نورالژی پس از هرپس شایع ترین عارضه زونا است. این بیماری بر روی فیبرهای عصبی و پوست تأثیر می‌گذارد و باعث بروز درد سوزشی می‌شود که مدت‌ها پس از از بین رفتن بثورات و تاول‌های زونا ادامه می‌یابد.
ویروس آبله مرغان (هرپس زوستر) عامل بیماری زونا است. خطر و ریسک نورالژی پس از هرپس با افزایش سن افزایش می‌یابد، و در درجه اول افراد بالای ۶۰ سال را درگیر می‌کند. هیچ درمانی برای نورالژی پس از هرپس وجود ندارد، اما علائم را می‌توان با دارو کاهش داد. برای اکثر افراد، نورالژی پس از هرپس با گذشت زمان بهبود می‌یابد.
علائم
علائم و نشانه‌های نورالژی پس از هرپس به طور کلی محدود به ناحیه‌ای از پوست می‌شود که برای اولین بار در آن بیماری زونا رخ داده است – معمولاً در نواری در اطراف تنه، و معمولاً در یک طرف بدن بوجود می‌آید.
علائم و نشانه‌های نورآلژی پس تز هرپس ممکن است شامل موارد زیر باشد:
دردی که پس از بهبود بثورات زونا سه ماه یا بیشتر طول بکشد. درد تیز همراه با سوزش و تیرکشنده، یا عمیق و دردناک توصیف شده است.
حساسیت به لمس. افراد مبتلا اغلب نمی‌توانند حتی لمس لباس را روی ناحیه پوست آسیب دیده تحمل کنند (آلودینیا).
خارش و بی حسی: در موارد نادر، نورالژی پس از هرپس می‌تواند احساس خارش یا بی حسی ایجاد کند.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
پس از بروز اولین علامت زونا، به پزشک مراجعه کنید. غالباً درد از قبل از این که بثورات را مشاهده کنید شروع می‌شود. اگر در عرض ۷۲ ساعت پس از بروز بثورات و راش‌های زونا، شروع به مصرف داروهای ضد ویروسی کنید، خطر ابتلا به نورالژی پس از هرپس کاهش می‌یابد.
علت بروز نورالژی بعد از هرپس
پس از ابتلا به آبله مرغان، این ویروس تا پایان عمر در بدن شما باقی می‌ماند. با افزایش سن یا در صورت سرکوب شدن سیستم ایمنی بدن، مانند استفاده از داروهای سرکوب کننده یا شیمی‌درمانی، ویروس می‌تواند دوباره فعال شود و باعث ایجاد زونا شود.
در صورت آسیب دیدن رشته‌های عصبی در هنگام ابتلا به زونا، نورالژی پس از هرپس رخ می‌دهد. فیبرهای آسیب دیده نمی‌توانند مانند معمول از پوست به مغز پیام ارسال کنند. در عوض، پیام‌ها گیج می‌شوند و باعث بروز دردی مزمن و اغلب طاقت فرسا می‌شوند که می‌تواند ماه‌ها – یا حتی سال‌ها طول بکشد.
عوامل خطر
در صورت ابتلا به بیماری زونا و داشتن موارد زیر، ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به نورالژی پس از هرپس قرار داشته باشید:
- سن. اگر سن بیش از ۵۰ سال دارید.
- شدت زونا. اگر بثورات شدید و درد شدیدی داشته باشید.
- داشتن بیماری دیگر، مبتلا بودن به یک بیماری مزمن مانند دیابت.
- محل زونا. اگر زونا روی صورت یا تنه بروز کند.
- اگر پس از ظهور بثورات، درمان ضد ویروسی زونا بیش از ۷۲ ساعت به تأخیر افتاده باشد.
عوارض نورآلژی پس از هرپس
بسته به اینکه نورالژی پس از هرپس چه مدت طول می‌کشد و چقدر دردناک است، افراد مبتلا می‌توانند علائم دیگری نیز داشته باشند که همراه با درد مزمن شایع است مانند:
- افسردگی
- خستگی
- مشکل خوابیدن
- بی‌اشتهایی
- مشکل در تمرکز
پیشگیری از ابتلا
مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) به بزرگسالان ۵۰ سال و بالاتر توصیه می‌کند که برای جلوگیری از ابتلا به زونا، از واکسن Shingrix استفاده کنند، حتی اگر قبلا مبتلا به زونا شده‌اند یا واکسن قدیمیZostavax را دریافت کرده‌اند. شینگریکس در دو دوز، با فاصله دو تا شش ماه تجویز می‌شود.
