هیدرونفروز نوعی بیماری است که به طور معمول به صورت تورم کلیه در اثر عدم تخلیه مناسب ادرار از کلیه به مثانه، به وجود می‌آید. این تورم معمولاً فقط روی یک کلیه تأثیر می‌گذارد، اما می‌تواند هر دو کلیه را درگیر کند.
هیدرونفروز یک بیماری اصلی نبوده و درواقع یک بیماری ثانویه است که درنتیجه برخی بیماری‌های زمینه‌ای دیگر ناشی می‌شود. هیدرونفروز کلیه یک بیماری ساختاری است و نتیجه انسداد دستگاه ادراری است. گفته می‌شود که هیدرونفروز از هر ۱۰۰ نوزاد ۱ مورد را تحت تأثیر قرار می دهد.
علائم هیدرونفروز
به طور معمول، ادرار با حداقل فشار از طریق دستگاه ادراری جریان می‌یابد. در صورت وجود انسداد در دستگاه ادراری، فشار ایجاد می‌شود. پس از جمع شدن ادرار برای مدت طولانی، کلیه می‌تواند بزرگ شود.
کلیه ممکن است چنان غرق در ادرار شود که شروع به فشار به اندام‌های اطراف کند و اگر به مدت طولانی درمان نشود، این فشار می‌تواند باعث از بین رفتن عملکرد کلیه‌ها به طور دائمی شود.
علائم خفیف هیدرونفروز شامل تکرر ادرار و افزایش تمایل به ادرار است. علائم بالقوه شدید دیگری که ممکن است تجربه شودد عبارتند از:
- درد در شکم یا پهلو
- حالت تهوع
- استفراغ
- درد هنگام ادرار کردن
- تخلیه ناقص مثانه
- تب
قطع جریان ادرار احتمال ابتلا به عفونت دستگاه ادراری (UTI) را افزایش می‌دهد. به همین دلیل عفونت ادراری یکی از رایج‌ترین عوارض هیدرونفروز است. برخی از علائم عفونت ادراری شامل موارد زیر است:
- ادرار کف‌آلود
- ادرار دردناک
- سوزش ادرار
- جریان ادرار ضعیف
- کمر درد
- درد مثانه
- تب
- لرز
اگر علائمی از هیدرونفروز کلیه مشاهده کردید، قرار ملاقات با پزشکتان بگذارید تا درباره علائم خود صحبت کند. UTIهای درمان نشده ممکن است به موارد جدی‌تری مانند پیلونفریت، عفونت کلیه و سپسیس، عفونت در جریان خون یا مسمومیت خون منجر شود.
علت هیدرونفروز چیست ؟
هیدرونفروز یک بیماری نیست. در عوض، می‌تواند به دلیل بیماری‌ها و شرایط داخلی و خارجی باشد که کلیه و سیستم جمع آوری ادرار را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
یکی از مهمترین دلایل هیدرونفروز ، اوروپاتی انسداد یک طرفه حاد است که گسترش ناگهانی انسداد در یکی از حالب‌ها، لوله هایی که کلیه‌ها را به مثانه متصل می‌کنند، می‌باشد.
شایعترین علت این انسداد سنگ کلیه است، اما جای زخم و لخته شدن خون نیز می‌تواند باعث اوروپاتی انسدادی یک طرفه حاد شود.
حالب مسدود شده می‌تواند باعث برگشت ادرار به داخل کلیه شود که باعث تورم می‌شود. این جریان برگشتی ادرار به عنوان ریفلاکس وزیکوریترال VUR شناخته می‌شود.
سایر علل احتمالی انسداد عبارتند از:
- انقباض در محل اتصال مجاری ادراری، جایی که حالب با لگن کلیه روبرو می‌شود
- بزرگ شدن غده پروستات در مردان، که می‌تواند به دلیل هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) یا پروستاتیت باشد.
- بارداری، که به دلیل رشد جنین باعث فشرده سازی می‌شود
- تومور در حالب یا مجرای حالب
- باریک شدن حالب از آسیب یا نقص مادرزادی
تشخیص
تشخیص در اسرع وقت بسیار مهم است. اگرمشکل شما برای مدت طولانی درمان نشود، کلیه‌هایتان می‌توانند به طور دائمی آسیب ببینند.
