بیماری دژنراتیو دیسک نوعی بیماری وابسته به سن است که در صورت آسیب یک یا چند دیسک بین مهره‌ای ستون فقرات رخ می‌دهد و منجر به درد می‌شود.
ممکن است ضعف، بی‌حسی و درد وجود داشته باشد که از پایین پا ناشی می‌شود.
علی‌رغم نام آن، بیماری دژنراتیو دیسک یک بیماری نیست، بلکه یک اتفاق طبیعی است که با افزایش سن همراه است.
دیسک‌های بین مهره‌ای به طور معمول امکان خم شدن و انعطاف پشت را دربر دارند، مانند کمک فنرها با گذشت زمان، فرسوده می‌شوند و دیگر به اندازه گذشته محافظت نمی‌کنند.
درمان دژنراتیو دیسک
دیسک بین مهره‌ها گاهی اوقات برجسته می‌شود که به عنوان فتق دیسک شناخته می‌شود.
درمان ممکن است شامل کاردرمانی، فیزیوتراپی یا هر دو، تمرینات ویژه، داروها، کاهش وزن و جراحی باشد.
گزینه‌های پزشکی شامل تزریق استروئیدها و بی حس کننده موضعی به مفاصل کنار دیسک آسیب دیده است. به این موارد تزریق مفصل فاست گفته می‌شود که می‌توانند تسکین دهنده موثر درد باشند.
ریزوتومی فاست یک جریان فرکانس رادیویی است که باعث از بین رفتن اعصاب اطراف مفصل صورت می‌شود و از رسیدن سیگنال‌های درد به مغز جلوگیری می‌کند. بیمارانی که به تزریق مفصل فاست پاسخ خوبی می‌دهند ممکن است از این مزایا بهره مند شوند. تسکین درد ممکن است بیش از یک سال طول بکشد.
آنولوپلاستی الکتروگرمایی داخل مغزی (IDET) شامل قرار دادن کاتتر در دیسک و گرم کردن آن است. به نظر می‌رسد که این امر درد را کاهش می‌هد، احتمالاً با انقباض کلاژن به طوری که آسیب دیسک را ترمیم کند. مکانیسم دقیق آن همچنان نامشخص است.
داروها شامل داروهای تسکین دهنده درد، مانند تایلنول، و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID)، مانند ایبوپروفن هستند. استروئیدها و شل کننده‌های عضلانی نیز ممکن است تجویز شوند.
برخی موقعیت‌ها می‌توانند به تسکین علائم کمک کنند به عنوان مثال زانو زدن یا دراز کشیدن ممکن است درد کمتری نسبت به حالت نشستن داشته باشند.
یک کمربند یا بریس می‌تواند پشت و کمر را حمایت کند.
علائم بیماری دژنراتیو دیسک
تحلیل رفتن دیسک ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند، یا درد ممکن است به حدی باشد که فرد نتواند به کارهای روزمره خود ادامه دهد.
این بیماری با آسیب به ستون فقرات شروع می‌شود، اما با گذشت زمان، علائم می‌توانند سایر قسمت‌های بدن را تحت تأثیر قرار دهند. علائم معمولاً با افزایش سن بدتر می‌شوند.
بیماری دژنراتیو ستون فقرات می‌تواند از خفیف تا شدید و ناتوان کننده باشد. می‌تواند منجر به آرتروز، همراه با درد و سفتی در پشت شود.
شایع‌ترین علامت اولیه معمولاً درد و ضعف کمر است که به ناحیه دیگری گسترش می‌یابد.
اگر آسیب در ناحیه کمر یا ستون فقرات کمر باشد، ممکن است ناراحتی به باسن و ران‌های فوقانی کشیده شود. همچنین ممکن است گزگز، بی‌حسی یا هر دو در ساق یا پاها وجود داشته باشد.
اگر آسیب در ناحیه گردن یا ستون فقرات گردنی باشد، درد ممکن است به شانه، بازو و دست گسترش یابد.
همچنین ممکن است در ستون فقرات بی ثباتی وجود داشته باشد که منجر به اسپاسم عضلات در قسمت پایین کمر یا گردن شود، زیرا بدن سعی در ایجاد ثبات در مهره‌ها دارد. این می‌تواند دردناک باشد.
ممکن است فرد دچار درد شدید شود.
درد هنگام نشستن، خم شدن، بلند کردن اجسام یا پیچیدن و برگشتن ممکن است شدیدتر باشد. راه رفتن، دراز کشیدن و تغییر وضعیت ممکن است به تسکین آن کمک کند.
علت بیماری دژنراتیو دیسک
دیسک‌های بین مهره‌ای که به آن دیسک مهره‌ای یا دیسک ستون فقرات نیز گفته می‌شود، لایه بین مهره‌های ستون فقرات را ایجاد می‌کند. آن‌ها ساختاری الاستیک، ساخته شده از بافت فیبروکارتیلاژ دارند.
