اتانازی چیست
اتانازی به معنی پایان دادن به زندگی یک فرد به منظور رهایی از درد و رنج است. کلماتی مانند «هومرگ» ، «مرگ شیرین» و «مرگ آسان» و «مرگ خودخواسته» نیز عبارت‌های هستند که برای اتانازی به کار می‌روند.
این عمل معمولا توسط پزشک و به دستور بیمار انجام می‌شود، البته بیمارانی که دارای بیماری لاعلاج بوده و درد زیادی را متحمل می‌شوند.
اتانازی فرایند پیچیده‌ای می‌باشد و نیاز به سنجیدن عوامل زیادی دارد. عوامل مانند قوانین هر کشور، وضعیت سلامت فیزیکی و روانی بیمار و باور‌ها و اعتقادات شخصی هر فرد جز فاکتور‌هایی هستند که باید در نظر گرفته شوند.
انواع اتانازی
نوع مرگ خودخواسته‌ای که برای بیمار انجام می‌شود متفاوت است. انواع اتانازی به شرایط بیمار و سطح هوشیاری او بستگی دارد.
خودکشی کمکی و اتانازی
خودکشی کمکی به نام خودکشی به کمک پزشک (PAS) نیز شناخته می‌شود. در PAS پزشک با آگاهی خود در مرگ بیمار او را یاری می‌کند. بیمار احتمالا دارای یک درد متناوب و درمان نشدنی است. ممکن است بیماری فرد لاعلاج باشد یا وارد مرحله آخر و درمان نشدنی بیماری شده باشد. در این شرایط پزشک مؤثرترین و بدون درد ترین راه را برای پایان دادن به زندگی بیمار انتخاب می‌کند.
بدین منظور پزشک ممکن است تجویز یک دارو را به عنوان راحت‌ترین راه هومرگ انتخاب کند. به طور مثال مصرف دوز کشنده داروهای اپیوئیدی می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. اما در نهایت تصمیم کاملا با بیمار است که آیا می‌خواهد تن به اتانازی داده و دارو را مصرف کند یا خیر.
در هومرگ به پزشک اجازه داده می‌شود تا به روش‌های بدون درد به زندگی بیمار پایان دهد. روش دیگر، تزریق یک ماده کشنده می‌باشد.
اتانازی فعال و اتانازی غیر فعال
هنگامی که صحبت از مرگ شیرین می‌شود معمولا برداشت دیگران این است که پزشک مستقیما به زندگی بیمار پایان میدهد. این فقط یک نوع از مرگیاری است که تحت عنوان «اتانازی فعال» شناخته می‌شود. برای مثال تجویز دوزهای کشنده داروهای آرام بخش یکی از گزینه‌های اتانازی فعال می‌باشد.
در اتانازی غیرفعال پزشک درمان‌های حیاتی فرد را به طور کلی قطع یا محدود می‌کند تا مرگ سریع‌تر بیمار میسر شود. همچنین پزشک ممکن است دوزهای بالا و رو به افزایش از داروهای ضددرد را تجویز کند که این داروها رفته رفته برای بیمار سمی خواهند بود.
یکی از مشهورترین موارد اتانازی غیر فعال در طی جنگ جهانی دوم به وقوع پیوست. این مرگیاری سری شامل کودکان عقب مانده ذهنی یا دارای نقص عضو ، برخی بیماران روانی و زندانیان شدیدا بیمار را شامل می‌شد.
مورد ذکر شده فرق بین هومرگ غیرفعال و مراقبت تسکینی درد را نشان میدهد. در مراقبت‌های تسکینی هدف اصلی این است که با استفاده از مسکن‌ها به بیمار کمک کنند لحظات آخر زندگیش را بدون درد سپری کند.
به عنوان مثال در مراقبت تسکینی پزشک این اجازه را به بیمار میدهد تا مصرف داروهای تجویز شده را قطع کند تا در لحظات آخر از عوارض جانبی ناخوشایند آن خلاص شود. در موارد دیگر به بیمار اجازه داده می‌شود با مصرف دوز بالای داروهای ضدرد، درد شدید ناشی از بیماری را کم کند. تمامی این موارد جز روش‌های استاندارد مراقبت‌های تسکینی می‌باشند و بخشی از اتانازی به حساب نمی‌آیند.