CDC می‌گوید دو دوز از Shingrix بیش از ۹۰ درصد در جلوگیری از زونا و نورالژی پس از هرپس موثر است. دریافت واکسن شینگریکس به زوستاواکس ارجح است. اثر بخشی شینگریکس ممکن است برای مدت زمان طولانی تری نسبت به زوستاواکس پایدار باشد. Zostavax هنوز هم ممکن است برای بزرگسالان سالم ۶۰ سال به بالا که به Zostavax حساسیت ندارند و داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن استفاده نمی‌کنند، استفاده شود.
تشخیص نورالژی پس از هرپس
پزشک پوست شما را معاینه می‌کند، احتمالاً پزشک با لمس پوست و ناحیه آسیب دیده، مرزهای منطقه آسیب دیده را تعیین می‌کند.
در اکثر موارد، انجام هیچ آزمایشی لازم نیست.
درمان نورالژی پس از هرپس
هیچ روش درمانی برای این بیماری، به طوریکه برای همه تسکین‌دهنده باشد، وجود ندارد. برای کاهش درد اغلب ترکیبی از روش‌های درمانی لازم است.
پچ‌های پوستی لیدوکائین
این پچ‌ها تکه‌های کوچک و باند مانندی هستند که حاوی داروی موضعی لیدوکائین برای تسکین درد هستند. این پچ‌ها را می‌توان برش داد تا فقط برروی منطقه آسیب دیده قرار گیرد. پچ‌های نسخه‌ای یا بدون نسخه با دوز کمی‌پایین تر را، مستقیماً بر روی پوست دردناک قرار دهید تا تسکین موقتی پیدا کند.
پچ پوستی کپسایسین
عصاره فلفل قرمز یا چیلی (کپسایسین) با غلظت بالا به عنوان پچ پوستی برای تسکین درد موجود است. این پچ فقط در مطب پزشک موجود است و باید تجویز شود، پس از استفاده از داروی بی حس کننده در ناحیه آسیب دیده توسط پرسنل آموزش دیده اعمال می‌شود.
این فرآیند حداقل دو ساعت طول می‌کشد زیرا پس از استفاده از پچ با غلظت بالا، باید تحت کنترل قرار بگیرید، اما فقط با یک بار مصرف، درد برخی از افراد تا سه ماه کاهش می‌یابد. در صورت بهبود درد، این روش می‌تواند هر سه ماه تکرار شود.
داروهای ضدتشنج
برخی از داروهای ضد تشنج، از جمله گاباپنتین و پرگابالین، می‌توانند درد ناشی از نورالژی پس از هرپس را کاهش دهند. این داروها فعالیت الکتریکی غیر طبیعی را که در سیستم عصبی ایجاد می‌شود که ناشی از آسیب دیدگی اعصاب است را از بین می‌برد. عوارض جانبی شامل خواب آلودگی، اختلال در تفکر، عدم ثبات و تورم در پا است.
داروهای ضد افسردگی
داروهای ضد افسردگی مشخصی – مانند نورتریپتیلین، آمی‌تریپتیلین، دولوکستین و ونلافاکسین – بر مواد شیمیایی اصلی مغز تأثیر می‌گذارند که هم در افسردگی و هم در تفسیر و پردازش درد در مغز نقش دارند. پزشکان معمولاً از داروهای ضد افسردگی برای نورالژی پس از هرپس در دوزهای کمتر از دوز افسردگی، استفاده می‌کنند.
از عوارض جانبی رایج این داروها می‌توان به خواب آلودگی، خشکی دهان، احساس سبکی سر و افزایش وزن اشاره کرد.
مسکن‌های اوپیوئیدی
برخی از افراد ممکن است به داروهای ضد درد نسخه‌ای حاوی ترامادول، اکسی‌کدون یا مورفین نیاز داشته باشند. مواد اوپیوئیدی می‌توانند سبب سرگیجه خفیف، خواب آلودگی، گیجی و یبوست شوند.
با این حال، دستورالعمل‌های اخیر CDC به پزشکان توصیه می‌کند که برای درد غیر مرتبط با سرطان، مانند درد نورالژی پس از هرپس، درمان‌هایی غیر از مواد اوپیوئیدی را در نظر بگیرند. این امر براساس افزایش تشخیص خطر اعتیاد و مرگ و میر ناشی از آن در برخی افراد است.
در صورت تجویز اوپیوئیدها بیمار باید از نزدیک کنترل شود، همچنین باید از کمترین دوز ممکن استفاده شود و فقط در شرایطی که داروهای بی خطر موثر نباشند، مورد استفاده قرار گیرند.
