کبودی
کبودی زمانی ایجاد می‌شود که عروق خونی کوچک نزدیک سطح پوست توسط ضربه شکسته شود. این اتفاق باعث نفوذ خون به زیر پوست و تجمع در آنجا می‌شود که پلاک هایی ایجاد می‌کند که به صورت کبودی تظاهر می‌یابد. این تجمع خون در زیر پوست در ابتدا به رنگ سیاه و آبی دیده می‌شود و رنگ آن در فرایند بهبودی تغییر می‌یابد. در پوست‌های سفیدرنگ معمولاً به رنگ آبی یا بنفش و در پوست‌های سیاه رنگ معمولاً در ابتدا به رنگ سیاه، قهوه‌ای و یا بنفش تیره تظاهر دارد. نام‌های دیگر آن کوفتگی، خون مردگی (contusion) و هماتوم می‌باشد.
درمان
می‌توان فرایند بهبود کبودی را با انجام کارهایی بهبود بخشید. کاری که باید انجام داد به اختصار RICE نامیده می‌شود.
R = استراحت (Rest): درصورت امکان، به ناحیه دچار کبودی استراحت بدهید.
I = یخ (Ice): با استفاده از یک کیسه یخ ژله‌ای که داخل پارچه پیچیده شده است، ناحیه را به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه سرد کنید. در طول روز به دفعات این کار را تکرار کنید و درصورت نیاز تا دو روز به این کار ادامه دهید. یا تکه‌ای یخ را داخل پارچه پیچیده و به مدت حداکثر ۱۵ دقیقه در هر ساعت بر روی کبودی قرار دهید تا سریعتر بهبود یافته و ورم آن کاهش یابد.
C = فشار دادن (Compress): درصورت تورم ناحیه، آن را با استفاده از یک باند کشی بسته و تحت فشار قرار دهید. از بستن بسیار تنگ بانداژ و فشار بیش از حد بپرهیزید.
E = بالا آوردن (Elevate): ناحیه‌ی آسیب دیده را بالا بیاورید (ترجیحاً بالاتر از سطح قلب). این کار باعث کاهش تجمع خون در ناحیه می‌شود.
درصورت نیاز می‌توانید از مسکن‌های بدون نیاز به نسخه استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: آشنایی با روش RICE در درمان آسیب های بافت نرم
درصورت وجود موارد زیر، با پزشک مشورت کنید:
- مشاهده‌ی تورمی دردناک در ناحیه کبودی.
- وجود درد به مدت سه روز پس از آسیبی به ظاهر جزئی.
- ایجاد کبودی‌های مکرر، بزرگ و دردناک به خصوص درصورت ایجاد کبودی روی تنه، پشت و صورت یا ایجاد کبودی بدون علت.
- کبودی سریع (easy bruising) و سابقه‌ی خونریزی شدید مانند حین عمل جراحی.
- مشاهده‌ی توده (هماتوم) روی محل کبودی.
- خونریزی از هر محل دیگری مانند بینی یا لثه‌ها.
- به صورت ناگهانی کبودی ایجاد شود و سابقه‌ی کبودی در گذشته وجود نداشته باشد.
- وجود سابقه فامیلی برای کبودی سریع یا خونریزی.
این علائم و نشانه‌ها می‌توانند وضعیت‌های خطرناک‌تری مانند مشکلات انعقادی یا بیماری‌های خونی را نشان دهند.
ملاحظات
۳ نوع کبودی وجود دارد:
زیرجلدی: کبودی در زیر پوست.
داخل عضلانی: تجمع خون در داخل عضلات زیر ناحیه تظاهر کبودی.
پریوستی: تجمع خون در ناحیه پریوست (ضریع) استخوان. کبودی استخوان نیز نام دارد.
کبودی می‌تواند از چند روز تا چند ماه ادامه داشته باشد. کبودی استخوان، شدیدترین و دردناک‌ترین نوع آن‌ها می‌باشد.
کبودی در زیر پوست کبودی استخوان کبودی عضله
علل
کبودی معمولاً با افتادن (سقوط)، آسیب ورزشی، تصادف یا زد و خورد و ضربات وارده توسط اجسام خارجی ایجاد می‌شود.
درصورت مصرف داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین، وارفارین (کومادین)، دابیگاتران، ریواروکسابان، آپیکسابان یا کلوپیدوگرل، احتمال ایجاد کبودی افزایش خواهد یافت.
علائم
علائم اصلی شامل درد، تورم و تغییر رنگ پوست می‌باشد. کبودی در ابتدا به صورت بفش مایل به قرمز تظاهر می‌یابد که به لمس حساس می‌باشد. درصورت وجود کبودی در عضله، استفاده از آن سخت خواهد بود. برای مثال ممکن است حتی در حین راه رفتن نیز در پا درد ایجاد شود.
سپس رنگ کبودی به آبی، بعد از آن به زرد مایل به سبز و در نهایت به رنگ طبیعی پوست شخص تغییر خواهد یافت.
رنگ کبودی در مراحل نهایی بهبودی رنگ در طول بهبودی رنگ اولیه
هشدار
از تخلیه خون مردگی با استفاده از سوزن خودداری کنید.
از استفاده (دویدن، بازی و ورزش کردن و…) کردن از قسمت کبود دارای درد خودداری کنید.
از بی‌توجهی به درد و تورم اجتناب کنید (این مشکلان رسیدگی نیاز دارند). درصورت ایجاد کبودی بدون دلیل (افتادن، آسیب و…) مراجعه به پزشک ضروری است. همچنین درصورت وجود علائم عفونت (مانند رگه‌های سرخ، چرک، ترشحات یا تب) دراطراف کبودی نیز مراجعه به پزشک الزامی است.
ممکن است کبودی در اثر سندرم کمپارتمان ایجاد شده باشد که در این صورت رسیدگی فوری نیاز خواهد بود چراکه ممکن است نکروز و گانگرن در اندام ایجاد شود.
پیشگیری
به علت این که کبودی‌ها معمولاً دراثر آسیب مستقیم ایجاد می‌شوند، موارد زیر بسیار در پیشگیری اهمیت دارند:
- آموزش مراقبت از خود در کودکان (نپریدن از روی جوب،توجه به زیر پا در هنگام راه رفتن و…)
- توجه به حفظ ایمنی
- استفاده از لوازم ایمنی مانند کمربند ایمنی، کلاه ایمنی، زانو بند، ساق بند و… در هنگام رانندگی و ورزش و…
برخی از مردم بیشتر در معرض این آسیب هستند. برای مثال افراد مسن پوست نازک دارند و به همین علت ساده‌تر دچار خون مردگی و کبودی می‌شوند چراکه بافت زیر پوست (شامل مویرگ‌های خونی) شکننده‌تر هستند.
خونریزی داخلی
خون مردگی و کبودی فقط در زیر پوست ایجاد نمی‌شود. این آسیب می‌تواند در بافت‌های عمقی‌تر، اندام‌ها و استخوان نیز ممکن است ایجاد شود. با وجود این که خونریزی داخلی قابل مشاهده نمی‌باشد، کبودی داخلی می‌تواند باعث موارد زیر شود:
- درد و حساسیت در ناحیه‌ی زیر آسیب
- حرکت محدود در مفاصل اطراف
در صورت شک به وجود کبودی داخلی بعد از آسیب، تصادف و… با اورژانس یا پزشک تماس بگیرید.