اتانازی داوطلبانه و اتانازی غیرداوطلبانه
در اتانازی داوطلبانه فرد بیمار با آگاهی خود به دنبال راهی آسان برای پایان دادن به زندگی خود است. در این روش بیمار باید در برابر آنچه اتفاق خواهد افتاد آگاهی و رضایت کامل داشته باشد.
در اتانازی غیرداوطلبانه فردی غیر از بیمار تصمیم می‌گیرد که به زندگی بیمار پایان داده شود. فرد تصمیم گیرنده معمولا نزدیک‌ترین اعضای خوانواده بیمار است. زمانی مرگیاری به صورت غیرداوطلبانه انجام می‌شود که خود بیمار فاقد هوشیاری باشد یا به طور موقت توانایی تصمیم گیری نداشته باشد. این نوع از اتانازی معمولا به صورت غیرفعال انجام می‌شود، مثلا حمایت‌ها و درمان‌های حیاتی از بیماری که فعالیت مغزی خود را از دست داده، دریغ می‌شود.
آیا اتانازی قانونی است؟
قرن‌هاست که بحث‌های پیرامون اصول اخلاقی و قانونی بودن اتانازی و PAS تمامی ندارد. امروزه قوانین حاکم بر اتانازی و PAS در سراسر جهان و کشورهای مختلف متفاوت است.
در ایالات متحد آمریکا کشورهایی که اجازه اتانازی را به بیماران و پزشکان می‌دهند عبارتند از:
- واشینگتن
- ایالات اروگن
- کالیفرنیا
- کلرادو
- مونتانا
- ورمانت
- واشینگتن دی سی
- هاوایی (از سال ۲۰۱۹)
البته جزئیات و شروط قوانینی که در مورد اتانازی وجود دارد در هر یک از این کشورها متفاوت از دیگری است. هر موردی که در حوزه PAS قرار دارد به عنوان اتانازی قانونی شناخته نمی شود. به علاوه بسیاری از کشورها، معیارهای خاصی از PAS را وارد قوانین خود کرده‌اند.
خارج از آمریکا کشورهایی که PAS را قانونی می‌دانند به شرح زیر هستند:
- سوئیس (در این کشور امکان اتانازی برای افراد خارجی نیز فراهم است)
- آلمان
- ژاپن
اتانازی و PAS در کشورهای زیادی همچنین قانونی حساب می‌شوند مانند:
- هلند
- بلژیک
- لوکزامبورگ
- کلمبیا
- کانادا
حقایقی در مورد اتانازی
بحث و مشاجره در مورد اتانازی همچنان ادامه دارد. تحقیقاتی در حوزه نظر افراد مختلف در مورد اتانازی و میزان ترویج آن بین مردم صورت گرفته که نتایج جالبی در پی داشته است.
نظر اکثریت مردم در مورد اتانازی
در سال ۲۰۱۳ نظرسنجی که در ژورنال پزشکی نیوانگلند انجام گرفت، نشان می‌داد که از بین ۷۴ کشور، حدود ۶۵٪ مردم مخالف PAS هستند. این مقدار در بین مردم آمریکا به ۶۷٪ می‌رسید.
با این حال ۱۱ کشور از بین ۷۴ کشور، نظر مثبتی در مورد اتانازی داشتند. به علاوه از بین ایالات آمریکا، ۱۸ ایالت از PAS حمایت می‌کردند. جالب است بدانید کشورهای واشینگتون و اورگن (که در زمان نظرسنجی جزء کشورهایی بودند که اتانازی را قانونی می‌دانستند) جز این ۱۸ ایالت نبودند. این نشان میدهد که نظرها در مورد اتانازی و مرگ آسان دائم در حال تغییر است.
در سال ۲۰۱۷ ، نظرسنجی گالوپ متوجه یک جهش بزرگ در میزان توجه افراد آمریکا به اتانازی شد. حدود سه چهارم از کسانی که مورد بررسی قرار گرفته بودند، از اتانازی حمایت می‌کردند. ۶۷٪ بقیه مردم معتقد بودند باید به پزشک اجازه داده شود تا بیماران خاص را در مورد خودکشی کمکی یاری کنند.
نکته جالت توجه اینجاست که مطالعاتی که در سطح انگلیستان صورت گرفته بود نشان می‌داد که اکثر پزشکان نگاه چندان مثبتی به اتانازی داوطلبانه ندارند. دلیل عمده آنها مسائل مذهبی بود.
