ناخنک چشم یا همان pterygium، زائده ای در چشم است که از بخش سفید چشم یا اسکلرا (ملتحمه) آغاز شده و تا قرنیه ادامه می یابد. به مجموعه ای این زوائد، تریژیا گفته میشود. درمان ناخنک چشم آسان بوده که در ادامه به آن پرداخته شده است.
در زبان عامه، به آن چشم موج سواران (surfer’s eye) نیز میگویند، زیرا ماندن در زیر آفتاب خصوصا در آب دریا به مدت طولانی، باعث انعکاس اشعه ی فرابنفش خورشید از سطح آب به چشم شده و ریسک ناخنک چشم را افزایش میدهد.
ناخنک چشم توده ای خوش خیم و غیرسرطانی است و باعث احساس ناراحتی، ظاهر بد شکل و تاری دید میشود.
علت ناخنک چشم
با اینکه اشعه ی فرابنفش زمینه ی بروز ناخنک چشم را فراهم میکند، گرد و خاک و بیماری خشکی چشم نیز میتواند علت ناخنک چشم باشد.
ناخنک چشم معمولا در سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی شایع بوده ولی در کودکان نادر است. رنگ پوست روشن و رنگ چشم روشن ریسک این بیماری را افزایش میدهد.
علائم ناخنک چشم
تریژیا معمولا از سمت بینی و از گوشه ی چشم رشد کرده و به سمت مرکز چشم پیشرفت میکند. اغلب افراد مبتلا به چشم موج سواران، علائم شدیدی را تجربه نمیکنند و نیاز به درمان ندارند. اما بزرگی زائده در چشم، حس خارش و سوزش غیرقابل تحملی را ایجاد میکند. بیمار حس میکند که شئ خارجی در چشمش فرو رفته است. در صورت التهاب ناخنک چشم، red eyes ایجاد می شود.
اگر تریژیا به قرنیه ی چشم حمله کند، بعد از مدتی باعث ناهمواری سطح قرنیه شده و وضعیت آستیگماتیسم را ایجاد میکند.
گاهی تریژیا با بیماری دیگری به نام pingueculae اشتباه می شود؛ بیماری دوم در واقع ضخیم شدگی و توده های زرد رنگ در ملتحمه است و با ناخنک چشم تفاوت دارد.
درمان ناخنک چشم
درمان ناخنک چشم به اندازه ی زائده، میزان رشد و علائم بروز دهنده بستگی دارد. بدون درنظر گرفتن شدت بیماری، ناخنک چشم باید تحت کنترل پزشک باشد تا اسکار ناشی از آن باعث از بین رفتن بینایی نشود.
در صورت کوچک بودن زائده، درمان ناخنک چشم با مصرف قطره های چشمی استروئیدی و روان کننده ها برای کاهش موقت تورم و قرمزی چشم انجام میگیرد. لنزهای تماسی معمولا جلوی رشد زوائد را میگیرند، و از آسیب اشعه ی خورشید و خشکی چشم، جلوگیری میکنند. سیکلوسپورین موضعی برای درمان خشکی چشم تجویز میشود.
ناخنک چشم حتی اگر مشکل بینایی ایجاد نکند، اغلب مردن به خاطر ظاهر ناخوشایند، اقدام به درمان میکنند. جراحی به منظور رفع زائده و زیبایی و حفظ بینایی انجام میگیرد. تکنیک های زیادی برای عمل ناخنک چشم وجود دارد و انتخاب نوع آن بر عهده ی متخصص چشم میباشد.
عمل برداشتن ناخنک چشم هم در مطب پزشک و هم در اتاق عمل در کمتر از ۳۰ دقیقه انجام میگیرد. بعد از عمل، یک الی دو روز باید از چشم بند استفاده شود. از عارضه ی جراحی تریژیا میتوان به آستیگماتیسم اشاره کرد.
عود بیماری
متاسفانه امکان عود ناخنک چشم حتی بعد از جراحی وجود دارد. احتمالا استرس اکسیداتیو و تماس با نور آفتاب شدید علت این عود باشد. برخی از مطالعات احتمال عود را ۴۰ درصد و برخی دیگر ۵ درصد اعلام کردند. همچنین افرادی که درمان ناخنک چشم آنها در تابستان انجام شده است، احمال عود بیشتری دارند که علت آن هم وجود نور زیاد خورشید در این فصل است.
برای پیشگیری از عود ناخنک چشم بعد از جراحی، پزشک محل ضایعه را با چسب مخصوص یا بافتی از خود چشم میپوشاند. اسم این کار autologous conjunctival autografting میباشد که ریسک عود تریژیوم را کاهش میدهد.
دارویی که مانع رشد آنرمال بافت و تشکیل اسکار می شود، مثل میتومایسین C حین جراحی و بعد از آن برای جلوگیری از عود، به صورت موضعی استفاده می گردد.
بعد از برداشتن زائده ی تریژیوم، پزشک باید قطره ی چشمی استروئیدی به مدت چند هفته تجویز کند تا مانع تورم و رشد مجدد شود. علاوه بر این، دوری از نور خورشید و اشعه ی فرابنفش با استفاده از عینک های آفتابی استاندارد و یا لنزهای فتوکرومیک ضروری است.
