حساسیت به بادام زمینی یکی از شایع‌ترین علت‌های حملات آلرژیک شدید است. در برخی افراد حتی مقدار بسیار اندکی بادام زمینی می‌تواند باعث واکنش آلرژیک شود که می‌تواند مرگ‌بار باشد (آنافیلاکسی).
حساسیت به بادام زمینی در کودکان در حال افزایش است. حتی اگر شما یا کودکتان فقط آلرژی کمی به بادام زمینی دارید، حتما با یک دکتر صحبت کنید. زیرا احتمال واکنش‌های شدیدتر در آینده در شما وجود دارد.
علائم حساسیت به بادام زمینی چیست؟
واکنش آلرژیک به بادام زمینی معمولا تا چند دقیقه پس از مصرف آن ایجاد می‌شود. نشانه‌ها و علائم حساسیت به بادام زمینی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- واکنش‌های پوستی مثل کهیر، قرمزی و تورم
- خارش و مورمور شدن در داخل یا اطراف دهان و گلو
- مشکلات گوارشی مثل اسهال، گرفتگی‌های شکمی، تهوع و استفراغ
- احساس فشردگی و گرفتگی در گلو
- تنگی نفس و خس خس کردن
- آبریزش بینی
واکنش مرگ‌بار شوک آنافیلاکسی:
حساسیت به بادام زمینی شایع‌ترین علت شوک آنافیلاکسی ناشی از موادغذایی است. شوک آنافیلاکسی یک حالت اورژانسی است که نیاز به تزریق سریع اپی نفرین (نورآدرنالین) و مراجعه به اورژانس دارد.
علائم و نشانه‌های شوک آنافیلاکسی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- انقباض مسیرهای هوایی
- تورم گلو که تنفس را سخت می‌کند
- کاهش شدید فشارخون
- ضربان تند
- سرگیجه، احساس سبکی سر یا از دست دادن هوشیاری
چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟
اگر هر یک از علائم و نشانه‌های حساسیت به بادام زمینی را دارید، با پزشک صحبت کنید.
اگر واکنش شدید به بادام زمینی نشان دادید، به دنبال کمک اورژانسی باشید. به ویژه اگر هر یک از علائم و نشانه‌های شوک آنافیلاکسی را دارید. اگر شما یا فرد دیگری دچار سرگیجه شدید، مشکل تنفسی جدی و از دست دادن هوشیاری شد، با ۱۱۵ تماس بگیرید.
علت حساسیت به بادام زمینی چیست؟
حساسیت به بادام زمینی زمانی اتفاق میفتد که سیستم ایمنی شما به اشتباه پروتئین‌های بادام زمینی را به عنوان یک ماده مضر شناسایی می‌کند. تماس مستقیم یا غیرمستقیم با بادام زمینی موجب آزادسازی موادشیمیایی ایجادکننده علائم، از سیستم ایمنی شما به داخل خون می‌شود.
شما از راه‌های مختلف ممکن است در معرض بادام زمینی قرار بگیرید:
- تماس مستقیم: شایع‌ترین علت ایجاد حساسیت به بادام زمینی، خوردن آن یا غذاهای حاوی آن است. گاهی اوقات تماس پوستی مستقیم با بادام زمینی نیز می‌تواند واکنش آلرژیک را تحریک کند.
- تماس متقاطع: این ارتباط ناشی از در تماس قرار گرفتن یک محصول با بادام زمینی است. این اتفاق معمولا ناشی از قرار گرفتن یک غذا در مرحله ساخت در معرض بادام زمینی است.
- تنفس: واکنش آلرژیک ممکن است زمانی که گرد یا آئروسل حاوی بادام زمینی را هم تنفس می‌کنید، ایجاد شود. مثلا گرد یا قطرات ناشی از آرد بادام زمینی یا اسپری روغن بادام زمینی.
ریسک فاکتورهای حساسیت به بادام زمینی چه چیزهایی هستند؟
هنوز مشخص نیست چرا برخی افراد برخلاف دیگران به آلرژی‌ها مبتلا می‌شوند. اما افرادی که ریسک فاکتورهای خاصی دارند، احتمال بیشتری وجود دارد که به بادام زمینی حساسیت نشان دهند.
ریسک فاکتورهای آلرژی به بادام زمینی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سن: آلرژی‌های غذایی در کودکان شایع‌تر هستند؛ به ویژه در نوزادان و کودکان نوپا. هرچه بزرگ‌تر می‌شوید، دستگاه گوارش شما هم رشد کرده و احتمال کمتری وجود دارد که بدن شما به غذاهایی که باعث آلرژی می‌شوند، واکنش نشان دهد.