میزان ترویج اتانازی
تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۶ انجام گرفت، نشان می‌داد که اتانازی مسئول مرگ حدود ۰/۳ الی ۴/۶ درصد کل مرگ‌ها در کشورهایی است که مرگ آسان را قانونی می‌شناسند. بیش از ۷۰٪ این مرگ‌ها به بیماران سرطانی تعلق دارد.
تحقیقات همچنین نشان می‌داد که در کشورهای واشینگتون و اورگن پزشکان تنها در ۱٪ مواقع برای بیماران اتانازی را تجویز می‌کنند.
چند مورد از فیلم‌های که در آنها نوعی اتانازی وجود داشته است عبارتند از : دختر میلیون دلاری، گمشده، دریای درون، تو جک را نمی‌شناسی و فیلم محبوب من پیش از تو.
نظرات جنجالی در مورد اتانازی
نظرات و بحث‌های مختلفی در مورد اتانازی وجود دارد، چه موافق و چه مخالف. بیشتر این جدل‌ها شامل ۴ موضوع اصلی می‌شوند:
اصول معنوی و مذهبی
برخی افراد معتقدند هومرگ فرقی با قتل و خودکشی ندارد و به دلیل مسائل اخلاقی آن را قبول ندارند. برخی همچنین مي‌گویند این که فرد این توانایی را داشته باشد تا زندگی خود را به روش دلخواه خود پایان دهد، ارزش و تقدس زندگی کردن را از بین می‌برد. به علاوه کلیساها، گروه‌های مذهبی و تشکیلات دینی نیز به دلایل مشابه در صف مخالفان قرار دارند.
قضاوت‌های پزشکی
PAS تنها زمانی قانونی است که خود بیمار از لحاظ ذهنی و روانی توانایی تصمیم گیری در مورد اتانازی را داشته باشد. این در حالیست که تایین توانایی ذهنی افراد و قدرت تصمیم گیری آنها کار چندان راحت و مطمئنی نیست. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که برخی مواقع پزشک‌ها در مورد آمادگی ذهنی فرد و توانایی او در تصمیم گیری چندان هم مطمئن نیستند.
موارد اخلاقی
برخی از پزشکان و مخالفان PAS نگران پیشامدهای اخلاقی اتانازی هستند که دامنگیر پزشکان خواهد شد. بیش از ۲۵۰۰ سال است که پزشکان سوگند بقراط یاد می‌کنند و به آن وفادارند. طی این سوگند پزشکان متعهد می‌شوند تا از بیماران و نیازمندان مراقبت کرده و هرگز آسیبی به آنها وارد نکنند.
برخی معتقدند سوگند بقراط اتفاقا از اتانازی حمایت به عمل می‌آرود چرا که جلوی درد و رنج بیش از حد بیمار را می‌گیرد و هیچ آسیبی به وی وارد نمی‌کند. در مقابل افرادی هستند که باور دارند اتانازی باعث آسیب به شخص بیمار و اطرافیان او می‌شود، اطرافیانی که شاهد رنج و عذاب عزیزشان هستند.
انتخاب شخصی
«مرگ باوقار» جنبشی است که باعث می‌شود قانون گذاران حق پایان دادن به زندگی را به بیماران بدهند. قابل درک است اگر برخی از بیماران نخواهند وارد پروسه زجرآور مرگ شوند و نگران فشار و مسئولیتی باشند که بر گردن اطرافیان قرار می‌دهند.
تصمیم گیری در مورد هومرگ
گرفتن یک تصمیم درست و قطعی در مورد اتانازی خودتان یا یکی از عزیزانتان بسیار دشوار است، حتی اگر تمامی افراد درگیر در تصمیم گیری هم‌رای باشند.
سازمان‌های ملی مراقبت‌های تسکینی و بهداشتی تعدادی منابع و وب‌سایت جهت اطلاع بیشتر ارائه میدهد. برنامه‌ها و پیشنهادهای آورده شده در این سایت به بیماران کمک می‌کند تا درک درستی از مسائل مربوط به پایان زندگی داشته باشند، از قوانین محلی تا حمایت‌های روحی معنوی.
مؤسسه ملی Aging همچنین منابع ارزشمندی را در اختیار دیگران قرار میدهد. این افراد همچنین سوالات و نکات مهمی را که بیمار ممکن است بخواهد در مورد مراقبت‌های پایان عمری از پزشک یا متخصص بپرسد، جمع آوری کرده‌اند.
