روان‌درمانی یک عبارت عمومی برای درمان مشکلات روحی روانی، به وسیله‌ی گفت‌وگو با یک روانپزشک، روانشناس یا سایر روان‌درمانگر‌ها است.
در طول روان‌درمانی، شما درباره ی شرایط، حالات، احساسات، افکار، و رفتارهایتان بیشتر یاد می‌گیرید. روان‌درمانگر به شما کمک میکند که زندگیتان را کنترل کنید و با شرایط چالش برانگیز به شیوه‌های سالم برخورد کنید.
گونه‌های زیادی از روان‌درمانی وجود دارد. انتخاب نوع مناسب روان‌درمانی بستگی به شرایط خاص شما دارد. روان‌درمانی همچنین به نام‌های گفت‌وگو درمانی، درمان روانی-اجتماعی یا در بیان ساده همان تراپی نامیده می‌شود.
چرا انجام می‌شود
روان‌درمانی می‌تواند در درمان بیشتر مشکلات روانی مفید باشد. مشکلاتی از قبیل:
- اختلالات اضطرابی، مثل اختلالات وسواسی (OCD)، فوبیاها، اختلالات پانیک یا اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- اختلالات خلقی، مثل افسردگی یا اختلال دو قطبی
- اعتیاد، مثل اعتیاد به الکل، مواد مخدر یا قمار
- اختلالات تغذیه، مثل آنورکسیا (کم اشتهایی) یا بولیمیا (bulimia)
- اختلالات شخصیتی، مثل اختلال شخصیت مرزی یا اختلال شخصیت وابسته
- جنون یا دیگر اختلالاتی که باعث دور شدن از واقعیت می‌شوند (اختلالات سایکوتیک)
تنها افراد با بیماری‌های روانی نیستند که می‌توانند از روان‌درمانی سود ببرند. روان‌درمانی برای یک سری استرس‌ها و مشکلات زندگی که ممکن است برای هر کسی به وجود بیاید، نیز می‌تواند مفید باشد. برای مثال می‌تواند در خصوص مشکلات زیر سودمند باشد:
- حل مشکلات در خصوص دوستان یا فرد دیگری در زندگی
- از بین بردن اضطراب و استرس مربوط به کار یا سایر موقعیت‌ها
- کنار آمدن با تغییرات بزرگ زندگی، مثل طلاق، مرگ عزیزان یا از دست دادن شغل
- یادگیری مدیریت رفتار‌های ناسالم، مثل رانندگی خشن یا رفتار پرخاشگرانه – منفعلانه (passive-aggressive behavior)
- روبه‌رو شدن با مشکلات سلامتی فیزیکی جدی یا پیش‌رونده، مثل دیابت، سرطان، یا دردهای مزمن (chronic)
- بهبود یافتن از تجاوز فزیکی یا جنسی یا شاهد خشونت بودن
- کنارآمدن با مشکلات جنسی، چه به دلایل فیزیک باشند چه روانی
- بهبود خواب، مشکل در به خواب رفتن یا خوابیدن (insomnia)
در بعضی مواقع روان‌درمانی می‌تواند به اندازه ی دارو درمانی مفید باشد؛ مثلا برای افسردگی. اما ممکن است بر اساس موقعیت خاص شما، تنها روان‌درمانی برای برطرف کردن علایم مشکل روانیتان کافی نباشد و شما نیاز داشته باشد که دارو هم در کنار آن مصرف کنید.
خطرات
در کل خطر و ریسک کمی در روان‌درمانی وجود دارد. اما چون احساسات و تجربیات دردناک را کاوش میکند، می‌تواند باعث ناراحتی احساسی شما در آن لحظه شود. اما هر ریسکی می‌تواند در صورت مراجعه به یک روان‌درمانگر ماهر، که شدت و نوع درمان را بر اساس نیاز‌های شما انتخاب میکند، به حداقل برسد.
توانای‌های انطباقی که می‌آموزید، می‌تواند به شما در مدیرت و پیروزی بر احساسات منفی و ترس‌هایتان کمک کند.