- سابقه آلرژی به بادام زمینی: حساسیت به بادام زمینی در برخی از کودکان با بزرگ‌تر شدن از بین می‌رود. اما حتی اگر به نظر برسد دیگر آن را ندارید، ممکن است زمانی بازگردد.
- آلرژی‌های دیگر: اگر شما به یک ماده غذایی حساسیت دارید، ممکن است ریسک حساسیت به ماده غذایی دیگر در شما افزایش پیدا کند. به همین ترتیب ابتلا به آلرژی دیگر مثل تب یونجه باز هم ریسک ابتلای شما به آلرژی غذایی را افزایش می‌دهد.
- آلرژی در اعضای خانواده: اگر سابقه آلرژی‌های دیگر (به ویژه آلرژی‌های غذایی) در خانواده دارید، احتمال آلرژی به بادام زمینی در شما بالاتر می‌رود.
- درماتیت آتوپیک (اگزما): برخی از افرادی که اگزما دارند، آلرژی غذایی هم دارند.
حساسیت به بادام زمینی چه عوارضی دارد؟
آنافیلاکسی از مشکلاتی است که می‌تواند در نتیجه آلرژی به بادام زمینی ایجاد شود. کودکان و بزرگسالانی که آلرژی شدید به بادام زمینی دارند، به ویژه در ریسک این واکنش مرگ‌بار قرار دارند.
چگونه از حساسیت به بادام زمینی جلوگیری کنیم؟
بر طبق مطالعات اخیر، شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه اگر کودکان در معرض خطر را در سنین ۴ تا ۶ ماه در معرض بادام زمینی قرار دهیم، ریسک ایجاد آلرژی غذایی در آن‌ها ممکن است تا ۸۰ درصد کاهش یابد. کودکانی که اگزمای خفیف تا شدید یا حساسیت به تخم مرغ یا هردو را دارند، به عنوان افرادی با ریسک بالا شناخته می‌شوند. پیش از اینکه کودک خود را در معرض بادام زمینی قرار دهید، با پزشک کودک خود درباره بهترین روش صحبت کنید.
حساسیت به بادام زمینی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
شروع روند تشخیص بیماری با صحبت شما و دکترتان درباره علائم و سابقه پزشکی شما آغاز می‌شود. معمولا پس از آن معاینه پزشکی صورت می‌گیرد. در قدم‌های بعدی معمولا کارهای زیر انجام می‌شود:
- ثبت برنامه غذایی: دکتر ممکن است از شما بخواهد عادات غذایی، علائم و داروهای خود را یادداشت کنید.
- محدودیت غذایی: اگر مشخص نیست که آلرژی شما ناشی از بادام زمینی است یا نه و یا دکتر شما فکر می‌کند ممکن است به بیش از یک ماده غذایی آلرژی داشته باشید، ممکن است این روش را به شما پیشنهاد دهد. ممکن است از شما خواسته شود بادام زمینی یا موادغذایی مشکوک را از رژیم خود به مدت ۱ یا ۲ هفته حذف کنید. سپس به تدریج و یک به یک آن‌ها را به رژیم خود بازگردانید. این کار در ارتباط دادن علائم به غذاها به شما کمک می‌کند. اگر واکنش شما به غذاها شدید باشد، این روش راه مناسبی نیست.
- تست پوستی: مقدار کمی از ماده غذایی بر روی پوست شما که از قبل با سوزن کمی خراش داده شده، گذاشته می‌شود. اگر شما به آن ماده حساسیت داشته باشید، پوست برآمده شده و واککنش نشان می‌دهد.
- آزمایش خون: در این راه واکنش سیستم ایمنی شما به شیر سنجیده می‌شود. این کار با اندازه‌گیری میزان آنتی بادی IgE در خون شما صورت می‌گیرد.
اطلاعات آزمایشات بالا ممکن است به تشخیص اینکه آیا شما حساسیت غذایی دارید یا نه کمک کند. ممکن است علائم شما ناشی از عدم تحمل غذایی باشد نه حساسیت.
درمان حساسیت به بادام زمینی چگونه صورت می‌گیرد؟
راه استاندارد مراقبت از حساسیت به بادام زمینی جلوگیری از قرار گرفتن در معرض بادام زمینی است. اما محققان به دنبال درمان‌های مختلف مثل ایمونوتراپی از راه خوراکی نیز هستند.
