رنگ گرایی یا کالریسم چیست؟
تبعیض بر پایه رنگ پوست یا کالریسم تفکریست که به برتری پوست روشن‌تر بر پوست تیره تر باور دارد. تفکر برتری سفیدپوستان را می توان در همه ابعاد نژادپرستانه و قومی مشاهده کرد.
در حالی که برخی افراد دچار کوررنگی هستند، انکار این مسئله دشوار است که که بسیاری از مردم نه تنها رنگ‌های مختلف را می‌بینند، بلکه از آن به عنوان راهی برای قضاوت یا تعیین ارزش شخصیت طرف مقابل نیز استفاده می کنند.
در این نوشته به مقوله تبعیض بر پایه رنگ پوست و رابطه آن را با نژادپرستی پرداخته می‌شود و راه‌هایی برای مبارزه با مشکل فراگیر کالریسم ارائه می شود.
ریشه کالریسم در نژادپرستی
تبعیض بر پایه رنگ پوست ریشه در نژادپرستی پیدا می کند زیرا در نبود نژادپرستی، ارزش و برتری افراد بر اساس رنگ پوست او قضاوت نخواهد شد.
کالین کمپل، دارنده دکترای جامعه شناسی و مطالعات آفریقایی در دانشگاه پرینستون اشاره می‌کند: «وقتی به نژادپرستی در آمریکا نگاه ویژه می‌کنیم، نگرش‌های ضدسیاه پوستانه و فرایندهای نهادی را می‌بینیم که سفیدپوستان را در قله طبقه بندی‌های اجتماعی قرار می‌دهد.»
علاوه بر این، می‌توان گفت نگرش برتری سفیدپوستان از سیاست‌های برده داری ناشی می‌شود. از آن زمان ، مواردی از قبیل این ، بهانه‌ای دست مردم داد تا از روی رنگ پوست افراد ارزش آن‌ها را در جامعه تعیین کنند.
نظام برده‌داری و برتری پوست روشن
در دورانی که سیاهپوستان به بردهگی گرفته می‌شدند، افرادی که رنگ پوست روشن تری داشتند (فرزندان برده‌ها و استادانشان) از امکانات و خدمات درمانی بهتری برخوردار می‌شدند.
یکی از دلایل این برتری این بود که سیاه پوستانی که از پوست روشن‌تری برخوردار بودند، ویژگی‌های «اروپایی» بیشتری داشتند و به «سفیدپوستی» نزدیک‌تر بودند.
علاوه بر این به گفته کمپل، می دانیم که از لحاظ تاریخی، سیاه پوستان اشرافی که پوست روشن‌تری داشتند نیز در سیاست‌هایی که به سیاهپوستان فقیر اجازه بهره مندی از روابط و فعالیت‌های اجتماعی مساوی را نمی‌داد ، دست داشتند.
قانون «یک قطره خون»
قانون برده داری آفریقایی‌ها در آمریکا باعث پیدایش «قانون یک قطره خون» شد که تعریف برداشت انسان‌ها را از رنگین پوست‌ها دگرگون کرد. قانون یک قطره مربوط به سال ۱۶۶۲ در ویرجینیا می‌شود که به افراد با رنگ پوست مختلط می پردازد. طبق این قانون هر فردی که حتی یکی از نیاکانش سیاه پوست باشد، خودش هم سیاهپوست در نظر گرفته می‌شود.
تشکیل جوامع «وریدهای آبی»
پس از برده داری، برتری پوست‌های روشن‌تر ادامه یافت و به درون جامعه سیاه پوستان نیز وارد شد. به گونه‌ای که سیاه پوستان خود نیز پوست‌های روشن‌تر را بین سیاهپوستان دیگر ترجیح می‌داند.
کمپل می‌گوید: « در نتیجه یک انسان سیاه پوست نه تنها در مقابل جامعه سفیدپوستان، بلکه توسط دیگر رنگین پوست‌ها نیز با تبعیض مواجه می‌شود.»
به عنوان مثال؛ سیاه پوستانی که پوست روشن‌تری داشتند، انجمن‌هایی را اداره می‌کردند که از بین سیاهان، تنها آنهایی را می‌پذیرفتند که پوست روشن‌تری دارند. این نوع کانون‌های انحصاری تحت عنوان «جوامع وریدهای آبی» شناخته شدند. به این معنی که تنها سیاهانی که وریدهایشان از روی پوستشان قابل مشاهده بود، اجازه راهیابی به این جوامع را داشتند.
آزمون پاکت کاغذی
از «آزمایش پاکت کاغذی» برای تایین اجازه ورود سیاهپوستان به کلیساها، کلوب‌های شبانه و انجمن‌های برادری استفاده می‌شد. طبق این آزمایش به افرادی که رنگ پوستشان تیره تر از رنگ پاکت کاغذ قهوه‌ای بود، اجازه ورود داده نمی‌شد.
روانشناسی نژادپرستی
کالریسم در بین اقلیت‌ها
تبعیض بر پایه رنگ پوست ، ساختاریست فرهنگی، اجتماعی و جهانی که عمیقاً در نژادپرستی ریشه دوانده و در میان بسیاری از گروه‌ها از جمله جوامع سیاه پوست‌ها، آسیایی‌ها و مردم آمریکای لاتین وجود دارد.
