پزشکی برای درمان علائم پری منوپوز هستند. اما برخی دیگر این تغییرات را تحمل می‌کنند یا علائم آن‌ها آن قدر شدید نیست که نیاز به مراقبت داشته باشند. از آنجا که علائم می‌توانند به تدریج ایجاد شوند، ممکن است متوجه این امر نشوید که این علائم به افزایش و کاهش سطوح استروژن و پروژسترون که هر دو از هورمون‌های زنانه هستند، مرتبط می‌باشند.
اگر شما علائمی مانند گرگرفتگی، نوسانات خلقی یا تغییر عملکرد جنسی را تجربه می‌کنید که زندگی شما را مختل کرده، به پزشک مراجعه کنید.
علل پری منوپوز
همچنان که به سمت دوران یائسگی می‌روید تولید استروژن و پروژسترون در بدن شما افزایش و کاهش می‌یابد. بسیاری از تغییراتی که در دوران پری منوپوز تجربه می‌کنید با کاهش سطوح استروژن مرتبط است.
عوامل خطر پری منوپوز
منوپوز (یائسگی) یک مرحله طبیعی در دوران زندگی هر زنی است. اما ممکن است در برخی زنان نسبت به سایرین این مرحله زودتر آغاز شود. برخی شواهد نشان می‌دهند، برخی عوامل می‌تواند سبب شروع دوران پری منوپوز در سنین پایین‌تر شود. این عوامل عبارتند از:
- استعمال دخانیات. یائسگی در زنان که سیگار می‌کشند نسبت به سایر زنان ۲-۱ سال زودتر شروع می‌شود.
- سابقه خانوادگی. زنانی که در خانواده سابقه یائسگی زودرس دارند ممکن است زودتر وارد دوران یائسگی شوند.
- درمان سرطان. درمان سرطان به روش شیمی درمانی یا پرتو درمانی لگن، با یائسگی زودرس مرتبط است.
- هیسترکتومی یا برداشتن رحم. در هیسترکتومی‌ای که رحم برداشته می‌شود اما تخمدان‌ها در بدن باقی می‌مانند، معمولاً یائسگی رخ نمی‌دهد. اگرچه شما قاعدگی ندارید اما تخمدان‌ها همچنان استروژن تولید می‌کنند. با این وجود، این نوع عمل جراحی سبب می‌شود تا یائسگی زودتر رخ دهد. همچنین اگر یکی از تخمدان‌های شما برداشته شود، تخمدان دیگر ممکن است زودتر از زمان مورد انتظار فعالیت خود را متوقف سازد.
عوارض پری منوپوز
قاعدگی نامنظم یکی از مشخصه‌های دوران پری منوپوز است. در اغلب اوقات این امر طبیعی بوده و نگران کننده نیست. با این حال لازم است در موارد ذیر به پزشک مراجعه نمایید:
- خونریزی بسیار شدید.
- خونریزی که بیش از ۷ روز طول بکشد.
- بین دو چرخه قاعدگی خونریزی رخ دهد.
- چرخه قاعدگی کمتر از ۲۱ روز باشد.
علائم فوق ممکن است نشان دهنده وجود مشکل در سیستم تناسلی باشد که نیاز به تشخیص و درمان دارد.
تشخیص پری منوپوز
مرحله پری منوپوز یک مرحله گذراست. هیچ آزمایش یا علامتی به طور دقیق نمی‌تواند ورود فرد به این دوران را تائید نماید. پزشک عوامل بسیاری مانند سن، سابقه قاعدگی‌ها و علائمی را که بدنتان درگیرش است، در نظر می گیرد تا در مورد شروع این دوره اظهار نظر کند.
بعضی پزشکان ممکن است برخی آزمایشات را به منظور بررسی سطوح هورمون‌های شما درخواست دهند. اما به غیر از عملکرد تیروئید که می‌تواند بر روی سطوح هورمون اثر گذارد، به طور کلی آزمایشات هورمونی به ندرت برای بررسی دوران پری منوپوز مورد نیاز یا مفید هستند.
درمان پری منوپوز
اغلب برای کنترل علائم پری منوپوز دارودرمانی انجام می‌شود.
- هورمون درمانی. درمان با استروژن سیستمیک (به شکل قرص، ژل یا کرم) موثرترین درمان جهت درمان علائم پری منوپوز و منوپوز مانند گرگرفتگی و تعریق شبانه است. با توجه به سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی ممکن است پزشک استروژن با کمترین دوز را جهت کنترل علائم توصیه نماید. در صورتیکه شما هنوز رحم خود را حفظ کرده اید، در کنار استروژن به پروژسترون نیز نیاز دارید. استروژن سیستمیک می‌تواند از پوکی استخوان جلوگیری کند.