چگونه آماده شوید
چگونه درمان خود را شروع کنید؟
- یک درمانگر بیابید. برای پیدا کردن درمانگر از پزشک، شرکت بیمه، یک دوست یا فردی قابل اعتماد کمک بخواهید. می توانید خودتان با تحقیق در اینترنت نیز یک درمانگر مناسب را پیدا کنید.
- از هزینه‌های آن آگاهی پیدا کنید، اگر بیمه دارید، درباره نحوه پوشش بیمه خود، آگاهی پیدا کنید. بعضی شرکت های بیمه فقط بعضی از تعداد خاصی از جلسات در یک سال پوشش می دهند. همچنین با درمانگر خود راجع به هزینه های درمان صحبت کنید.
- مشکلات و مسایل خود را مرور کنید. قبل از اولین جلسه، درباره مسائلی که دوست دارید روی آن کار شود، فکر کنید. شما می توانید این مسائل را با درمانگر خود طبقه بندی کنید ویک شروع خوب داشته باشید.
صلاحیت درمانگر را بررسی کنید
قبل از ملاقات با روان‌درمانگر پیشینه، تحصیلات، گواهی و لیسانس او را بررسی کنید.
روان‌درمانگر‌های آموزش دیده می‌توانند بر اساس تحصیلات و نقششان، عناوین شغلی متعددی داشته باشند. بیشتر آن‌ها مدرک دکترا با آموزش ویژه‌‌ی روانشناسی دارند. پزشکانی که در زمینه‌‌ی سلامت روان تخصص دارند، علاوه بر روان‌درمانی، می‌توانند دارو نیز تجویز کنند.
از انواع روان‌درمانگر‌ها می‌توان روانپزشکان، روانشناسان، مشاوران، مددکاران اجتماعی، مشاوران ازدواج، پرستاران آموزش دیده در زمینه روان‌درمانی و یا سایر افراد دارای گواهی آموزش روان‌درمانی حرفه ای را نام برد.
اطمینان حاصل کنید که روان‌درمانگر انتخابی شما دارای مجوز معتبر در رشته‌‌ی خود باشد. بهترین کار، پیدا کردن درمانگری توانا در زمینه‌‌ی مربوط به نیاز درمانی شماست.
چه چیزی انتظار دارید
جلسه‌‌ی نخست روان‌درمانی
روان‌درمانگر در اولین جلسه روان‌درمانی، اطلاعاتی درباره‌‌ی شما و نیازهایتان جمع آوری میکند. ممکن است سوالاتی درباره‌‌ی سلامت فیزیکی و روانی حال و گذشته‌‌ی شما بپرسد. ممکن است چند جلسه طول بکشد تا روان‌درمانگر به طور کامل شرایط و نگرانی‌های شما را بفهمد و بهترین روش کار را برای شرایط شما پیدا کند.
جلسه‌‌ی اول یک فرصت ویژه برای شما نیز است تا با او آشنا شوید و بدانید آیا ویژگی‌های شخصیتی روان‌درمانگر برای شما مناسب اخواهد بود یا نه. مطمئن شوید که درباره‌‌ی موضوعات اطلاعات کسب میکنید:
- چه نوع روش درمانی به کار گرفته می‌شد
- هدف درمان شا
- هر جلسه چقدر طول می‌کشد
- روان‌درمانی حدودا چند حلسه طول خواهد کشید
هر زمانی در طول جلسه اگر سوالی داشتید حتما بپرسید. اگر در اولین جلسه درمانی با روان‌درمانگر احساس راحتی نداشتید، روان‌درمانگر دیگری را امتحان کنید. برای موثر بودن روان‌درمانی داشتن رابطه‌‌ی خوب بین شما و روان‌درمانگر، ضروری است.
شروع روان‌درمانی
شما احتمالا در مطب یا کلینیک، روان‌درمانگر خود را هر هفته یا چند هفته یک بار به مدت ۴۵ تا ۶۰ دقیقه ملاقات خواهید کرد. روان‌درمانی در جلسات گروهی با تاکید بر امنیت و پایبندی، اگر تحت درمان باشید، می‌تواند در بیمارستان نیز انجام گیرد.
