نقص دیواره دهلیزی بطنی ترکیبی از چند مشکل قلبی است که منجر به نقص در ناحیه مرکزی قلب می شود. این شرایط زمانی اتفاق می افتد که بین حفره های قلب سوراخی وجود داشته باشد و دریچه هایی که جریان خون را در قلب تنظیم می کنند، دچار مشکل شوند.
گاهی اوقات این مشکل، نقص کانال دهلیزی بطنی، نقص دیواره بین دهلیز و بطن، بیماری AV canalو یا نقص دیواره AV نیز نامیده می شود، این نقص، نقصی مادرزادی است و از بدو تولد وجود دارد. این مشکل اغلب با سندرم داون همراه است.
نقص دیواره دهلیزی بطنی سبب جریان یافتن خون اضافی به ریه ها می شود. این خون اضافی قلب را مجبور به کار بیش از حد می کند و باعث بزرگ شدن عضله قلب می شود.
نقص کانال دهلیزی بطنی می تواند باعث نارسایی قلبی و ایجاد فشار خون بالا در ریه ها شود. پزشکان معمولاً انجام جراحی را جهت بستن سوراخ قلب و بازسازی دریچه ها در سال اول زندگی نوزاد توصیه می کنند.
علائم
نقص دیواره دهلیزی بطنی می تواند فقط دو حفره فوقانی قلب (جزئی) یا هر چهار حفره (کامل) قلبی را درگیر کند. در هر دو نوع، سبب جریان یافتن خون اضافی در ریه ها می شود.
نقص کامل دیواره دهلیزی بطنی
علائم و نشانه های بیماری معمولاً طی چند هفته اول زندگی ایجاد می شوند. این علائم و نشانه ها به طور کلی مشابه علائم مرتبط با نارسایی قلبی هستند و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در تنفس یا تنفس سریع
- خس خس سینه
- خستگی
- بی‌اشتهایی
- به سختی وزن‌گرفتن
- رنگ پریدگی پوست
- تغییر رنگ مایل به آبی پوست و لب
- تعریق شدید
- ضربان قلب نامنظم یا سریع
- تورم در پا، مچ پا و پنجه پا (ادم)
نقص جزئی دیواره دهلیزی بطنی
علائم و نشانه ها ممکن است تا اوایل بزرگسالی ظاهر نشوند و این علائم ممکن است مربوط به عوارضی باشند که در نتیجه نقص ایجاد می شوند. این علائم و نشانه ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
- ضربان غیرطبیعی قلب (آریتمی)
- تنگی نفس
- فشار خون بالا ریوی
- مشکلات دریچه های قلبی
- نارسایی قلبی
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم
در صورت بروز علائم یا نشانه های نقص دیواره بین دهلیز و بطن، به پزشک خود مراجعه کنید.
دلایل بروز نقص کانال دهلیزی بطنی
نقص دیواره بین دهلیز و بطن قبل از تولد هنگامی که قلب کودک در حال رشد و تکامل است رخ می دهد. برخی از عوامل مانند سندرم داون ممکن است خطر بروز نقص کانال دهلیزی بطنی را افزایش دهد. اما علت آن به طور کلی ناشناخته است.
عملکرد طبیعی قلب
قلب به چهار حفره تقسیم شده است، دو حفره در سمت راست و دو حفره در سمت چپ.
سمت راست قلب خون را به داخل رگ‌هایی منتقل می کند که به ریه منتهی می شوند. در آنجا خون از اکسیژن غنی می شود. خون غنی از اکسیژن به سمت چپ قلب جریان می یابد و به یک رگ بزرگ (آئورت) پمپ می شود که خون‌رسانی به سایر قسمت های بدن را انجام می دهد.
دریچه های قلبی جریان خون را به داخل و خارج حفره های قلب کنترل می کنند. هنگامی که این دریچه ها باز می شوند خون می تواند به حفره بعدی یا یکی از رگ ها منتقل شود و هنگامی که این دریچه ها بسته می شوند از بازگشت خون به حفره قبلی جلوگیری می شود.
آنچه در نقص کانال دهلیزی بطنی اتفاق می افتد
در نقص جزئی کانال دهلیزی بطنی:
سوراخی در دیواره (سپتوم) وجود دارد که حفره های فوقانی قلب (دهلیزها) را از هم جدا می کند.
در این بیماری غالباً دریچه بین حفره های بالا و پایین چپ (دریچه میترال) نیز دارای نقصی است که باعث نشت خون می شود (نارسایی دریچه میترال).
در نقص کامل کانال دهلیزی بطنی:
- یک سوراخ بزرگ در قسمت مرکزی قلب، در جایی که دیواره های بین دهلیزها و حفره های پایینی (بطن ها) قرار دارند، وجود دارد. خون غنی از اکسیژن و خون بدون اکسیژن از طریق این سوراخ باهم مخلوط می شود.