به گفته کمپل، کالریسم می‌تواند در قالب درون نژادی (بین افراد یک نژاد مشترک) و بین نژادی (بین نژادهای مختلف) ظاهر شود و به صورت بین فردی یا سیستماتیک دربیاید.
پیشرفت اجتماعی تحت تاثیر کالریسم
همانطور که تفکرات نژادپرستانه برای پیشرفت سیاه پوستان آمریکایی بسیار زیانبار ترقی می‌شود، تاثیر تبعیض بر پایه رنگ پوست نیز می‌تواند به همان اندازه یا حتی بیشتر از آن مخرب باشد.
رجحان سیاهانی که پوست روشن‌تری دارند توسط هم سفیدپوستان و هم سیاهپوستان باعث می‌شود سیاهانی که پوست تیره‌تری دارند در بسیاری از زمینه‌ها مانند آموزش و درآمد از امکانات کمتری نسبت به همتایان خود برخوردار باشند. این مسئله ممکن است به حدی جدی شود که تهدیدی برای سلامت و زندگی زناشویی افراد به شمار بیاید.
او می گوید: «همان تفاوت طبقاتی که ما میان نژادهای سیاه و سفید شاهد آن هستیم، در درون گروه‌ها نیز قابل مشاهده است. به این شکل که اخیرا شکاف ایجاد شده بین سیاهپوستان با پوست روشن و تیره رفته رفته بیشتر از شکاف بین جوامع سیاه-سفید شده‌است.»
کالریسم بین سفیدپوستان
در باب تبعیض بر پایه رنگ پوست میان سفیدپوستان همین قدر بدانید که به حدی رایج است که محدود به اقلیت‌های خاصی نبوده و حتی بین آمریکایی‌های سفیدپوست نیز وجود دارد.
در مطالعات منتشر شده توسط ژورنال «شناخت اجتماعی و نوروساینس عاطفی»، محققان به افراد مختلف، چهره‌های ناشناسی را با رنگ پوست مختلف نشان می‌دادند و همزمان از ام آر آی برای تعیین فعالیت آمیگدال استفاده کردند. آمیگدال منطقه‌ای در مغز است که تهدیدها، احساسات بالقوه از محرک‌های حسی، اجتماعی و عاطفی را پردازش می کند.
نتیجه این تحقیق بسیار جالب بود! در حالی که فعالیت قابل توجهی از آمیگدال حین مشاهده سیاهپوستان با رنگ پوست روشن و تیره گزارش می‌شد، نکته اینجاست که چهره سفیدپوستانی که دارای پوست تیره‌ای می‌باشند نسبت به سیاهپوستانی که پوست روشن‌تری دارند، به شکل قابل توجهی بیشتر باعث برانگیختگی فعالیت آمیگدال می‌شد.
کالریسم و رسانه‌ها
ترویج تبعیض بر پایه رنگ پوست محدود به زندگی روزمره نمی‌شود؛ بلکه تا جایی پیش می‌رود که خود را در تفکرات لیبرال و فراگیرتر جای می‌دهد.
کمپل معتقد است می‌توان این موضوع را در رسانه‌ها و صنایع تبلیغاتی نیز مشاهده کرد؛ لوپیتا نیونگ، بازیگر نقش سیاهپوست، مجله‌ای را به این خاطر که رنگ موهای او را به منظور اروپایی‌تر کردن تغییر داده، محکوم کرد.
تبعیض میان سیاهان و سفیدها را می‌توان حتی در صنعت فیلم سازی نیز مشاهده کرد مانند فیلم “School daze” از اسپایک لی. در این فیلم دو دختر سیاه پوست و سفید پوست یکدیگر را با نام‌هایی مانند «بچه قیری»، «عروسک باربی» و «شیفته سفیدپوستی» صدا می‌زنند!
بلکیش!
در قسمت اخیر سیتکام تلویزیونی «بلکیش» با عنوان «سیاه مثل ما» ، وقتی چهره دایان (مارسای مارتین) در عکس کلاسی تیره‌تر جلوه داده می‌شود، حاکی از آن است که ما هنوز هم داریم با مسئله کالریسم دست و پنجه نرم می‌کنیم.
همین مسئله را می‌توان در مورد یکی از تهیه کنندگان این برنامه به نام پیتر ساجی، فردی چند نژادی، دید. وی اعتراف می‌کند که هرگز واقعاً به امتیازهای روشن‌تر بودن پوستش اذعان نکرده است.
مشخص است که افراد BIPOC (سیاه، بومی و رنگین پوست) با چالش‌های زیادی برای اینکه آیا نژادشان مختلط است یا خیر مواجه خواهند شد. اما درمان ترجیحی برای کسانی که در انتهای روشن‌تر طیف رنگ پوست قرار دارند، وجود دارد.