انواع روان‌درمانی
انواعی از روان‌درمانی‌های موثر وجود دارد. در درمان بعضی اختلالات و شرایط بعضی بهتر از بعضی دیگر هستند. در بسیاری از موارد، روان‌درمانگر ترکیبی از این روش‌ها را برای درمان استفده میکند. روان‌درمانگر موقعیت و اولویت‌های شما را می‌سنجد و با توجه به آن‌ها، بهترین روش درمانی را برای شما انتخاب میکند.
روش‌های روان‌درمانی زیادی وجود دارد. تعدادی از روش‌هایی که موثر بودن آن‌ها اثبات شده است، شامل موارد زیر هستند:
- رفتار درمانی (Cognitive behavioral therapy (CBT))، که کمک میکند افکار و رفتار‌های ناسالم و منفی خود را بشناسید و آن‌ها را با افکار و رفتار‌های سالم و مثبت جایگزین کنید.
- رفتار درمانی دیالکتیکی (Dialectical behavior therapy)، یک نوع (CBT) است کهمهارت‌های رفتاری را به شما آموزش می‌دهد تا با استرس خود مقابله کنید ، احساسات خود را مدیریت کنید و روابط خود با دیگران بهبود بخشید.
- درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش (Acceptance and commitment therapy)، که کمک میکند از افکار و ا حساسات خود آگاه شوید و آن‌ها را بپذیرید و برای ایجاد تغییر تلاش کنید. همچنین توانایی خود را برای مقابله و سازگاری با شرایط افزایش دهید.
- درمان‌های سایکودینامیک و سایکوآنالیز (Psychodynamic and psychoanalysis therapies)، که بر آگاهی روی افکار و رفتار‌هایناخودآگاه تمرکز میکند و آگاهی شما را در مورد انگیزه‌ها و حل ناسازگاری‌ها افزایش می‌دهد.
- روان‌درمانی بین فردی (Interpersonal psychotherapy)، که بر روی مشکلات شما در روابط فعلیتان با سایر افراد تمرکز میکند تا توانایی‌های بین فردی (اجتماعی) شما را بهبود بخشد؛ توانایی‌های شما در رابطه با دیگران مثل خانواده، دوستان و همکاران.
- روان‌درمانی حمایتی (Supportive psychotherapy)، توانمندی شما را برای مدیریت استرس و شرایط سخت، افزایش می‌دهد.
روان‌درمانی در قالب‌های گوناگونی انجام می‌شود. قالب‌هایی مانند: فردی، زوج، خانواده یا گروه درمانی و می‌تواند برای همه‌‌ی گروه‌های سنی مناسب باشد.
در طول روان‌درمانی
در بیتشر روش‌های روان‌درمانی، درمانگر شما را تشویق میکند تا درباره‌‌ی افکار، احساسات یا چیزهایی که شما را آزرده میکند، صحبت کنید. اگر نمی‌توانید احساسات خود را آشکار کنید، نگران نباشید. به مرور زمان، درمانگر کمک میکند تا برای بازگو کردن آن‌ها، اعتماد به نفس و احساس راحتی بیشتری داشته باشید.
چون روان‌درمانی گاهی اوقات با بروز احساسات شدید همراه است، ممکن است شما در طول جلسه گریه کنید یا حس عصبانیت بروز دهید. بعضی افراد ممکن است بعد از جلسه‌‌ی درمانی، احساس خستگی داشته باشند. روان‌درمانگر به شما کمک میکنید تا این احساسات را مدیریت کنید.
ممکن است روان‌درمانگر تکالیفی – شامل فعالیت‌ها یا تمرین‌هایی که در طول جلسات یاد گرفته اید – را برایتان در نظر بگیرد. در گذر زمان، صحبت درباره‌‌ی نگرانی‌ها باعث می‌شود حس بهتری داشته باشید و طرز فکر و احساس خود را درباره‌‌ی خود تغییر دهید و توانایی مقابله با مشکلات را در خود بهبود دهید.