- استروژن واژینال. به منظور درمان خشکی واژن، استروژن به صورت قرص یا کرم واژینال تجویز می‌شود. در این روش فقط مقدار کمی استروژن آزاد شده و به وسیله بافت واژن جذب می‌شود. این روش در درمان خشکی واژن، مقاربت دردناک و برخی علائم ادراری موثر است.
- داروهای ضد افسردگی. برخی داروهای ضد افسردگی به نام مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) ممکن است به کاهش گرگرفتگی ناشی از یائسگی کمک کنند. این درمان برای زنانی که به دلایلی قادر به دریافت استروژن نیستند یا برای زنانی که به علت تغییرات خلقی نیاز به دریافت داروهای ضد افسردگی دارند، مفید است.
- داروی گاباپنتین (نورونتین). گاباپنتین برای درمان تشنج استفاده می‌شود اما به درمان گرگرفتگی نیز می‌تواند کمک کند. این دارو برای زنانی که قادر به دریافت استروژن نیستند و افراد مبتلا به میگرن مفید است.
قبل از تصمیم گیری در مورد دریافت هرکدام از این داروها با پزشک خود درباره خطرات و مزایای هر روش مشورت کنید. هرسال درمورد تغییر دوز یا شکل داروی مصرفی با پزشک مشورت کنید؛ چراکه ممکن است نیاز بدنتان تغییر کرده باشد.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
سبک زندگی سالم می‌تواند به کاهش علائم یائسگی و حفظ سلامتی با افزایش سن کمک کند:
- رفع مشکلات واژن. از لوبریکانت‌های (روان کننده) واژینال و یا مرطوب کننده‌ها استفاده کنید. از محصولاتی استفاده کنید که حاوی گلیسرین نباشند. گلیسرین می‌تواند سبب سوزش یا التهاب در زنان حساس به مواد شیمیایی شود. فعال بودن از لحاظ جنسی نیز می‌تواند به وسیله افزایش جریان خون در منطقه واژن به رفع این مشکلات کمک کند.
- تغذیه سالم. در این زمان خطر پوکی استخوان و بیماری قلبی افزایش می‌یابد. بنابراین رعایت رژیم غذایی سالم در این دوران اهمیت بیشتری دارد. از رژیم غذایی حاوی چربی کم و غنی از فیبر که دارای میوه و سبزیجات فراوان و غلات کامل است، استفاده کنید. از غذاهای غنی از کلسیم استفاده نمایید. در مورد لزوم دریافت مکمل کلسیم و مکمل ویتامین D با پزشک خود مشورت کنید. از مصرف الکل و کافئین اجتناب کنید زیرا سبب بروز گرگرفتگی می‌شوند.
- ورزش منظم. ورزش منظم به جلوگیری از افزایش وزن، بهبود خواب و بهبود خلق و خو کمک می‌کند. سعی کنید در اکثر روزهای هفته به میزان ۳۰ دقیقه یا بیشتر فعالیت بدنی داشته باشید. ورزش منظم خطر شکستگی لگن را در زنان سالخورده کاهش داده و سبب افزایش تراکم استخوان می‌شود.
- خواب کافی. به منظور داشتن خواب راحت از مصرف کافئین خودداری نمایید.
- کاهش دادن استرس. این نوع روش‌ها مانند مدیتیشن یا یوگا می‌توانند سبب افزایش احساس آرامش و کاهش استرس شوند.
درمان های جایگزین
علاوه بر درمان‌های رایج، بسیاری از زنان به دنبال روش‌های جایگزین برای درمان علائم مرتبط با یائسگی هستند. محققان به دنبال بررسی اثربخشی این روش‌ها و ایمنی آن‌ها هستند؛ اما شواهد کافی در این مورد وجود ندارد. برخی از این روش‌ها عبارتند از:
- بلک کوهوش. عصاره این گیاه توسط برخی از زنان به منظور درمان گرگرفتگی و سایر علائم یائسگی استفاده می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که شواهد کافی برای اثربخشی این گیاه وجود ندارد. همچنین از عوارض احتمالی آن، اطلاعی در دست نیست. این گیاه می‌تواند برای کبد مضر بوده و ممکن است برای زنان مبتلا به سرطان پستان یا زنان در معرض خطر ابتلا به این سرطان خطرناک باشد.