به گفته کمپل برای زنان سیاه پوست با رنگ تیره، این اقدام تنها به منظور روشن‌تر کردن پوست برای مواقعی مانند دوستیابی و زندگی حرفه‌ای نمی‌باشد، بلکه گاها ریشه در این دارد که اغلب یک زن سیاه پوست به عنوان فرد مورد علاقه شخصیت‌های اصلی فیلم‌ها معرفی نمی‌شود.
صنعت روشن کردن پوست
در سال ۲۰۱۶ برخی معتقد بودند که پوست زو سالدانا به اندازه‌ای که بتواند نقش نینا سیمون را بازی کند، تیره نیست. در نتیجه او مجبور شد از مواد آرایشی برای تیره کردن پوستش استفاده کند؛ اما معمولاً برعکس آن اتفاق می‌افتد.
کمپل می گوید: «صنعت سفیدکردن پوست، تجارتیست چند میلیارد دلاری که از ننگ سیاه پوستی در سراسر جهان (هند، آسیا، آفریقا، کارائیب و کشورهای عرب) سود می برد.»
این صنعت دیرین که در آمریکا و سراسر جهان رواج یافته، از طریق قرص‌ها، کرم‌ها و صابون‌هایی که عرضه می‌کند هنوز بین افراد به شدت محبوب است.
طبق گزارشات سازمان بهداشت جهانی، روشن شدن پوست در بسیاری از کشورهای آفریقایی، آسیایی و کارائیب به صورت گسترده انجام می‌شود.
به گفته کمپل، رسانه ها یا صنایع تبلیغات از بازیگران سیاه پوست تنها در برنامه‌هایی استفاده می‌کنند که به نحوی با صنعت سفیدکردن و روشن کردن پوست ارتباط دارد.
به نظر می‌رسد این صنعت و سوء استفاده‌های متعاقب آن قصد ندارد تمام شود. تخمین زده می شود صنعت سفید کردن پوست تا سال ۲۰۲۴ نزدیک ۳۱ میلیارد دلار ارزش گذاری شود. این افراد همچنین از شعارهای متفاوتی برای تحریک و تشویق افراد استفاده می‌کنند. پیشرفت هرچه بیشتر صنعت سفیدکردن پوست و گرایش افراد به آن، شرم ناشی از سیاهپوست بودن را بین این جوامع تشدید می‌کند.
مبارزه با کالریسم
همان طور که برای حل مشکل نژادپرستی باید گفتگوهای روراست و صادقانه صورت گیرد تا انعکاس و نتیجه آن مشاهده شود، باید سعی کنیم دنیا را به جایی تبدیل کنیم که قضاوت بر مبنای رنگ پوست امری ننگین باشد، نه سیاهپوست بودن.
از امتیاز اجتماعی خود استفاده کنید
اگر شما سفیدپوست هستید, احتمالا از امتیاز و پزیرش اجتماعی بیشتری نسبت به افراد با رنگ پوست مختلط (از هر نژاد یا قومی) برخوردارید، در نتیجه شما می‌توانید فرد مؤثری در زمینه مبارزه با تبعیض و نژادپرستی باشید.
کمپل می گوید: «افراد سفیدپوست (مثل خودم) باید به امتیاز اجتماعی خود آگاه باشند و از آن برای مقابله با بدرفتاری‌ها و قضاوت‌های نادرست علیه سیاهپوست‌ها استفاده کنند.»
به اعتقاد او، درمورد آن دسته از مردانی که به ندرت با زنان سیاه پوست وارد رابطه می‌شوند، این امر می‌تواند تلنگری باشد برای درک اینکه چقدر تبعیض بر پایه رنگ پوست در دوستیابی و روابط عاشقانه آن‌ها تاثیر می‌گذارد.
مقابله با صنایع زیبایی
صنعت و تجارت‌های مربوط به زیبایی باید به چالش کشیده شود. بازیگران و افراد مؤثر جامعه باید سازمان‌هایی را دیگران را نادیده می‌گیرند و مایع ننگ می‌دانند، محکوم کنند.
نگرش و پذیرشی که سفیدی پوست را با «زیبایی» همسو می‌داند، پیامدهای زیادی در دنیای واقعی دارد. کمپل می‌گوید: « برای شروع می‌توانیم مبحث تبعیض بر پایه رنگ پوست یا کالریسم را به عنوان یکی از مباحث اصلی در مبارزه با نژادپرستی در آمریکا مطرح کنیم.»
و در نهایت…
کالریسم عمیقا ریشه در نژادپرستی دارد و می تواند تأثیرات ویرانگری بر افراد جامع داشته باشد. بسیار مهم هست که آگاهی‌های لازم را در مورد تبعیض بر پایه رنگ پوست داشته باشید. در این صورت می‌توانید زمانی که مشاهده کردید فردی کاملا تبعیض گرایانه و بر اساس رنگ پوست طرف مقابل (یا خود شما) رفتار متفاوت‌تر از خود نشان می‌دهد، به درستی با آن مقابله کنید.
درک درست کالریسم به شما کمک می‌کند گفت و گوی آگاهانه‌تر و موثرتری در مورد نژادپرستی و رنگ پوست داشته باشید.