قسمت بیرونی دیسک به آنولوس فیبروسوس معروف است. سخت و الیافی است و از چندین لایه همپوشان تشکیل شده است.
هسته داخلی دیسک هسته پالپوسوس است که نرم و ژلاتینی می‌باشد.
دیسک‌های بین مهره‌ای هنگام حرکت ستون فقرات یا تحمل وزن، استرس و فشار را کاهش می‌دهند. آن‌ها همچنین به خم شدن ستون فقرات کمک می‌کنند.
با افزایش سن، فشارهای مکرر روزمره بر روی ستون فقرات و آسیب‌های گاه به گاه، از جمله جراحات جزئی و بدون توجه، می‌تواند به دیسک‌های پشت آسیب برساند.
این تغییرات شامل موارد زیر است:
- از دست دادن مایعات: دیسک‌های بین مهره‌ای یک بزرگسال جوان سالم تا ۹۰ درصد از مایعات تشکیل شده است. با افزایش سن، محتوای مایعات کاهش می‌یابد و باعث نازک شدن دیسک می‌شود. فاصله بین مهره‌ها کمتر می‌شود و به عنوان یک بالشتک یا کمک فنر از کارایی کمتری برخوردار می‌شود.
- ساختار دیسک: پارگی یا ترک بسیار ریز در لایه خارجی دیسک ایجاد می‌شود. مواد نرم و ژلاتینی موجود در قسمت داخلی ممکن است از طریق ترک‌ها یا پارگی‌ها نفوذ کند و در نتیجه دیسک برآمده یا پاره شود. دیسک ممکن است به قطعات خرد شود.
هنگامی که مهره‌ها بالشتک کمتری بین خود دارند، ستون فقرات ثبات کمتری پیدا می‌کند. برای جبران، بدن باعث ایجاد استئوفیت‌ها یا خارهای استخوان، برآمدگی‌های کوچک استخوانی می‌شود که در امتداد لبه استخوان ایجاد می‌شوند. این برآمدگی‌ها می‌توانند به نخاع یا ریشه عصب نخاعی فشار وارد کنند و می‌توانند عملکرد عصب را تضعیف کرده و باعث درد شوند.
سایر مشکلات عبارتند از:
- تجزیه غضروف، بافتی که مفاصل را پوشش می‌دهد و تکیه‌گاهشان است
- دیسک برآمده، معروف به فتق دیسک
- باریک شدن کانال نخاع یا تنگی نخاع
این تغییرات می‌تواند بر روی اعصاب تأثیر بگذارد و منجر به درد، ضعف و بی حسی شود.
عوامل خطر
سن بزرگترین عامل خطر بیماری دژنراتیو دیسک است، اما برخی از عوامل دیگر می‌توانند روند تحلیل دیسک را تسریع کنند. شامل:
- چاقی
- فعالیت بدنی سنگین
- استعمال دخانیات
- آسیب حاد یا ناگهانی، مانند زمین خوردن
درد بیماری دژنراتیو دیسک می‌تواند زمانی شروع شود که یک آسیب دیدگی اساسی یا جزئی منجر به کمر درد ناگهانی و غیرمنتظره شود، یا می‌تواند به صورت یک درد کمر ظاهر شود که با گذشت زمان بدتر می‌شود.
تشخیص
پزشک در مورد علائم، زمان و مکان درد، سوزن سوزن شدن یا بی حسی و اینکه کدام شرایط بیشترین درد را ایجاد می‌کند، سوال می‌کند. همچنین در مورد هرگونه سقوط، آسیب یا تصادف می‌پرسد.
معاینه فیزیکی ممکن است برای ارزیابی موارد زیر انجام شود:
- قدرت عضلات: پزشک ممکن است آتروفی، تحلیل رفتن یا حرکات غیرطبیعی را بررسی کند.
- درد همراه با حرکت یا در پاسخ به لمس: از بیمار خواسته می‌شود تا به روش‌های خاصی حرکت کند. اگر فشار وارد شده به کمر باعث درد شود، ممکن است یک دیسک تحلیل رفته وجود داشته باشد.
- عملکرد عصب: پزشک مناطق مختلف را با چکش رفلکس ضربه می‌زند. واکنش ضعیف یا عدم واکنش می‌تواند ریشه عصب فشرده را نشان دهد. ممکن است از محرک‌های گرم و سرد استفاده شود تا ببینیم اعصاب در برابر تغییرات دما چگونه واکنش نشان می‌دهند.