ایمونوتراپی خوراکی (که به نام حساسیت زدایی هم شناخته می‌شود) به معنای آن است که به کودکانی که این آلرژی را دارند یا کسانی که ریسک ابتلای بالا دارند، به تدریج دوزهایی از موادغذایی حاوی بادام زمینی داده و به تدریج دور آن‌ها را بالا ببریم. این کار یک راه درمانی برای آلرژی به بادام زمینی نیست. این کار فقط ریسک واکنش‌های شدید مثل آنافیلاکسی را کاهش می‌دهد.
سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) اخیرا اولین داروی ایمونوتراپی خوراکی را تایید کرده است. این دارو به نام ” Peanut (Arachis hypogaea) Allergen Powder-dnfp” برای درمان کودکان ۴ تا ۱۷ سال که این آلرژی را دارند استفاده می‌شود. مصرف این دارو برای افرادی که آسم کنترل نشده یا شرایط خاص مثل ازوفاژیت ائوزینوفیلیک دارند، توصیه نمی‌شود.
مثل تمام آلرژی‌های غذایی دیگر برای درمان باید این کارها را هم انجام دهید:
- دوری از منابع غذایی حاوی ماده حساسیت‌زا
- دانستن راه تشخیص علائم واکنش
- آماده برای اقدام به کارهایی مثل تزریق اپی نفرین در حین بروز علائم
برای وقوع واکنش آماده باشید:
تنها راه جلوگیری از وقوع واکنش دوری از بادام زمینی و فرآورده‌های آن است. اما بادام زمینی ماده غذایی رایجی است و علیرغم تلاش‌های شما ممکن است باز هم در معرض آن قرار بگیرید.
در صورت وقوع واکنش شدید آلرژیک ممکن است نیاز به تزریق سریع اپی نفرین و مراجعه به اورژانس داشته باشید. بیشتر افرادی که آلرژی دارند سرنگ‌های آماده تزریق اپی نفرین را همراه خود دارند. این سرنگ‌ها یک سوزن محافظت شده دارند که یک تک دوز اپی نفرین را تزریق می‌کنند.
طرز استفاده از سرنگ اپی نفرین را بلد باشید:
اگر دکتر شما برای شما اپی نفرین تجویز کرده است:
- همیشه آن را با خود به همراه داشته باشید: بهتر است یک سرنگ از پیش آماده در ماشین یا میز محل کار خود نیز بگذارید.
- همیشه پیش از تاریخ انقضا آن را جایگزین کنید: اپی نفرین تاریخ گذشته ممکن است به درستی کار نکند.
- از دکتر خود بخواهید تا یک سرنگ جایگزین برای شما در نسخه بنویسد: تا اگر آن را جایی جا گذاشتید، یک سرنگ یدک داشته باشید.
- بدانید چگونه از آن استفاده کنید: از دکتر بخواهید طرز کار آن را به شما نشان دهد. همچنین مطمئن شوید اطرافیان شما هم طرز کار آن را بلد باشند. زیرا با همین کار می‌توانند جان شما را نجات دهند.
- بدانید چه موقع ازآن استفاده کنید: با دکتر خود درباره زمان مناسب استفاده از آن صحبت کنید. اما به هرحال اگر مطمئن نیستید که آیا به تزریق نیاز دارید یا نه، معمولا بهتر است تزریق اورژانسی اپی نفرین را انجام دهید.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
یکی از اصلی‌ترین راه‌های جلوگیری از واکنش آلرژیک دوری از غذاهایی است که باعث ایجاد علائم در شما می‌شوند. این راهکارها را دنبال کنید:
- هیچ وقت فکر نکنید این غذا بادام زمینی ندارد. ممکن است در غذاهایی هم که فکرش را نمی‌کنید، بادام زمینی باشد. همیشه برچسب موادغذایی را بخوانید تا مطمئن شوید حاوی بادام زمینی یا فرآورده‌های آن نیست. کارخانه‌ها موظف هستند واضحا بگویند محصولشان حاوی بادام زمینی است یا خیر و یا اینکه به طور کلی محصولی حاوی بادام زمینی هم در شرکت خود تولید می‌کنند یا خیر.
حتی اگر مطمئن هستید که چه موادی در آن غذا است، برچسب آن را بخوانید. زیرا ممکن است مواد آن تغییر کرده باشد.