فیتواستروژن‌ها. این استروژن‌ها به طور طبیعی در برخی غذاها وجود دارند. دو نوع فیتواستروژن وجود دارد: ایزوفلاون‌ها و لیگنان‌ها. ایزوفلاون در دانه سویا، نخود و سایر حبوبات وجود دارد. لیگنان در دانه بزرک، غلات کامل و برخی میوه ها و سبزیجات وجود دارد. این ترکیبات گیاهی دارای خصوصیات مشابه استروژن هستند. مکمل‌های ایزوفلاون از سویا و شبدر قرمز به دست می‌آیند. لیگنان اساسا از دانه بزرک به دست می‌آید. مطالعات انجام شده بر روی فیتواستروژن‌ها (با منشا غذایی یا مکمل) در مورد اثربخشی آن‌ها بر روی کنترل علائم یائسگی یا تاثیر آن‌ها در افزاش خطر سرطان پستان یا تداخل با داروی تاموکسیفن متناقض است.- هورمون‌های بیوآیدنتیکال. اصطلاح آیدنتیکال حاکی از آن است که هورمون‌های موجود در فرآورده، با آنچه بدن تولید می‌کند، یکسان است. با این حال هورمون‌های بیوآیدنتیکال مرکب، توسط سازمانغذا و داروی آمریکا تایید نشده است و کیفیت و خطرات احتمالی متغیری می‌تواند درپی داشته باشد. تاکنون هیچ مدرکی دال براینکه هورمون‌های ترکیبی بیولوژیکی ایمن‌تر یا موثرتر از هورمون درمانی متداول است، بدست نیامده است.
- دهیدرواپی آندروسترون (DHEA) . این استروئید طبیعی که به وسلیه غده آدرنال تولید می‌شود، می‌تواند به عنوان یک مکمل خریداری شود. تحقیقات اخیر اثربخشی روش را تایید نمی‌کند. همچنین نگرانی‌هایی در مورد اثرات مضر این روش وجود دارد.
درمان‌های مکمل کم خطر مانند طب سوزنی و یوگا می‌توانند به کاهش استرس و بهبود خلق و خو کمک کنند. با این حال، شواهد در مورد اثربخشی طب سوزنی و ورزش در کاهش گرگرفتگی متناقض است. استراحت می‌تواند به کاهش استرس و در نتیجه تخفیف علائم یائسگی کمک کند.
قبل از مصرف هرنوع داروی گیاهی و یا رژیم غذایی خاص، با پزشکتان مشورت کنید.
آمادگی برای ویزیت پزشک
احتمالاً برای بررسی علائمتان در ابتدا به مراقبین بهداشتی مراجعه کرده و در صورت لزوم به متخصص زنان ارجاع داده می‌شوید.
آنچه می‌توانید انجام دهید
- همراه داشتن گزارش چرخه‌های اخیر. تاریخ چرخه‌های قاعدگی، تاریخ شروع و خاتمه خونریزی‌ها و میزان خونریزی‌های خود را یادداشت کرده و در هنگام ملاقات با پزشک به همراه ببرید.
- تمام علائم و نشانه هایی را که دارید یادداشت نمایید.
- اطلاعات شخصی مهم مانند استرس‌هایی که داشته‌اید و تغییراتی که اخیراً در زندگیتان ایجاد شده را یادداشت نمایید.
- لیستی از تمام داروهای مصرفی و دوز مصرفی آن‌ها و مکمل‌هایی که دریافت می‌کنید، تهیه کنید.
- یکی از اعضای خانواده یا دوستانتان را به عنوان همراه ببرید. فرد همراه می تواند در یادآوری مطالب مهم به شما کمک کند.
- سوالات خود را از قبل آماده کنید. زمان ملاقات با پزشک محدود است. بنابراین تهیه یک لیست از سوالات می‌تواند به شما در استفاده از زمان کمک کند.
سوالاتی که می‌توانید از پزشک در مورد علائم شروع یائسگی بپرسید
- علت احتمالی بروز علائم من چیست؟
- آیا علل دیگری برای بروز این علائم وجود دارد؟
- چه آزمایشاتی باید انجام دهم؟
- این وضعیت موقتی است یا دائمی؟
- بهترین اقدام چیست؟
- آیا درمان جایگزینی برای درمان پیشنهادی شما وجود دارد؟
- من به بیماری های دیگری مبتلا هستم. چگونه این بیماری ها را کنترل کنم؟
- آیا محدودیت های خاصی را باید رعایت کنم؟
- آیا من باید به یک متخصص مراجعه کنم؟
- آیا بروشور یا مطلب چاپ شده ای در این زمینه وجود دارد؟ چه وبسایتی را پیشنهاد می‌دهید؟
- آیا برای پیگیری مجدداً باید مراجعه کنم؟
سوالاتی که پزشک از شما خواهد پرسید
- آیا قاعدگی های شما ادامه دارد؟
- چه علائمی را تجربه می‌کنید؟
- چه مدتی است که این علائم را تجربه می‌کنید؟
- علائم شما چقدر آزاردهنده هستند؟
- چه نوع دارو یا مکملی دریافت می‌کنید؟
