فاشئیت پلانتار یکی شایع ترین علل درد پاشنه ی پا است که در اثر التهاب یک نوار بافتی ضخیمی ایجاد می شود. این نوار در طول پای شما قرار دارد و استخوان پاشنه ی پا را به انگشتان پیوند می دهد (فاسیای کف پا).
فاشئیت پلانتار معمولا باعث یک درد تیرکشنده می شود که معمولا صبح در نخستین قدم هایتان در حس می شود. وقتی از خواب برخاستید و حرکت کردید، معمولا درد کاهش پیدا می کند اما ممکن است بعد از زمان های طولانی سرپا ایستادن یا هنگام برخاستن بعد از هم ایجاد شود.
التهاب غلاف کف پایی در دونده ها شایع تر است. افرادی که اضافه وزن دارند و آن هایی که کفش نامناسب می پوشند، در خطر بروز فاشئیت پلانتار هستند.
علائم فاشئیت پلانتار
فاشئیت پلانتار معمولا باعث یک درد تیرکشنده در کف پایتان در نزدیکی پاشنه پا می شود. درد معمولا صبح بعد از برخاستن از خواب وقتی نخستین قدم هایتان را برمیدارید، بیشتر است. همچنین ممکن است با ایستادن طولانی مدت یا برخاستن پس از مدتی نشستن هم ایجاد شود. درد معمولا بعد از ورزش بیشتر است و نه در طول ورزش.
علت پلانتار فاشئیت
ناحیه کف پا شما به شکل یک طناب کمان است ، از قوس پای شما پشتیبانی می کند و هنگام راه رفتن شوک را جذب می کند. اگر تنش و استرس در این رشته کمان بیش از حد شود ، ممکن است اشک های جزئی در فاشیا ایجاد شود. کشش و پارگی مکرر می تواند باعث تحریک یا التهاب فاسیا شود ، اگرچه علت آن هنوز در بسیاری از موارد ورم فک کف پا مشخص نیست.
عوامل خطر
با اینکه فاشئیت پلانتار ممکن است بدون هیچ دلیل مشخصی روی دهد، اما بعضی از عوامل ممکن است خطر بروز این وضعیت را افزایش دهد. آن ها شامل:
- سن. فاشئیت پلانتار معمولا در سنین ۴۰ تا ۶۰شایع است.
- نوع خاصی از ورزش ها. فعالیت هایی که استرس و فشار زیادی بر پاشنه شما وارد می کنند، مانند دوندگی در مسیر طولانی، رقص باله و رقص ایروبیک، می توانند موجب التهاب پلانتار فاسیای پا شوند.
- ویژگی های مکانیکی پا. کف پای صاف، قوس زیادیا حتی الگوینامناسب راهرفتن می تواند روی نحوه ی توزیع وزن هنگام ایستادن، تاثیر بگذارد و می تواند فشار اضافی بر فاسیای پلنتار شما وارد کند.
- چاقی. وزن بیشتر می تواند فشار بیشتری بر فاسیای پلنتار شما وارد کند.
- مشاغلی که لازم است مدت زیادی سرپا بمانید. کارگران کارخانه، معلمان و سایر کسانی که ساعت های زیادی را در حال راه رفتن یا ایستاده روی سطح سخت سپری می کنند، می توانند دچار آسیب فاسیای کف پا شوند.
عوارض فاشئیت پلانتار
درمان نکردن التهاب غلاف کف پایی ممکن است موجب درد پاشنه مزمن شود که مانع فعالیت های معمول شما می شود. تغییر دادن روش راه رفتن به عنوان راهی برای کاستن از درد التهاب تاندون کف پایی ممکن است موجب بروز مشکلاتی در پا، زانو، لگن یا پشت شود.
تشخیص فاشئیت پلانتار
التهاب فاسیای کف پا بر اساس سابقه پزشکی شما و آزمایش های فیزیکی تشخیص داده می شود. در طول آزمایش، پزشک شما مناطق حساس در پایتان را بررسی خواهد کرد. مکان درد، دلیل رخداد آن را مشخص خواهد کرد.
آزمایش های تصویربرداری
معمولا هیچ آزمونی لازم نیست. پزشک شما ممکن است یک تصویر اشعه ایکس یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) برای اطمینان از اینکه درد مربوط به سایر مشکلات مانند شکستگی استرسی (stress fracture) نیست، درخواست کند.
بعضی مواقع اشعه ایکس ممکن است یک تکه از استخوان که از استخوان پاشنه بیرون زده است (خار یا spur) را نشان دهد. در گذشته این خارهای استخوانی دلیل درد پاشنه پا تصور می شدند و با عمل جراحی خارج می شدند؛ اما بسیاری از افرادی که خار پاشنه داشتند، هیچ دردی احساس نمیکردند.
درمان فاشئیت پلانتار
بیشتر افرادی که فاشئیت پلانتار دارند، در طی چند ماه مراقبت شامل استراحت، یخ گذاشتن در محل درد و حرکات کششی بهبود پیدا می کنند.
داروها
داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن (Advil, Motrin IB, others) و سدیم ناپروکسن (Aleve) ممکن است باعث کاهش درد و التهاب حاصل از پلانتار فاشئیت شوند.
درمان
کشش و تمرین های تقویتی یا استفاده از وسایل خاصی ممکن است علایم را بهبود بخشد. آن ها شامل:
- درمان فیزیکی. یک فیزیوتراپیست می تواند به شما یک سری تمرین هایی برای کش دادن فاسیای پلنتار و تاندون آشیل و همچنین قوی کردن ماهیچه های پایینی پا نشان دهد. یک درمانگر همچنین ممکن است به شما طرز بستن یک باند ورزشی را برای حمایت از کف پایتان آموزش دهد.