پزشک ممکن است آزمایش‌های تشخیصی زیر را تجویز کند:
- اسکن های تصویربرداری، مانند CT یا MRI ، برای جمع آوری اطلاعات در مورد وضعیت اعصاب نخاعی، دیسک‌ها و نحوه تراز شدن آن‌ها.
- دیسکوگرام که شامل تزریق رنگ در مرکز نرم دیسک یا چندین دیسک است. هدف این است که ببینند آیا دیسک دردناک است یا خیر. رنگ در سی تی اسکن یا اشعه ایکس نشان داده می‌شود. استفاده از دیسکوگرام ممکن است بحث برانگیز باشد، زیرا دیسک‌های فتق شده همیشه علائمی ایجاد نمی‌کنند.
همچنین ممکن است پزشک برای اطمینان از تشخیص صحیح، شرایط دیگر مانند تومور یا انواع دیگر آسیب را آزمایش کند.
تمرینات ورزشی
فیزیوتراپی و ورزش‌هایی که هسته را تقویت می کنند، مانند یوگا یا پیلاتس، می‌توانند به مدیریت بیماری دژنراتیو دیسک کمک کنند.
ورزش می‌تواند به تقویت و ثبات ناحیه اطراف دیسک‌های آسیب دیده و افزایش تحرک کمک کند.
ورزش‌هایی که عضلات کمر و شکم را می‌سازند شامل پیاده روی، دوچرخه سواری و شنا و همچنین برنامه‌های تقویت اصلی مانند یوگا و پیلاتس هستند.
سرویس بهداشت ملی انگلستان (NHS) چند تمرین ساده را برای امتحان در خانه توصیه می‌کند.
- به پشت روی زمین یا روی تخت دراز بکشید، در حالی که پاها روی زمین قرار دارند.
- کمر را به سمت پایین و کف فشار دهید. ۵ ثانیه در این حالت بمانید. ۱۰ بار تکرار کنید.
در همان حالت، باسن‌ها را فشار داده و منقبض کنید و به آرامی بلند کنید تا یک پل کم ارتفاع ایجاد شود. اگر ساختن پل دشوار است، فقط فشار دادن باسن می تواند کمک کند. این کار را ۱۰ بار انجام دهید.
- به آرامی زانوها را از یک طرف به طرف دیگر حرکت دهید.
وزنه برداری ممکن است کمک کند، اما این کار باید تحت هدایت و بدون خم شدن بدن انجام شود.
عمل جراحی
بیمارانی که در طی ۳ ماه به درمان‌های محافظه کارانه پاسخ نمی‌دهند، ممکن است جراحی را در نظر بگیرند.
گزینه عمل جراحی درصورتی روی میز می‌آید که:
- درد پشت یا پا که بیمار را از انجام فعالیت‌های منظم بازمی‌دارد.
- بی حسی یا ضعف در پاها
- مشکل ایستادن یا راه رفتن
گزینه‌های جراحی زیر موجود است:
اگر مدیریت محافظه کارانه اثر مورد نظر را نداشته باشد، ممکن است برای اصلاح دیسک تحلیل رفته جراحی ستون فقرات لازم باشد.
جراحی تثبیت یا همجوشی ستون فقرات: جوش خوردن دو مهره با هم ثبات ستون فقرات را ایجاد می‌کند.
این کار در هر جایی از ستون فقرات قابل انجام است اما بیشتر در ناحیه کمر و ناحیه گردن دیده می‌شود. این ها متحرک‌ترین قسمت‌های ستون فقرات هستند.
این روش می‌تواند درد شدید را در بیمارانی که ستون فقرات دیگر تحمل وزن آن‌ها را ندارد، کاهش دهد. اما همچنین می‌تواند سرعت تخریب دیسک‌های کنار مهره‌های جوش خورده را تسریع کند.
جراحی رفع فشار: گزینه‌های مختلف برای برداشتن بخشی از مفصل دیسک می‌تواند فشار وارد بر اعصاب را کاهش دهد.
بیماری که مبتلا به آرتروز، فتق دیسک یا تنگی نخاع می‌شود، ممکن است به انواع دیگری از درمان نیاز داشته باشد.
درمان با سلول‌های بنیادی
محققان دانشگاه کوئینزلند استرالیا با رویکرد مبتنی بر مهندسی بافت با استفاده از سلول‌های بنیادی موفقیت‌هایی کسب کرده‌اند.
هدف این است که با استفاده از یک سیستم هیدروژل تزریقی، غضروف‌های عملکردی را به تولید خود ترغیب کنیم. محققان نتیجه گرفتند که درمان سلول‌های بنیادی ممکن است برای بازسازی دیسک بین مهره‌ای مفید باشد.
این نظریه هنوز تایید نشده است و برای اثبات ایمن و موثر بودن این روش درمانی، به مطالعات بیشتری نیاز است.