- به جای دریچه های جداگانه در سمت راست و چپ، یک دریچه بزرگ بین حفره‌های بالا و پایین قرار دارد.
- دریچه غیرطبیعی، خون را به درون بطن ها نشت می دهند.
- قلب مجبور است بیشتر کار کند درنتیجه بزرگ می شود.
عوامل خطر
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به نقص دیواره دهلیزی بطنی در نوزاد را افزایش دهند عبارتند از:
- سندرم داون
- سرخک آلمانی (سرخجه) یا هرگونه بیماری ویروسی دیگری در اوایل بارداری مادر
- مصرف الکل در دوران بارداری
- دیابت کنترل نشده در دوران بارداری
- سیگار کشیدن در دوران بارداری
- برخی از داروهای مصرفی در دوران بارداری- قبل از مصرف هرگونه دارو در حین بارداری یا تلاش برای باردار شدن، باید با پزشک مشورت کرد
- داشتن پدر یا مادری که مشکل مادرزادی قلبی دارند
عوارض بیماری AV canal
عوارض نقص کانال دهلیزی بطنی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- بزرگ شدن قلب. افزایش جریان خون به قلب، آن را مجبور به کارکردن بیش از حد طبیعی می کند و باعث بزرگ شدن آن می شود.
- فشار خون ریوی. هنگامی که یک سوراخ (نقص) وجود دارد که اجازه می دهد خون اکسیژن دار (قرمز) و بدون اکسیژن (آبی) باهم مخلوط شوند، مقدار خونی که به ریه ها می رود افزایش می یابد که این امر منجر به تجمع فشار در ریه می شود و باعث فشار خون در ریه ها می شود.
- عفونت دستگاه تنفسی. نقص کانال دهلیزی بطنی می تواند سبب بروز مکرر عفونت ریه شود.
- نارسایی قلبی. نقص دیواره دهلیزی بطنی درمان نشده معمولاً منجر به ناتوانی قلب در پمپاژ خون کافی برای تأمین نیازهای بدن می شود.
عوارض پس از جراحی
درمان این نقص در کودکان مبتلا به نقص کانال دهلیزی بطنی، چشم‌انداز زندگی را بسیار بهبود می بخشد. با این حال، برخی از کودکانی پس از جراحی، ممکن است در معرض خطر ابتلا به موارد زیر قرار گیرند:
- نشت دریچه های قلب
- تنگ شدن دریچه های قلبی
- ریتم غیر طبیعی قلب
- مشکلات تنفسی همراه با آسیب ریوی
علائم و نشانه های رایج این عوارض عبارتند از:
- تنگی نفس
- خستگی
- افزایش ضربان قلب
برای اصلاح این عوارض ممکن است نیاز به انجام جراحی‌های اضافی باشد.
جلوگیری
به طور کلی نمی توان از نقص دیواره دهلیزی بطنی جلوگیری کرد.
وراثت ممکن است در بروز برخی نقص های قلبی نقش داشته باشد. اگر سابقه خانوادگی نقص قلبی دارید و یا در حال حاضر کودکی با نقص مادرزادی قلبی دارید، قبل از باردار شدن دوباره با یک مشاور ژنتیک و یک متخصص قلب مشورت کنید.
ایجاد ایمنی با واکسن سرخجه یکی از موثرترین راهکارهای پیشگیری در برابر نقایص مادرزادی قلب بوده است.
تشخیص نقص دیواره AV
نقص دیواره دهلیزی بطنی ممکن است قبل از تولد از طریق سونوگرافی و تصویربرداری ویژه قلب تشخیص داده شود.
پس از تولد، علائم و نشانه های نقص کامل کانال دهلیزی بطنی معمولاً در طی چند هفته اول قابل مشاهده است. هنگام گوش دادن به قلب کودک، پزشک ممکن است صدا غیرطبیعی مورمور (سوفل قلب) ناشی از جریان خون آشفته(turbulent) را بشنود.
اگر کودک شما علائم و نشانه های نقص دیواره دهلیزی بطنی را دارد، ممکن است پزشک انجام موارد زیر را توصیه کند:
الکتروکاردیوگرام (نوار قلب): سیگنال‌های الکتریکی هنگام عبور از قلب ثبت می شوند. پزشک می تواند به دنبال الگوهایی باشد که عملکرد غیر طبیعی قلب را نشان می‌دهند.
اکوکاردیوگرام: امواج صوتی تصاویر زنده و متحرک قلب را تولید می کنند. اکوکاردیوگرام می تواند سوراخ موجود در قلب و دریچه‌های غیر طبیعی قلب و همچنین جریان خون غیر طبیعی در قلب را نشان دهد.