- برچسبی را که می‌گوید این ماده غذایی کارخانه‌ای ساخته شده که بادام زمینی هم دارد نادیده نگیرید. بیشتر افرادی که آلرژی به بادام زمینی دارند لازم است حتی از محصولاتی که ممکن است حاوی مقادیر کمی بادام زمینی باشند، دوری کنند.
- اگر شک دارید، بگویید “خیر متشکرم!”. در رستوران‌ها و دورهمی‌ها ممکن است همیشه در خطر مصرف سهوی بادام زمینی باشید. بیشتر افراد جدیت واکنش غذایی آلرژیک را درک نکرده و ممکن است متوجه نباشند حتی مقادیر بسیار اندک می‌تواند واکنش جدی ایجاد کند. اگر نگران هستید یک غذا ممکن است حاوی آن ماده غذایی باشد، آن را امتحان نکنید.
- برای واکنش آماده باشید. با دکتر خود درباره به همراه داشتن داروهای اورژانسی در صورت بروز واکنش شدید صحبت کنید.
دوری از غذاهای حاوی بادام زمینی:
بادام زمینی بسیار رایج است و دوری از آن می‌تواند مشکل باشد. این غذاها اغلب حاوی بادام زمینی هستند:
- آجیل خرد یا مخلوط شده
- محصولات پخته شده مثل شیرینی و محصولات قنادی
- بستنی و دسرهای یخ زده
- شکلات‌های انرژی‌زا
- سریال و گرانولا
- نان غلات
- Marzipan (نوعی شیرینی تهیه شده از دانه‌ها، سفیده تخم مرغ و شکر)
برخی دیگر از موادغذایی ممکن است حاوی بادام زمینی یا پروتئین‌های موجود در آن باشند، ولی خیلی واضح نباشد. ممکن است این محصولات با بادام زمینی ساخته شده باشند یا صرفا در محیط تولید آن وجود داشته باشند. برخی مثال‌ها شامل:
- نوقا
- تزئینات سالاد
- شکلات، کره دانه‌ها مثل کره بادام زمینی و دانه آفتاب گردان
- غذاهای محلی مثل آفریقایی، چینی، اندونزیایی، مکزیکی، تایلندی و ویتنامی
- غذاهایی که در شیرینی یا بستنی فروشی‌ها فروخته می‌شوند.
- روغن آراچیس (نام دیگر روغن بادام زمینی)
- غذای حیوانات خانگی
کنار آمدن با بیماری و دریافت کمک
اگر کودک شما حساسیت به بادام زمینی دارد، این کارها را برای در امان نگه داشتن او انجام دهید:
- از فامیل، پرستار بچه، معلم و سایر مسئولین کمک بخواهید. به بزرگسالانی که از کودک شما مراقبت می‌کنند نحوه شناسایی علائم را یاد دهید. تاکید کنید که واکنش آلرژیک می‌تواند مرگ‌بار باشد و به مداخله سریع نیاز دارد.
مطمئن شوید کودک شما هم می‌داند اگر دچار علائم شد چگونه درخواست کمک کند.
- یک نوشته بنویسید. لیستی از تمام اقداماتی که باید در طی واکنش آلرژیک صورت بگیرد تهیه کنید. مثل دستور و دوز داروهایی که باید مصرف شود و همچنین اطلاعات تماس با خانواده و اورژانس. یک کپی از این لیست به اعضای خانواده، معلمان و سایر افراد در ارتباط با کودکتان قرار بدهید.
- کودک خود را از به اشتراک گذاشتن غذا منع کنید. در بین کودکان رایج است که تغذیه و میان وعده خود را با هم به اشتراک بگذارند. اما در حین بازی ممکن است کودک شما آلرژی غذایی را فراموش کند. اگر کودک شما حساسیت به بادام زمینی دارد، او را تشویق کنید تا از غذای دیگرن نخورد.
- مطئمن شوید اپی نفرین همیشه همراه کودک شما باشد. تزریق اپی نفرین می‌تواند سریعا شدت و قدرت شوک آنافیلاکسی مرگ‌بار را کم کند. اما نیاز است که به سرعت مصرف شود. اگر کودک شما اپی نفرین همراه خود دارد، مطمئن شوید اعضای خانواده و سایرین درباره داروهای اورژانسی کودک شما می‌دانند. همچنین باید بدانند دارو کجاست، چه زمانی نیاز است مصرف شود و چگونه باید از آن استفاده شود.
