بیماری‌های عروق محیطی یکی از بیماری‌هایی است که شیوع آن پس از ۵۰ سالگی افزایش می‌یابد و گاهی در صورت عدم تشخیص و درمان خطرات جدی را برای فرد در پی دارد. می‌دانیم که برای تشخیص یک بیماری باید ابزاری برای تشخیص در دست داشته باشیم. هر چه این ابزار تشخیصی راحت‌تر و کم هزینه‌تر و قابل دسترس‌تر باشد، بهتر است. آیا ابزاری با مزیت‌های ذکر شده برای تشخیص بیماری عروق محیطی وجود دارد؟ تست ABI یا شاخص پایی بازویی تستی ارزان و قابل دسترس است که برای این منظور انجام می‌شود. در این مقاله به بررسی بیشتر روش انجام و خطرات این روش می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
شاخص مچ پایی بازویی چیست؟
آزمایش شاخص پایی بازویی (ABI) روشی سریع و غیر تهاجمی برای بررسی وجود بیماری‌های عروق محیطی (PAD) است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که شریان‌های نازک شده باعث کاهش جریان خون به اندام‌های فرد شوند. PAD می‌تواند باعث درد پا هنگام راه رفتن شده و خطر حمله قلبی و سکته مغزی را نیز افزایش دهد.
تست ABI مچ پایی بازوی فشار خون مچ پا و بازوی بیمار را اندازه گرفته و با هم مقایسه می‌کند. پایین بودن عدد این شاخص ممکن است نشان دهنده باریک شدن و تنگی یا انسداد عروق پا باشد.
فرد ممکن است آزمایش اندکس پایی بازویی را قبل از پیاده روی روی تردمیل و یا بلافاصله پس از آن انجام دهد. تست شاخص تمرینی مچ پایی بازویی نیز می‌تواند شدت تنگی عروق را در هنگام راه رفتن ارزیابی کند.
علت اندازه گیری شاخص پایی بازویی
آزمایش شاخص مچ پایی بازویی به منظور بررسی بیماری عروق محیطی در بیمار انجام می‌شود. در این بیماری با تنگ شدن شریان‌ها، جریان خون کاهش می‌یابد که معمولاً در پاهای بیمار تشخیص داده می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که PAD در حدود ۱۰ درصد از افراد بالای ۵۵ سال دیده می‌شود.
اگر فردی هنگام راه رفتن از درد پا شکایت داشته یا عوامل خطر بروز بیماری عروق محیطی در او وجود داشته باشد، ممکن است پزشک انجام تست ABI را توصیه نماید. از عوامل خطر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف دخانیات
- دیابت
- بالا بودن فشار خون
- بالا بودن میزان کلسترول
- محدود شدن جریان خون (وجود آترواسکلروز) در سایر بخش‌های بدن
علائم بیماری عروق محیطی
علامت اصلی‌ای که ممکن است فرد متوجه آن شود، درد پاها هنگام راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها است. همچنین ممکن است احساس سنگینی، بی حسی یا ضعف نیز همراه با درد دیده شود.
بروز علائم زیر نیز محتمل است:
- ریزش مو یا موهای کمتر روی پاها نسبت به حالت طبیعی
- احساس سردتر بودن یکی از پاها
- کم رنگ بودن یا آبی رنگ بودن پوست
- وجود زخم‌هایی در انگشتان پا، کف پا و خود پاها که با سرعت عادی بهبود نمی‌یابند
- رشد آهسته‌تر ناخن‌های پا نسبت به قبل
- اختلالات نعوظی که بیشتر در مردان دیابتی بروز می‌یابد
خطرات اندازه گیری اندکس پایی بازویی
ممکن است باد کردن کاف فشار خون روی بازو و مچ پا ناراحتی جزئی را در فرد ایجاد کند. اما این ناراحتی موقتی بوده و با آزاد شدن هوای کاف برطرف خواهد شد.
در صورتی که فرد از درد شدید پا رنج ببرد، پزشک ممکن است انجام تست‌های تصویربرداری متفاوتی را از عروق پا درخواست کند.
آمادگی‌های لازم برای انجام تست ABI
برای اندازه گیری اندکس مچ پایی بازوی نیاز به آمادگی خاصی نیست. این آزمایش بدون درد بوده و مشابه اندازه گیری فشار خون در ویزیت‌های روتین پزشکی است. ممکن است بیمار تمایل داشته باشد که برای راحتی کار تکنسین، لباس راخت و گشادی را بپوشد تا کاف به راحتی روی مچ پا و بازوی فرد قرار داده شود.
در طول اندازه گیری شاخص مچ پایی بازویی چه انتظاری می‌رود
در طول تست
احتمالاً از فرد خواسته شود که به مدت ۵ تا ۳۰ دقیقه پیش از آزمایش استراحت کند.
به طور معمول، بیمار روی میز به پشت دراز می‌کشد و تکنسین با استفاده از کاف و دستگاه سونوگرافی دستی که بر روی پوست قرار داده می‌شود، فشار خون از هر دو بازو و از هر دو مچ پا اندازه گیری می‌کند. دستگاه از امواج صوتی برای تولید تصاویر استفاده کرده و اجازه می‌دهد تا هنگام خارج شدن باد کاف، نبض بیمار شنیده شود.
بعد از اندازه گیری
اندازه گیری شاخص پایی بازویی تنها باید چند دقیقه طول می‌کشد و پس از آن نیازی به رعایت نکات احتیاطی خاصی نیست. پزشک در مورد نتیجه آزمایش نیز با فرد صحبت خواهد کرد.
نتایج تست
پزشک از فشار خون محاسبه شده در بازوها و مچ پا برای به دست آوردن شاخص مچ پایی بازوی استفاده می‌کند.
براساس نتیجه‌ای که پزشک محاسبه می‌کند، اندکس پایی بازویی می‌تواند نشان دهنده یکی از موارد زیر باشد:
- بدون انسداد (۱.۰ تا ۱.۴). این عدد نشان می‌دهد که احتمالاً فرد PAD ندارد. اما اگر علائم بیماری عروق محیطی دیده شود، پزشک ممکن است تست شاخص تمرینی پایی بازوی را درخواست کند.
- انسداد مرزی (۰.۹۱ تا ۰.۹۹). این عدد نشانگر مرزی بودن شرایط بیمار است. پزشک ممکن است انجام آزمایش اندکس تمرینی مچ پایی بازویی را به فرد توصیه کند.
- PAD (کمتر از ۰.۹۰). عددی در این محدوده غیر طبیعی تلقی شده و مطرح کننده PAD است. پزشک ممکن است انجام آزمایش‌های بیشتر مانند سونوگرافی یا آنژیوگرافی را به منظور بررسی شریان‌های پاهای بیمار توصیه کند.
اگر بیمار به دیابت شدید مبتلا باشد یا انسداد ملاحظه‌ای ملاحظه شود، ممکن است پزشک برای بررسی دقیق‌تر به فشار خون انگشتان بزرگ پا نیاز داشته باشد.
بسته به شدت انسداد، پزشک ممکن است موارد تغییر در سبک زندگی، دارو درمانی یا جراحی برای درمان PAD را توصیه کند.