محرمانه بودن اطلاعات
به جز در شرایط خاص، حرف‌های شما با درمانگر، به صورت خصوصی و محرمانه است. اما اگر یک ضرورت حفظ زندگی (شما یا فرد دیگری) در میان باشد یا اگر بر اساس قانون دولتی موظف باشد، ممکن است درمانگر این اطلاعات را نزد افراد معتبر بازگو کند. می‌توانید با درمانگر خود در این باره صحبت کنید.
مدت زمان روان‌درمانی
تعداد جلسات درمانی که نیاز دارید و نیز مدت زمان بین هر جلسه، بستگی دارد به عواملی مانند:
- بیماری و شرایط روانی خاص شما
- شدت علایم
- مدت زمانی که علایم را داشته اید یا مدت زمانی که علایم طول می‌کشد
- سرعت پیشرفت شما
- مقدار استرسی که تجربه میکنید
- میزان تاثیر مشکل روانی شما بر زندگی روزانه
- میزان حمایتی که از خانواده و اطرافیان دریافت میکنید
- محدودیت هزینه
ممکن است تنها چند هفته طول بکشد تا شرایط دشوار خود را حل کنید. یا ممکن است برای برخی مشکلات و بیماری‌های روانی درمان یک سال یا بیشتر طول بکشد.
نتایج
روان‌درمانی ممکن است مشکل را درمان نکند یا شرایط بد شما را برطرف نکند. اما می‌تواند به شما قدرت مقابله‌ی سالم با شرایط را به شما آموزش دهد و باعث شود که جس بهتری نسبت به خود و زندگیتان داشته باشید.
چگونه حداکثر نتیجه را دریافت کنید
می‌توانید از روش‌های زیر برای دستیابی به بیشترین نتیجه استفاده کنید
- مطمئن شوید که با درمانگر احساس راحتی میکنید.
- در درمان مشارکت کنید. اگر شما در امر درمان فعال باشید، روان درمانی بیشتر نتیجه خواهد داد. مطمئن شوید شما و درمانگرتان دیدگاه مشابهی را در مورد مسائل و روش های مقابله با آن پیدا کرده اید. شما با همکاری هم می توانید اهدافی را برای پیشرفت خود، تعیین کنید.
- صادقانه و بی پرده سخن بگویید. موفقیت شما به تمایل شما در به اشتراک گذاشتن افکار و احساسات و پذیرا بودن دیدگاه های جدید، افکار و روش های جدید انجام دادن کارها بستگی دارد. اگر شما به حرف زدن در مورد مسائل – به خاطر حس بدی که به شما می دهند یا به خاطر خجالت یا ترس از واکنش درمانگر– بی‌میل باشید، روان‌درمانگرتان را از این موضوع اگاه کنید.
- به برنامه درمانی خود پایبند باشید. ممکن است انگیزه و علاقه خود را برای ادامه از دست بدهید. اگر درمان را قطع کنید، پیشرفت شما متوقف می شود. سعی کنید جلسات درمان را کامل کنید و به چیزهایی که می خواهید توصیف کنید، فکر کنید.
- انتظار یک نتیجه فوری را نداشته باشید. کار کردن بر روی مسائل احساسی می تواند دردناک باشد یا کار سختی را بطلبد. ممکن است چند جلسه طول بکشد تا به نتیجه ی دلخواه برسید.
- در بین جلسات خود تکالیفی که بر عهده شما گذاشته می‌شود انجام دهید. اگر درمان گر از شما می خواهد که افکار خود را یادداشت کنید یا در خارج از جلسات درمانی کارهایی را انجام دهید، حتما روی این تکالیف کار کنید. این تکالیف کمک می کنند که هر آنچه که در طول جلسه یاد گرفته اید را وارد زندگی خود بکنید.
- اگر روان‌درمانی شما مفید نیست، این را با روان‌درمانگر خود در میان بگذارید. اگر بعد از چند جلسه متوجه شدید که روان درمانی برای شما مفید نبوده است، با درمانگر خود خود صحبت کنید. ممکن است شما و درمانگرتان تصمیم بگیرید که تغییراتی ایجاد کنید یا روش‌های جدیدی را برای رسیدن به نتیجه ی بهتر امتحان کنید.