- اسپلینت‌های شبانه. فیزیوتراپیست یا پزشکتان ممکن است به شما پیشنهاد دهد که شب در طول خواب یک اسپلینت بپوشید که عضلات ساق پا و قوس پایهایتان را کش دهد. این وسیله فاسیای پلنتار و تاندون آشیل شما را در طول شب در حالت کشیده نگه می دارد.
- وسایل کمکی (ارتز). پزشک شما ممکن است ارتز های معمول حمایتی را برای کمک به توزیح متعادل وزن بر پاهای شما تجویز کند.
جراحی یا سایر فرایندها
اگر با روش‌های قبلی بعد از چند ماه بهبود نبافتید، پزشک شما ممکن است روش های زیر را پیشنهاد دهد:
- تزریقات. تزریق داروهای استروئیدی در محل تاندون می تواند به طور موقت درد شما را بهبود بخشد. تزریق های بیشتر، توصیه نمی شود چون می تواند فاسیای پلنتار شما را ضعیف کند وممکن است باعث پارگی آن شود. با استفاده از تصویربرداری اولتراسوند مشاهده شده که تزریق پلاسمای غنی از پلاکت که از خون خود بیمار به دست آمده می تواند وضعیت بهبود بافت را بهتر کند.
- شوک ویو تراپی (ESWT). در این فرایند، امواج صوتی به محل درد پاشنه برای تحریک و القای بهبودی تابیده می شوند. این روش معمولا برای فاشئیت پلانتارهای مزمن که به درمان های اخیر پاسخ نداده اند، استفاده می شود. بعضی مطالعات نتایج امیدوارکننده ای را نشان داده اند ؛ اما تاثیر پایدار این روش بر بیماری نشانه داده نشده است.
- اولتراسوند درمانی برای بافت. این تکنولوژی کمتر تهاجمی توسط پزشکان Mayo Clinic توسعه داده شده است. در این روش، از تصویربرداری اولتراسوند به عنوان راهنما، برای پروب سوزن مانند برای ورود به داخل بافت فاسیای پلنتار آسیب دیده استفاده می شود. با استفاده از انرژی اولتراسوند، نوک پروب به طور سریع لرزش انجام می دهد تا بافت آسیب دیده را جدا کند که آن هم بعدا به بیرون مکیده می شود.
- جراحی. تعداد کمی از افراد به عمل جراحی برای جدا کردن فاسیای پلنتار از استخوان پاشنه نیاز دارند. و این کار معمولا زمانی انجام می شود که درد، شدید است و درمان های دیگر شکست خورده اند. این جراحی می تواند به صورت یک عمل باز یا از طریق یک شکاف کوچک با یک بی حسی موضعی انجام شود.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
برای کاهش درد فاشئیت پلانتار، این توصیه های خود درمانی را به یاد داشته باشید:
- وزن متناسب خود را حفظ کنید. اضافه وزن می تواند بر روی تاندون کف پایی تان فشار و استرس وارد کند.
- از کفش های مناسب استفاده کنید. کفش هایی بخرید که پاشنه کوتاه تا متوسط ، کفی ضخیم، قوس حمایتی مناسب و لایه های اضافی داشته باشد. پابرهنه قدم نزنید.
- از کفش ورزشی کهنه و مندرس استفاده نکنید. کفش ورزشی کهنه خود را عوض کنید پیش از آن که نقش حمایتی و زیر سازی پای شما را از دست بدهد.
- ورزش خود را عوض کنید. سعی کنید ورزش های low-impact مانند شنا کردن و دوچرخه سواری را به جای پیاده روی و دویدن انجام دهید.
- از کیسه یخ استفاده کنید. یک کیسه یخ که با هوله پوشیده شده است را به مدت ۱۵ دقیقه، ۳ تا ۴ بار در روز در محل درد نگه دارید. یخ به کاهش درد و التهاب کمک می کند.
- حرکات کششی انجام دهید. نرمش های ساده خانگی می توانند فاسیای کف پایی، تاندون آشیل و ماهیچه های ساق پای شما را کش دهند.
آماده شدن برای ویزیت پزشک
ممکن است در ابتدا زمانی که به پزشک خانواده خود مراجه کرده اید، ایشان شما را به یک پزشک متخصص در زمینه اختلالات پا یا طب ورزشی ارجاع دهد.
شما چه کاری می توانید انجام دهید
شما ممکن است یک لیستی شامل موارد زیر بنویسید:
- علایم شما و زمان شروع آن ها
- اطلاعات شخصی کلیدی، شامل شجره پزشکی خانواده تان و فعالیت هایی که انجام می دهید و ممکن است با علایمتان ارتباط داشته باشد
- همه ی دارو ها، ویتامین ها یا مکمل هایی که استفاده می کنید، همچنین دوز مصرفی آن ها
- سوال هایی برای پرسیدن از پزشک
باید انتظار چه سوال هایی از پزشک داشت
پزشک شما ممکن است سوالاتی از این قبیل بپرسد:
- آیا علایم معمولا در یک زمان خاص از روز بروز کنند؟
- معمولا از نوع کفش های استفاده می کنید؟
- آیا شما دونده هستید، یا آیا در هیچ ورزشی شرت می کنید که شامل دویدن هم باشد؟
- آیا شما شغلی دارید که نیازمد فعالیت فیزیکی است؟
- آیا شما پیش تر مشکلی در ارتباط با پایتان داشته اید؟
- آیا شما در کنار درد پایتان در جای دیگری از بدنتان احساس درد دارید؟
- آیا چیزی هست که به نظرعلایم شما را بهبود دهد؟
- آیا چیزی هست که به نظر علایم شما را بدتر کند؟