داروهای اوپیوئیدی می‌توانند توانایی فرد در رانندگی را مختل کنند و نباید با الکل یا داروهای دیگر همزمان استفاده شوند.
تزریق استروئید
استروئیدها گاهی برای کاهش درد ناشی از نورالژی پس از هرپس به ستون فقرات (داخل نخاعی یا اپیدورال) تزریق می‌شوند. با این حال، شواهد اثربخشی آن‌ها متناقض است. یکی از عوارض جانبی جدی اما کم تر محتمل آن‌ها، مننژیت می‌باشد.
شیوه زندگی و درمان‌های خانگی
داروهای بدون نسخه زیر ممکن است درد ناشی از نورالژی پس از هرپس را تسکین دهند:
کپسایسین: کرم کپسایسین، تولید شده از دانه‌های فلفل قرمز تند، ممکن است درد ناشی از نورالژی پس از هرپس را تسکین دهد. کپسایسین می‌تواند باعث احساس سوزش و تحریک پوستی شود، اما این عوارض جانبی معمولاً با گذشت زمان از بین می‌روند.
از آنجا که کرم کپسایسین می‌تواند پوست را تحریک کند، از قرار دادن آن بر روی قسمت‌هایی از پوست که آسیب دیده نیستند خودداری کنید. دستورالعمل استفاده از آن را مطالعه کنید، از جمله استفاده از دستکش برای استعمال و شستن کامل دست‌ها پس از استفاده.
مسکن و بی حس کننده موضعی. آسپرین خرد شده و قرار گرفته در یک کرم جاذب یا کرم لیدوکائین بدون نسخه، از مواردی هستند که برای کاهش حساسیت پوست تجویز می‌شوند.
آماده شدن برای قرار ملاقات
ممکن است با مراجعه به پزشک خانواده خود شروع کنید. وی ممکن است شما را به یک متخصص اعصاب یا پزشکی که در درمان دردهای مزمن تخصص دارد ارجاع دهد.
در اینجا اطلاعاتی آورده شده که به شما کمک می‌کند تا برای قرار ملاقات خود آماده شوید.
آنچه شما می‌توانید انجام دهید
در هنگام گرفتن نوبت از آن‌ها سوال کنید که آیا لازم است کاری را از قبل انجام دهید، مانند ناشتا بودن قبل از یک آزمایش خاص.
لیستی از این موارد را تهیه کنید:
- تمام علائم، از جمله علائمی‌که فکر می‌کنید با دلیل قرار ملاقات شما و ارتباطی ندارند.
- اطلاعات شخصی کلیدی و مهم، از جمله استرس‌های اساسی و ماژور، تغییرات اخیر زندگی و سابقه پزشکی خانوادگی
- تمام داروها، ویتامین‌ها یا سایر مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید، به همراه دوز آن‌ها
- سوالاتی که می‌خواهید از پزشک خود بپرسید
در صورت امکان، به همراه یکی از اعضای خانواده یا دوست به مطب پزشک بروید تا به شما کمک کند اطلاعاتی را که پزشک می‌دهد به خاطر بسپارید.
سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید شامل موارد زیر است:
- چه چیزی باعث بروز علائم من شده است؟
- چه چیز دیگری می‌تواند این علائم را ایجاد کند؟
- به انجام چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
- آیا شرایط من موقتی است یا مزمن است؟
- بهترین اقدام و روش درمانی چیست؟
- گزینه اصلی و روش درمانی که شما پیشنهاد می‌کنید چیست؟
- من مبتلا به بیماری دیگری نیز هستم چگونه می‌توانم این دو را به بهترین وجه با هم مدیریت کنم؟
- آیا محدودیت‌هایی وجود دارد؟
- آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟
- آیا بروشور یا برگه حاوی مطالب مرتبط با بیماری من وجود دارد؟ استفاده از چه وب سایت‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟
پرسیدن سوالات دیگری که به ذهنتان می‌رسد، دریغ نکنید.
چه انتظاری از پزشک خود باید داشته باشید
پزشک احتمالاً چندین سوال از شما خواهد پرسید، مانند:
- آیا علائم شما مداوم بوده است یا گاه به گاه رخ می‌دهند؟
- علائم شما چقدر شدید است؟
- آیا تا به حال آبله مرغان داشته اید؟ چه زمانی؟
- آیا واکسن زونا دریافت کرده‌اید؟
- به نظر می‌رسد چه مواردی، علائم شما را بهبود می‌بخشند؟
- چه چیزی، در صورت وجود، علائم شما را بدتر می‌کند؟
منابع:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/postherpetic-neuralgia/symptoms-causes/syc-20376588