اشعه ایکس قفسه سینه: این تصویر می تواند شواهدی از بزرگ شدن قلب را نشان دهد.
کاتتریزاسیون قلب. یک لوله نازک و قابل انعطاف (کاتتر) به داخل رگ فمور در کشاله ران وارد می شود و تا قلب بالا می رود. رنگ و ماده حاجب خاصی که از طریق این کاتتر تزریق می شود ساختارهای قلب را در تصاویر اشعه ایکس قابل مشاهده می کند. کاتتر همچنین به پزشک این امکان را می دهد تا فشارخون را در حفره های قلب و رگ های خونی اندازه گیری کند.
درمان نقص کانال دهلیزی بطنی
برای ترمیم نقص کانال کامل یا جزئی دهلیزی بطنی به جراحی نیاز است. این روش شامل بستن سوراخ دیواره (سپتوم) بین حفره های قلبی با یک یا دو بخیه است. این بخیه‌ها به طور دائمی در قلب باقی می مانند و با رشد سلول‌های دیواره قلب بر روی آن‌ها، بخشی از سپتوم می شوند.
برای نقص جزئی دیواره دهلیزی بطنی، جراحی شامل ترمیم دریچه میترال است، تا بتواند به خوبی و کامل بسته شود. در صورت عدم امکان ترمیم، ممکن است نیاز به تعویض دریچه باشد.
برای نقص کامل دیواره دهلیزی بطنی، جراحی شامل جدا کردن دریچه یکپارچه و بزرگ است که حفرات فوقانی و تحتانی قلب را به دو طرف چپ و راست دیواره و سپتوم ترمیم شده جدا می کند. اگر جدا کردن دریچه یکپارچه امکان پذیر نباشد، ممکن است نیاز به تعویض هر دو دریچه سه‌لتی و میترال باشد.
بعد از جراحی
اگر نقص قلبی با موفقیت ترمیم شود، کودک احتمالاً زندگی عادی اغلب بدون محدودیت فعالیتی، خواهد داشت.
با این حال، این فرد نیاز به مراقبت و پیگیری مادام العمر با یک متخصص قلب آموزش دیده در زمینه بیماری‌های مادرزادی قلب به‌طور سالانه نیاز خواهد داشت. در صورت باقی ماندن مشکلاتی نظیر نشت دریچه قلب، متخصص قلب و عروق ممکن است انجام آزمایش و معاینه زودتر از یک سال را توصیه کند.
بزرگسالانی که نقایص مادرزادی قلبی آن‌ها در دوران کودکی تحت درمان قرار گرفته‌است، ممکن است در طول زندگی نیاز به تحت نظر قرار داشتن توسط یک متخصص قلب آموزش دیده در زمینه بیماری‌های مادرزادی قلب بزرگسالان داشته باشند. توجه و مراقبت ویژه ممکن است در حین انجام اعمال درمانی، مانند جراحی در سایر قسمت های بدن، مورد نیاز باشد.
شما یا فرزندتان ممکن است لازم باشد جهت پیشگیری، آنتی بیوتیک را قبل از برخی از اقدامات مانند جراحی دندان مصرف کند، اگر:
- بعد از جراحی، نقصی در قلب باقی مانده باشد.
- دارای دریچه قلب مصنوعی باشد.
- در حین جراحی قلب، تجهیزات مصنوعی وارد بدن شده باشند.
- از آنتی بیوتیک‌های جلوگیری‌کننده از عفونت باکتریایی آسیب‌زننده به قلب (اندوکاردیت) استفاده شود.
بسیاری از افرادی که به دلیل نقص دیواره دهلیزی بطنی جراحی می شوند نیازی به انجام سایر جراحی های اضافی ندارند. با این حال، برخی از عوارض، مانند نشت دریچه قلبی ممکن است نیاز به درمان داشته باشد.
دوران بارداری
بانوانی که نقص دیواره دهلیزی بطنی داشته‌اند و قبل از بروز آسیب دائمی در ریه با جراحی این نقص اصلاح شده‌است، به طور کلی می توانند بارداری طبیعی داشته‌باشند. اما اگر آسیب جدی به قلب یا ریه قبل از جراحی رخ داده‌باشد، بارداری توصیه نمی شود.
ارزیابی توسط یک متخصص قلب و عروق آموزش دیده در زمینه بیماری‌های مادرزادی قلب بزرگسالان برای بانوانی که نقص دیواره دهلیزی بطنی داشته و درمان شده‌اند قبل از اقدام به بارداری توصیه می شود.