- مطمئن شوید مدرسه کودک شما برنامه‌ای برای مدیریت آلرژی دارد. دستورالعمل‌هایی برای روش‌ها و سیاست‌گذاری‌ها وجود دارد. کارکنان باید نحوه استفاده از اپی نفرین را آموخته و به آن دسترسی داشته باشند.
- یک دست بند یا گردن بند حاوی اطلاعات پزشکی برای کودک خود بندازید. با این کار مطمئن می‌شوید کودک شما در حین واکنش شدیدی که قابل به برقراری ارتباط نیست، کمک لازم را دریافت می‌کند. این وسیله باید شامل اسم کودک شما و نوع آلرژی که دارد، باشد. ممکن است خلاصه دستورالعمل‌های لازم هم در آن باشد.
اگر خودتان حساسیت به بادام زمینی دارید، این دو کار را انجام دهید:
- همیشه سرنگ از پیش آماده اپی نفرین همراه خود داشته باشید.
- یک دست بند یا گردن بند حاوی اطلاعات پزشکی بیندازید.
چگونه برای وقت دکتر آماده شویم؟
- آماده باشید علائم خود را توصیف کنید: آماده باشید تا برای دکتر خود توضیح دهید بعد از خوردن بادام زمینی برای شما چه اتفاق می‌افتد. مثلا چه قدر طول می‌کشد تا علائم شما ظاهر شود. سعی کنید به یاد بیاورید چه تعداد بادام زمینی خوردید. اگر نمی‌دانید، به دکتر خود بگویید چه غذای حاوی بادام زمینی علائم شما را تحریک کرده و چه قدر از آن خوردید.
- لیستی از داروها، ویتامین‌ها و سایر مکمل‌هایی که شما یا کودکتان استفاده می‌کنید، بنویسید.
- به همراه یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود به دکتر بروید. گاهی اوقات به خاطر سپردن تمامی موارد گفته شده در جلسه می‌تواند مشکل باشد.
- لیستی از سوالاتی که می‌خواهید از پزشک خود بپرسید، تهیه کنید.
برخی از سوالاتی که می‌توانید درباره حساسیت به بادام زمینی از دکتر خود بپرسید شامل:
- آیا علائم من به خاطر آلرژی به بادام زمینی ایجاد شده است؟
- علائم من چه علت دیگری ممکن است داشته باشد؟
- به چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
- بهترین راه درمان چیست؟
- آیا نیاز است به یک متخصص مراجعه کنم؟
- آیا جایگزینی برای داروی من وجود دارد؟
- آیا مطلب یا وبسایتی هست که برای دانستن بیشتر از بیماری خودم به آن مراجعه کنم؟
- آیا نیاز است همه مواقع اپی نفرین تزریقی به همراه داشته باشم؟
اگر به خاطر آلرژی کودک خود به پزشک مراجعه کرده‌اید، ممکن است سوالات زیر را نیز بپرسید:
- آیا جایگزینی برای غذاهایی که باعث ایجاد علائم آلرژی در کودک من می‌شود، وجود دارد؟
- چگونه می‌توانم از بیماری کودکم در مدرسه هم مراقبت کنم؟
- آیا احتمال دارد با بزرگ شدن فرزندم آلرژی او خوب شود؟
چه انتظاراتی باید از دکتر خود داشته باشیم؟
دکتر احتمالا از شما تعدادی سوال می‌پرسد تا شرایط شما را بهتر متوجه شود. این سوالات ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- چه زمانی متوجه علائم خود شدید؟
- چه مدت پس از مصرف بادام زمینی علائم شما ظاهر می‌شوند؟
- چه مقدار بادام زمینی مصرف کردید؟
- آیا از داروهای بدون نسخه‌ای مثل آنتی هیستامین‌ها استفاده کرده‌اید؟ اگر بله تاثیری داشته است؟
- آیا علائم شما فقط با بادام زمینی تحریک می‌شود یا با غذاهای دیگر هم همین‌طور است؟
- علائم شما چه قدر شدید است؟
- چه مواردی علائم شما را بهبود می‌بخشد؟
- چه مواردی علائم شما را بدتر می‌کند؟
در این مدت چه کاری می‌توانید انجام دهید؟
اگر مشکوک هستید که حساسیت به بادام زمینی دارید، از تماس با بادام زمینی تا وقت دکتر خود خودداری کنید. اگر علائم شدید داشتید، به دنبال کمک اورژانسی باشید.