پزشک احتمالاً با ارزیابی کلی از وضعیت سلامتی شما شروع می‌کند و سپس بر روی هرگونه علائم ادراری تمرکز می‌کند. همچنین ممکن است با ماساژ آرام شکم و ناحیه پهلو، بتوانند بزرگ شدن کلیه را احساس کنند.
پزشکان ممکن است از کاتتر برای تخلیه مقداری ادرار از مثانه استفاده کنند و اگر نتوانند مقدار زیادی ادرار از این طریق آزاد کنند، می‌تواند به معنای انسداد در مثانه یا مجرای ادرار باشد. مجرای ادرار لوله ای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن می‌رساند.
همچنین ممکن است پزشک بخواهد سونوگرافی کلیه یا سی تی اسکن انجام دهد تا از نزدیک به میزان تورم نگاهی بیندازد و احتمالاً ناحیه انسداد را تعیین کند.
هر دوی این روش‌ها به پزشک اجازه می‌دهد تا تصویری از داخل بدن شما مشاهده کند، اما سونوگرافی کلیه به عنوان استاندارد طلایی در تشخیص هیدرونفروز در نظر گرفته می‌شود. به شما اجازه می‌دهد تا پزشک کلیه را از نزدیک ببیند.
درمان هیدرونفروز
درمان هیدرونفروز در درجه اول معطوف به خلاص شدن از شر مانع جریان ادرار است. گزینه درمانی که پزشک انتخاب می‌کند به علت انسداد بستگی دارد.
اگر یک حالب مسدود شده باعث بیماری شود، ممکن است پزشک نیاز به انجام موارد زیر داشته باشد:
- استنت حالب وارد کند؛ استنت لوله‌ای است که اجازه می‌دهد حالب به مثانه تخلیه شود.
- یک لوله نفروستومی قرار دهد، که اجازه می‌دهد ادرار مسدود شده از پشت تخلیه شود
- برای کنترل عفونت آنتی بیوتیک تجویز کند
پزشک ممکن است مجبور شود انسداد را با جراحی برطرف کند. اگر چیزی مانند بافت اسکار یا لخته خون باعث انسداد شود، پزشک ممکن است ناحیه آسیب دیده را به طور کامل از بین ببرد. سپس آنها می‌توانند انتهای سالم حالب را دوباره وصل کنند تا جریان طبیعی ادرار برقرار شود.
اگر علت هیدرونفروز سنگ کلیه است، ممکن است برای برداشتن آن نیاز به جراحی داشته باشید. برای انجام این کار، پزشک شما ممکن است جراحی آندوسکوپی را انجام دهد، که شامل استفاده از ابزارهای کوچک برای انجام این روش است. این زمان بهبودی و طول دوره نقاهت را به شدت کاهش می‌دهد.
همچنین ممکن است پزشک برایتان آنتی بیوتیک تجویز کند. این کار به شما کمک می‌کند تا دچار عفونت کلیه نشوید.
چشم انداز بلند مدت درمان
اگر زود درمان شوید، چشم انداز خوب است. رفع انسداد برای بازگشت کلیه به عملکرد طبیعی ضروری است. اگر هیدرونفروز شما نیاز به جراحی داشته باشد، میزان موفقیت در بهبودی کامل ۹۵ درصد تخمین زده می‌شود.
چه کسی در معرض خطر هیدرونفروز است؟
چندین گروه جمعیتی وجود دارد که خطر هیدرونفروز در آنها بالاست. این گروه‌ها عبارتند از:
- زنان باردار، به دلیل بزرگ شدن رحم که ممکن است حالب‌ها را تحت فشار قرار دهد.
- مردان بالای ۵۰ سال، به دلیل بزرگ شدن پروستات یا سرطان پروستات
- زنان فعال از نظر جنسی، به دلیل خطر ابتلا به عفونت‌های ادراری مکرر
- افرادی که مستعد ابتلا به سنگ‌های مکرر کلیه هستند