کنار آمدن با این بیماری و پشتیبانی
داشتن نقص مادرزادی قلبی یا مراقبت از کودک با نقص مادرزادی قلب می تواند ترسناک و چالش برانگیز باشد. برای کمک به آسان‌تر شدن آن:
کمک بخواهید. از اعضای خانواده و دوستان کمک بخواهید. با متخصص قلب و عروق خود یا کودک خود در مورد گروه های پشتیبانی و سایر انواع کمکی که در نزدیکی شما در دسترس است، صحبت کنید.
سوابق سلامتی خود یا فرزندتان را ثبت کنید. تشخیص، داروها، جراحی و سایر روش‌های درمانی و تاریخ انجام آن‌ها را بنویسید. گزارش عمل جراح و سایر اطلاعات مهم در مورد مراقبت از خود یا فرزند خود را در آن بگنجانید. این اطلاعات برای پزشکانی که با شما یا کودک شما آشنایی ندارند مفید خواهد بود. همچنین در زمان انتقال کودک شما از پزشک اطفال به پزشک بزرگسال کمک‌کننده است.
درباره نگرانی های خود درباره فرزندتان صحبت کنید. بسیاری از کودکان پس از درمان محدودیتی نخواهند داشت. اما در مورد انواع فعالیت‌هایی که برای کودک شما بی خطر است با متخصص قلب مشورت کنید. اگر امکان انجام بعضی از فعالیت‌ها وجود ندارد، کودک خود را به انجام سایر فعالیت ها تشویق کنید و روی آنچه که نمی تواند انجام دهد تمرکز نکنید.
اگرچه هرفرد دارای شرایط متفاوتی است، اما به یاد داشته باشید که بسیاری از کودکان مبتلا به نقص مادرزادی قلبی رشد می کنند و زندگی سالمی دارند.
آماده شدن برای قرار ملاقات با پزشک
ممکن است به متخصص قلب ارجاع داده‌شوید.
آنچه می توانید انجام دهید
- تمام علائمی را که خود یا فرزندتان تجربه کرده اید، از جمله علائمی که به نظر می رسد با دلیل تعیین وقت ملاقات و مشکلتان ارتباط نداشته باشد، یادداشت کنید.
- لیستی از تمام داروها، ویتامین ها و مکمل های خود تهیه کنید.
- اطلاعات پزشکی کلیدی و مهم، از جمله سایر بیماری‌های خود را بنویسید.
- اطلاعات شخصی کلیدی و مهم، از جمله تغییرات اخیر یا عوامل استرس زا در زندگی خود را بنویسید.
- سوالاتی را که باید از دکتر بپرسید را بنویسید.
- اگر شخصی از اعضای خانودتان سابقه بیماری قلبی دارد با پزشک در میان بگذارید.
چه انتظاری از پزشک خود باید داشته باشید
پزشک احتمالاً تعدادی سوال از شما می پرسد. آماده بودن برای پاسخ به آن‌ها وقت شما را برای نکاتی که زمان بیش‌تری نیاز دارند ذخیره می‌کند، مرور کنید. ممکن است از شما سوالاتی از قبیل موار ذیل پرسیده شود:
- اولین بار چه زمانی علائم را مشاهده کردید؟ علائم دائمی و مداوم هستند یا موقتی؟
- آیا به نظر می رسد چیزی باعث بهبود یا بدتر شدن این علائم می شود؟
- آیا دارای سابقه خانوادگی بیماری مادرزادی قلبی هستید؟
- آیا در دوران بارداری مبتلا به دیابت یا عفونت ویروسی مانند سرخک شده‌بودید؟
- آیا در دوران بارداری دارو خاصی مصرف کرده‌اید؟
- آیا در دوران بارداری از تنباکو یا الکل استفاده کرده‌اید؟
سوالاتی که می توانید از پزشک خود بپرسید
تهیه لیستی از سوالات می تواند به شما کمک کند تا از وقت خود با پزشک نهایت استفاده را ببرید و اطمینان حاصل کنید که تمام نکاتی را که برای شما مهم هستند، پوشش داده می‌شوند. برای نقص کانال دهلیزی بطنی، برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید شامل موارد زیر است:
- محتمل‌ترین علت علائم من یا کودک من چیست؟
- انجام چه آزمایشاتی لازم است؟ آیا آمادگی خاصی برای آن‌ها نیاز است؟
- چه نوع درمانی را پیشنهاد می کنید؟
- چگونه می توانم سایر مشکلات و بیماری‌های خود را درکنار نقص دیواره دهلیزی بطنی مدیریت کنم؟
علاوه بر سوالاتی که برای پرسیدن از پزشک خود آماده کرده‌اید، از پرسیدن سایر سوالاتی که به ذهنتان می‌رسد، دریغ نکنید.
منابع:
