سرطان روده بزرگ امروزه به یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها به خصوص در مردان مسن تبدیل شده است. با شیوع هر چه بیشتر سرطان‌ها پزشکان بیشتر به دنبال روش‌های ارزیابی و تشخیص به موقع هستند. یکی از روش‌ها تشخیص به موقع پولیپ‌ها یا ناهنجاری‌های بافتی کولون است. اما چگونه می‌توان این کار ار انجام داد؟ سیگموئدوسکوپی انعطاف پذیر یکی از روش‌هایی است که می‌توان به کمک آن داخل کولون را مستقیما مشاهده و بررسی کرد. در این مقاله به بررسی بیشتر این روش، روش انجام و عوارض ان خواهیم پرداخت.
سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر چیست
سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر آزمایشی است که به منظور ارزیابی قسمت تحتانی روده بزرگ یا کولون انجام می‌شود. در طی سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر، یک لوله نازک و انعطاف پذیر (سیگموئیدوسکوپ) وارد رکتوم می‌شود.
دوربین فیلم برداری کوچک موجود بر روی نوک لوله به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل رکتوم، سیگموئید و بیشتر قسمت‌های کولون نزولی را، حدود ۵۰ سانتی متر انتهایی روده بزرگ را مشاهده کند. در صورت لزوم، نمونه‌های بافتی نیز می‌توان در طول سیگموئیدوسکوپی قابل انعطاف تهیه کرد.
سیگموئیدوسکوپی به پزشک اجازه مشاهده و ارزیابی کل روده بزرگ را نمی‌دهد. در نتیجه، سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر به تنهایی نمی‌تواند سرطان یا وجود توده‌های کوچکی متشکل از سلول‌هایی که پتانسل سرطانی شدن دارند را در بخش‌های ابتدایی روده بزرگ تشخیص دهد.
علت انجام سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر
پزشک ممکن است در موارد زیر انجام سیگموئیدوسکوپی قابل انعطاف را توصیه نماید:
- بررسی علائم و نشانه‌های روده‌ای. سیگموئیدوسکوپی می‌تواند به پزشک در تشخیص اختمالی علت درد شکمی، خونریزی روده، تغییر در عادات روده، اسهال مزمن و سایر مشکلات کمک کند.
- غربالگری سرطان روده بزرگ. اگر بیمار بالای ۵۰ سال یا بیشتر باشد و به جز سن هیچ عامل خطر دیگری از نظر سرطان روده بزرگ نداشته باشد، از نظر ابتلا به سرطان کولون ریسک متوسطی دارد. در این حالت ممکن است پزشک انجام سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر را هر ۵ سال یک بار به منظور غربالگری سرطان روده بزرگ توصیه کند.
سیگموئیدوسکوپی تنها یکی از گزینه‌های غربالگری سرطان روده بزرگ است، اما روش‌های دیگری نیز وجود دارد که به پزشک اجازه مشاهده کل روده بزرگ را می‌دهد؛ مانند کولونوسکوپی. در مورد گزینه‌های پیش رو می‌توان با پزشک مشورت کرد.
گاهی اوقات سیگموئیدوسکوپی نسبت به کولونوسکوپی ارجحیت دارد؛ زیرا آماده سازی‌های لازم برای سیگموئیدوسکوپی و زمان آزمایش کوتاه‌تر است. علاوه بر این، در اغلب موارد نیاز به انجام بی حسی نیست. در مقایسه با کولونوسکوپی، خطر آسیب‌های مستقیم مانند پارگی دیواره روده بزرگ یا سوراخ شدن آن کمتر است.
عوارض سیگموئیدوسکوپی
سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر خطرات کمی به دنبال دارد. به ندرت، از عوارض نادر آن می‌توان به خونریزی از محل بیوپسی و سوراخ شدن کولون یا رکتوم اشاره کرد.
آمادگی برای انجام سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر
پیش از انجام سیگموئیدوسکوپی منعطف باید روده بزرگ خالی شود. باقی ماندن هر گونه ماده دیگر در روده بزرگ ممکن است نمای کولون و رکتوم را مبهم کند.
برای خالی کردن روده بزرگ، باید دستورالعمل پزشک به دقت دنبال شود. ممکن است موارد زیر از فرد درخواست شود:
- پیروی از رژیم غذایی خاص پیش از سیگموئیدوسکوپی. از بیمار نباید یک روز قبل از آزمایش غذا بخورد. نوشیدنی‌ها ممکن است تنها محدود به مایعات مانند آب، آبگوشت، نوشیدنی‌های گازدار، چای و قهوه بدون شیر یا خامه باشد. احتمالاً از بیمار درخواست می‌شود که بعد از نیمه شب قبل از سیگموئیدوسکوپی چیزی میل نکند.
- مصرف ملین شب قبل از سیگموئیدوسکوپی قابل انعطاف. احتمالاً پزشک از بیمار می‌هواهد که از فرم قرصی یا مایع ملین‌های استفاده کند.
- استفاده از کیت انما. برای خالی کردن روده بزرگ لازم است تا بیمار با استفاده از کیت‌های بدون نسخه انما چند ساعت پیش از سیگموئیدوسکوپی، روده‌های خود را خالی کند. ممکن است از بیمار درخواست شود که دو بار انما انجام دهد.
- تنظیم داروها. حداقل یک هفته پیش از آزمایش بیمار باید داروهای مصرفی خود را به اطلاع پزشک برساند؛ به خصوص اگر در صورت ابتلا به دیابت، مصرف داروها یا مکمل‌های حاوی آهن، آسپرین یا سایر داروهای رقیق کننده خون. ممکن است تنظیم مجدد دوز دارو یا توقف مصرف آن نیاز باشد.
نحوه انجام سیگموئیدوسکوپی منعطف
در طول آزمایش
بیمار گان پوشیده به سمت چپ خود در روی میز دراز می‌کشد و معمولاً زانوهای خود در شکم خود جمع می‌کند. سپس پزشک سیگموئیدوسکوپ را وارد روده می‌کند.
سیگموئیدوسکوپ حاوی از یک چراغ و لوله تشکسل شده است که به پزشک امکان وارد کردن هوا به روده بزرگ را می‌دهد. هوا روده بزرگ را بازتر کرده و در نتیجه نمای بهتری از پوشش روده بزرگ ارائه می‌دهد. هنگامی جابه جایی دستگاه یا وارد کردن هوا ممکن است احساس گرفتگی شکم یا نیاز به تخلیه روده در فرد ایجاد شود.
سیگموئیدوسکوپ همچنین حاوی یک دوربین فیلمبرداری کوچک است که در نوک دستگاه تعبیه شده است. دوربین تصاویر گرفته شده را به یک مانیتور خارجی می‌فرستد تا پزشک بتواند قسمت داخلی روده بزرگ را مورد مطالعه قرار دهد. پزشک همچنین می‌تواند ابزارهایی را برای برداشتن بیوپسی وارد بدن کند.
سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر معمولاً حدود ۱۵ دقیقه طول می‌کشد اما در صورت برداشتن بیوپسی ممکن است اندکی به زمان بیشتر نیاز داشته باشد. تجویز داروهای آرام بخش و ضد درد معمولاً لازم نیست. در صورت یافتن پولیپ، پزشک احتمالاً کولونوسکوپی کامل را به منظور بررسی کل روده بزرگ توصیه می‌کند، زیرا احتمال دارد که پولیپ‌های بیشتر در بخش‌های ابتدایی روده بزرگ وجود داشته باشند.
بعد از سیگموئیدوسکوپی
ممکن است بعد از سیگموئیدوسکوپی، بیمار از ناراحتی خفیف شکمی شکایت داشته باشد. حتی احساس نفخ یا گاز روده به مدت چند ساعت نرمال است. پیاده روی کردن می‌تواند در رفع این احساس ناراحتی کمک کننده باشد. بیمار باید بتواند به سرعت رژیم غذایی و فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرد.
ممکن است با اولین دفع مدفوع بیمار متوجه مقدار اندکی خون شود، که معمولاً مشکل هاصی ایجاد نمی‌کند. اگر بیمار خون ریزی یا دفع لخته، درد مداوم شکمی یا تب ۱۰۰ درجه فارنهایت (۳۷.۸ درجه سانتیگراد) یا بالاتر را احساس کرد، باید فوراً با پزشک خود مشورت کند.
نتایج
پزشک نتایج سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر را بررسی کرده و سپس نتایج را با بیمار اطلاع خواهد داد.
- نتیجه منفی. اگر پزشک هیچ ناهنجاری را در روده بزرگ مشاهده نکرد، نتیجه سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر منفی در نظر گرفته می‌شود. اگر ریسک ابتلا به سرطان کولون در یک بیمار متوسط باشد، و به غیر از فاکتور سن هیچ عامل خطر دیگری وجود نداشته باشد، پزشک تکرار دوباره سیگموئیدوسکوپی را پنج سال بعد توصیه می‌کند.
- نتیجه مثبت. اگر پزشک پولیپ یا بافت غیر طبیعی در روده بزرگ پیدا کرد، نتیجه سیگموئیدوسکوپی مثبت تلقی می‌شود. بسته به یافته‌ها، ممکن است بیمار به آزمایش‌های بیشتر مانند کولونوسکوپی نیاز داشته باشد تا وجود هرگونه ناهنجاری با دقت بیشتری تشخیص داده شده، بیوپسی شده یا به طور کلی برداشته شود. در کولونوسکوپی، پزشک می‌تواند کل روده بزرگ را از نظر وجود ناهنجاری‌ها ارزیابی کند.
این که چه مقدار از روده بزرگ و رکتوم در سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر قابل مشاهده باشد به آناتومی روده بزرگ و موفقیت در آماده سازی قبلی بستگی دارد. اگر پزشک از کیفیت تصاویر رضایت نداشته باشد، ممکن است سیگموئیدوسکوپی مکرر یا آزمایش غربالگری دیگری را توصیه کند.
