پرخوابی ایدیوپاتیک یک اختلال غیرمعمول خواب است که باعث میشود حتی بعد از خواب خوب و کافی شبانه، درطول روز احساس خواب آلودگی نمایید. همچنین اغلب باعث مشکل بیدار شدن از خواب بعد از خواب شبانه یا خوابیدن میشود. چرت زدن به طور کلی شادابی‌بخش نیست و رفع خستگی نمی‌کند.
نیاز به خواب می‌تواند در هر زمان، از جمله هنگام رانندگی با اتومبیل یا کار کردن ایجاد شود که باعث میشود هایپرسومنیای ایدیوپاتیک بالقوه خطرناک باشد.
این وضعیت اغلب طی هفته‌ها تا ماه‌ها ایجاد میشود. تشخیص هایپرسومنیای ایدیوپاتیک مستلزم رد اختلالات شایع خواب است. هدف از درمان این است که علائم را با دارو کنترل کنید.
علائم پرخوابی ایدیوپاتیک
علائم رایج هایپرسومانیای ایدیوپاتیک (IH) عبارتند از:
- خواب آلودگی بیش از حد روزانه (EDS): خواب آلودگی در طول روز که انجام فعالیت‌های عادی روزمره، از جمله فعالیت‌های مربوط به کار و فعالیت‌های اجتماعی را دشوار می‌کند.
- ۹ ساعت یا بیشتر در طی ۲۴ ساعت خوابیدن، اما با بیدار شدن از خواب شبانه یا چرت زدن احساس آرامش نمی‌کنید.
- چرت زدن بدون طراوت در روز.
- مستی خواب بعد از خواب شبانه و چرت زدن: مشکل بیدار شدن از خواب و احساس تمایل غیرقابل کنترل برای خوابیدن.
- “مِه مغزی” هنگام بیداری: تجربه مشکلات در حافظه، توجه و تمرکز.
- سردرد
علائم دیگر گزارش شده توسط افراد مبتلا به IH عبارتند از:
- زمان تأخیر در خواب کوتاه: زمان کمتری از زمان طبیعی فرو رفتن به خواب، معمولاً کمتر از ۸ دقیقه در آزمایش تأخیر خواب چندگانه (MSLT) به ثبت می‌رسانند.
- زمان تنظیم دمای بدن بیشتر است.
- بیماری رینود.
- تعرق مفرط.
- احساس ضعف مقطعی.
- فشار خون، درست بعد از ایستادن پایین میآید (ارتوستاز).
- فلج خواب
- توهمات و کابوس مربوط به خواب
- ناهنجاری مغزی به علت نامشخص. به عنوان مثال، در برخی از افراد مبتلا به هایپرسومنیای ایدیوپاتیک، سطح کمی از هیستامین شیمیایی مغز وجود دارد.
- عفونت‌های ناشناخته درجه پایین (شروع بعد از بیماری‌ها مانند آنفولانزا) یا آسیب مغزی.
برخی از بیماران مبتلا به هایپرسومنیا ممکن است سایر مشکلات روانپزشکی مانند اضطراب، افسردگی یا روان پریشی را نیز تجربه کنند. علاوه بر این، علائم ممکن است به سبب عواملی پیچیده باشد از جمله:
- برنامه خواب غیر عادی و نامنظم و قرار گرفتن در معرض نور
- داروهای آرامبخش یا محرک مصرف بیش از حد یا در زمان اشتباه
- داشتن سایر اختلالات خواب مانند آپنه خواب یا اختلالات شبانه روزی
تشخیص
برای تشخیص وضعیت شما، پزشک علائمتان را بررسی می‌کند، سابقه خانوادگی و پزشکی شما، از جمله داروهایتان را بررسی نموده و معاینه فیزیکی می‌کند. همچنین ممکن است چندین آزمایش برای تشخیص وضعیت، تعیین علت و رد سایر بیماری‌ها تجویز کند.
- مقیاس خواب آلودگی Epworth. پزشک شما ممکن است از شما بخواهد که به خواب رفتن خود را با این ابزار امتیاز دهید تا به شما کمک کند تعیین کنید خواب چگونه بر زندگی روزمره شما تأثیر می‌گذارد.
- دفتر ثبت خواب. پزشک ممکن است از شما بخواهد یک دفترچه یادداشت خواب بردارید که در آن روزانه خواب و بیداری خود را ثبت می‌کنید تا به شما کمک کند مقدار خواب و الگوی آن را نشان دهد.
- پلی سومنوگرام. در این تست، شما یک شب در یک مرکز خواب می‌مانید. پلی سومنوگرام هنگام خواب فعالیت مغز، حرکات چشم، حرکات پا، ضربان قلب، عملکردهای تنفسی و میزان اکسیژن شما را کنترل می‌کند.
- آزمایش تأخیر خواب چندگانه. این تست میزان خواب آلودگی شما و انواع و مراحل خوابی را که در طول خواب روزانه پشت سر می‌گذارید اندازه گیری می‌کند. این آزمایش به طور کلی یک روز پس از پلی سومنوگرافی انجام میشود.
درمان پرخوابی ایدیوپاتیک
درمان‌های پرخوابی عموماً بیشتر برای خواب آلودگی در طول روز (EDS) انجام میشود، نه در طول خواب یا مستی بعد خواب (گیجی هنگام بیدار شدن از خواب). اگرچه روش‌های درمانی متعددی وجود دارد که توسط سازمان غذا و دارو (FDA) برای ناركولپسی تأیید شده باشد، اما هیچگونه درمان با تأیید FDA، برای پرخوابی ایدیوپاتیک (IH) وجود ندارد. بنابراین، درمان به طور کلی شامل استفاده بدون برچسب از داروهای تأیید شده برای نارکولپسی است. متأسفانه، استفاده از این داروها برای بهبود علائم در بسیاری از افراد مبتلا به IH ناکافی است. این گزینه‌های دارویی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
عوامل تقویت کننده بیداری (مودافینیل و آرمودافینیل)
روانگردان‌های سنتی (آمفتامین‌ها، متیل فنیدیت و مشتقات آنها)
چندین روش درمانی در حال ظهور نیز برای مواردی وجود دارد که به انواع داروهای فوق پاسخ نمی‌دهند. شامل سدیم اکسی بات، کلاریترومایسین و فلومازنیل.
رویکردهای غیر پزشکی مانند اصلاح رفتار به طور کلی برای افراد مبتلا به پرخوابی ایدیوپاتیک موثر نیست. برخلاف ناركولپسی، كه چرتهای برنامه ریزی شده می‌توانند به شما كمك كنند، چرتهای روزانه در افراد مبتلا به IH معمولاً طولانی و غیر قابل کنترل هستند.
افراد مبتلا به IH باید از فعالیت‌هایی که ممکن است خطرناک باشد اجتناب کنند و از رانندگی یا کار با ماشین آلات خطرناک خودداری کنند مگر اینکه خواب آلودگی به خوبی توسط دارو کنترل شود.
مراجعه به پزشکان حداقل سالانه (ترجیحاً بیشتر) برای ارزیابی عوارض جانبی دارو، اختلالات خواب یا خلق و خو، کنترل کافی علائم و سایر مسائل مربوط به کار یا اجتماعی توصیه میشود.
منابع
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hypersomnia/symptoms-causes/syc-20362332
https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/8737/idiopathic-hypersomnia
https://stanfordhealthcare.org/medical-conditions/sleep/idiopathic-hypersomnia.html
