ایکتیوز ولگاریس نوعی اختلال پوستی ژنتیکی است که سلول‌های مرده به صورت ضخیم و خشک روی سطح پوست تجمع می‌یابند.
ایکتیوزیس ولگاریس با عنوان بیماری پوست ماهی نیز شناخته می‌شود که می‌تواند از ابتدای تولد وجود داشته باشد، اما معمولا اولین علائم در اوایل کودکی ظاهر می‌شود. برخی اوقات موارد خفیف ایکتیوز ولگاریس بدون تشخیص باقی می‌ماند زیرا با خشکی شدید پوستی اشتباه گرفته می‌شود.
اغلب موارد ایکتیوز خفیف هست اما در برخی موارد، می‌تواند شدید باشد. برخی اوقات سایر بیماری‌های پوستی مانند آلرژی‌های پوستی اگزما می تواند با ایکتیوز ولگاریس ارتباط داشته باشد. برای ایکتیوز ولگاریس درمانی وجود ندارد و تمرکز درمان بر کنترل بیماری می‌باشد.
علائم ایکتیوز ولگاریس
ایکتیوز ولگاریس فرایند پوسته ریزی طبیعی پوست را کند می‌کند. این روند سبب تجمع بیش از حد پروتئین‌هایی در لایه بالاتر پوست می‌شود. علائم ایکتیوز ولگاریس عبارت است از:
- پوست خشک و ناهموار
- فلس‌های کوچک کاشی مانند
- فلس‌های رنگی به رنگ سفید، خاکستری چرک و یا قهوه‌ای یا فلس‌هایی با رنگ تیره که عموما روی پوست‌های تیره‌تر ظاهر می‌شود.
- پوسته پوسته شدن کف سر
- ترک‌های پوستی دردناک و عمیق
فلس فلس شدن پوست معمولا روی آرنج‌ها و بخش‌های پایینی پا مشخص می‌شود و در نواحی ساق پا ضخیم و تیره می‌گردد. اغلب موارد ایکتیوز خفیف می‌باشد اما در برخی موارد ایکتیوز ولگاریس می‌تواند شدید نیز باشد. شدت علائم ایکتیوز ولگاریس می‌تواند در بین اعضای خانواده‌ای که به ایکتیوز ولگاریس مبتلا هستند متفاوت باشد.
علائم ایکتیوزیس ولگاریس معمولا در سرما و شرایط محیطی خشک تشدید می‌شود و در گرما و محیط‌های مرطوب علائم بهتر شده و حتی برطرف می گردد.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر به ایکتیوز ولگاریس مشکوک هستید باید با پزشک خانواده و یا متخصص پوست صحبت کنید. پزشک می‌تواند با معاینه مشخصات فلس‌ها ایکتیوز ولگاریس را تشخیص دهد.
اگر علائم ایکتیوز ولگاریس با مراقبت‌های فردی بهبود نیافته و یا بدتر شود در آن صورت باید به دنبال مشاوره پزشکی باشید. برای کنترل ایکتیوز ولگاریس ممکن است به داروهای قوی‌تری نیاز داشته باشید.
علل ایکتیوز ولگاریس
ایکتیوز ولگاریس عموما در نتیجه جهش ژنتیکی به ارث رسیده از یکی از والدین یا هر دوی آن‌ها ایجاد می‌شود. در اینجا می توان به انواع ایکتیوز اشاره کرد. کودکانی که ژن یا الل مغلوب از یک والد را دریافت کنند به فرم خفیف ایکتیوز ولگاریس دچار می‌شوند. کودکانی که دو فرم مغلوب ژن یا الل را به ارث ببرند به ایکتیوز ولگاریس شدیدتری دچار می‌گردند. کودکانی که به فرم موروثی اختلال ایکتیوز ولگاریس دچار باشند معمولا در ابتدای تولد پوست نرمالی دارند اما در طول سالهای اولیه زندگی پوسته‌های فلس مانند و خشن ایجاد می‌شود.
اگر ناهنجاری‌های ژنتیکی مسئول ایجاد ایکتیوزیس نباشند، در آن صورت ایکتیوز اکتسابی خواهد بود. ایکتیوز اکتسابی معمولا با سایر بیماری‌ها مانند سرطان، بیماری‌های تیروئیدی و یا ایدز ارتباط دارد.
عوارض احتمالی
برخی افراد درگیر با ایکتیوز، احتمالا عوارض زیر را تجربه می‌کنند:
- گرمازدگی. در موارد نادر، ضخامت پوست و فلس‌های ناشی از ایکتیوز منجر به اختلال در عرق کردن شده و مانع فرآیند خنک کردن بدن می‌شود. در برخی افراد ممکن است عرق کردن به صورت بیش از حد رخ دهد.
- عفونت ثانویه. ترک پوستی و فاصله در بین نواحی پوست ممکن است منجر به عفونت شود.
تشخیص ایکتیوز ولگاریس
پزشک می‌تواند با معاینه پوست و مشخصات پوسته‌ها ایکتیوز ولگاریس را تشخیص دهد. البته ممکن است انجام تست‌های دیگر مانند بیوپسی پوست را نیز توصیه کند. بیوپسی پوست به منظور رد کردن سایر علل خشکی پوست و تایید تشخیص ایکتیوز ولگاریس انجام می‌شود.
درمان ایکتیوزولگاریس
ایکتیوز ولگاریس درمان شناخته شده ای ندارد بنابراین هدف درمان کنترل بیماری است.
گزینه‌های درمان
پماد و کرم‌های استعمال خارجی. کرم ها و پمادهای نسخه ای حاوی آلفا هیدروکسی اسید مانند لاکتیک اسید و گلایکولیک اسید می‌تواند به کنترل علائم و افزایش رطوبت پوست کمک کند.
داروهای خوارکی. پزشک می‌تواند داروهای مشتق ویتامین آ به نام رتینوئیدها را برای تجویز کند تا تولید سلول‌های پوستی کاهش یابد. عوارض جانبی این داروها عبارت است از التهاب لب و چشم‌ها، اسپورهای استخوانی و ریزش مو.
رتینوئیدها می‌توانند سبب بروز نقص در جنین شوند. خانم‌هایی که با رتینوئید تحت درمان قرار دارند باید از عدم بارداری خود در هنگام شروع مصرف داروها اطمینان حاصل کنند. در طول بازه درمان با رتینوئیدها باید از روش‌های مطمئن پیشگیری از بارداری استفاده شود.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی ایکتیوز ولگاریس
برخی اقدامات می تواند توسط خود فرد انجام شود تا ظاهر پوست آسیب دیده بهبود یابد. از جمله:
- مدت بیشتری را در حمام بمانید تا پوست نرم شود. از شوینده‌های ملایم استفاده کنید. پوست را با استفاده از اسفنج ملایم شستشو دهید تا پوسته‌ها به آرامی از پوست برداشته شوند.
- بعد از دوش گرفتن یا حمام کردن با استفاده از حوله پوست را به آرامی خشک کنید؛ به این ترتیب مقداری رطوبت روی پوست باقی خواهد ماند.
- از مرطوب کننده یا کرم لوبریکانت هنگامی که پوست تان مرطوب است استفاده کنید. مرطوب کننده‌های حاوی اوره و پروپیلن گلایکل را انتخاب کنید. این ترکیبات به حفظ رطوبت پوست کمک می‌کند.
- از محصولات غیرنسخه‌ای حاوی اوره، لاکتیک اسید و یا غلظت های اندک سالیسیلیک اسید روزانه دو بار استفاده کنید. ترکیبات اسیدی خفیف به از بین رفتن پوست‌های مرده کمک می‌کند. اوره برای حفظ رطوبت پوست مفید است.
- از دستگاه رطوبت ساز خانگی استفاده کنید تا رطوبت هوای خانه افزایش یابد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اگر قرار ملاقات مربوط به کودک باشد در آن صورت باید به دنبال متخصص اطفال باشید. اگر قرار ملاقات مربوط به فردی بزرگسال باشد در آن صورت باید به پزشک خانواده مراجعه کنید. پزشک خانواده شما را به متخصص پوست ارجاع می‌دهد.
اطلاعاتی که به آمادگی برای ملاقات با پزشک می‌تواند کمک کند:
قبل از ملاقات با پزشک لیستی از موارد زیر، تهیه نمایید.
- هر گونه علائم مربوطه را یادداشت کنید حتی علائمی که به نظر مربوط نمی باشد را نیز یادداشت بفرمایید.
- اطلاعات شخصی خود را از جمله استرس هایی که اخیرا تجربه کرده اید و یا تغییرات اخیر زندگی خود را یادداشت بفرمایید.
- همه داروهای مصرفی، ویتامین ها یا مکمل هایی که مصرف می کنید را یادداشت بفرمایید.
- برخی سوالات احتمالی شامل موارد زیر که می‌توانید در مورد ایکتیوز ولگاریس از پزشک خود بپرسید، آماده کنید.
- علت احتمالی علائم چیست؟
- آیا علل احتمالی دیگری وجود دارد؟
- چه آزمایش‌هایی را باید انجام دهم؟
- آیا این بیماری دائمی است یا موقتی؟
- چه انتخاب های درمانی برای من وجود دارد؟
- آیا بروشور یا وب سایتی وجود دارد که برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ایکتیوز ولگاریس به آن مراجعه کنم؟
چه انتظاراتی باید از پزشک داشته باشیم:
پزشک نیز احتمالا سوالاتی را از شما خواهد پرسید. برخی سوالات احتمالی پزشک عبارت است از:
- نخستین بار علائم چه زمانی ظاهر شد؟
- آیا علائم ثابت است یا برخی اوقات وجود دارد و برخی اوقات از بین می رود؟
- آیا چیزی وجود دارد که علائم شما را بهتر می کند؟
- آیا چیزی وجود دارد که علائم شما را بدتر کند؟
- آیا در خانواده شما کسی وجود دارد که دچار تغییرات پوستی مشابه باشد؟
نکاتی که باید به آن توجه داشته باشید:
- پوست خود را تنها با صابون‌های ملایم شستشو دهید که حاوی چربی و روغن می‌باشد. از صابون‌های آنتی باکتریال استفاده نکنید؛ زیرا این صابون‌ها برای پوست شما بسیار خشن می‌باشند.
- از مرطوب کننده یا کرم های لوبریکانت در حالی که پوست بعد استحمام یا شستشو همچنان مرطوب می‌باشد استفاده کنید. مرطوب کننده‌هایی مانند وازلین یا آن‌هایی که حاوی اوره و یا پروپیلن گلایکل هستند، می‌توانند موثر باشند. این ترکیبات شیمیایی به مرطوب شدن پوست کمک می‌کنند.
