کبد به عنوان بزرگترین غده بدن و همچنین ارگانی سنگین در حدود پنج کیلوگرم جرم دارد. همچنین از نظر آناتومیک بخش عمده این ارگان در ناحیه هیپوکندریاک راست قرار دارد. تمام خون دستگاه گوارش توسط سیاهرگی به نام ورید پورت جمع‌آوری شده و وارد کبد می‌شود و تمام مواد جذب شده از لوله گوارشی از کبد عبور می‌کنند. حال یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مرتبط با این عضو، هپاتیت می‌باشد. در ادامه می‌خواهیم به بررسی این بیماری مهم بپردازیم.
در بیماری سیروز کبدی، پارانشیم کبدی یا بستر اصلی بافت کبدی دچار اختلال برگشت ناپذیری می‌گردد. این بیماری از دیدگاه آسیب شناسی، نوعی بیماری شدید التهابی شناخته می‌شود. این ضایعه سبب نکروز و یا مرگ سلولی در کبد گشته و سبب جایگزینی بافت همبند به جای پارانشیم طبیعی کبد می‌گردد.
تغییر پاتولوژیک ساختار عروقی باعث افزایش فشار ورید پورت می‌شود که این عامل موجب ایجاد واریس‌های گوارشی و همچنین بزرگی طحال می‌گردد. آسیت یا تجمع مایع در ناحیه شکم و انسفالوپاتی کبدی نیز به علت نارسایی در سلولهای کبدی ایجاد می‌گردد.
انواع سیروز عبارتند از:
۱) الکلی
۲) کریپتوژنیک و ویروسی
۳) صفراوی
۴) قلبی
۵) متابولیک
۶) متفرقه
سیروز الکلی:
سیروز الکلی شایع‌ترین نوع این بیماری در کشور‌های غربی محسوب می‌گردد. سیروز کبدی معمولا همراه با سایر بیماری‌های کبدی ناشی از الکل همراه می‌باشد. سه بیماری اصلی کبدی ناشی از الکل عبارتند از:
۱- سیروز الکلی
۲-هپاتیت الکلی
۳-کبد چرب الکلی
در اینجا آمار مرگ و میر ناشی از الکل و میزان بالای سهم بیماری‌های کبدی را نشان می‌دهد:
- بیماری کبدی
- روانی و مغزی
- مسمومیت
- غیره
علل سیروز کبدی:
۱) تجمع آهن در بدن (هموکروماتوز)
۲) اختلال گوارشی ژنتیکی یا سندرم آلاژیل
۳) انباشته شدن مس در کبد یا بیماری ویلسون
۴) نارسایی کبدی ناشی از سیستم ایمنی بدن یا هپاتیت خودایمنی
۵) فیبروز کیستیک یا بیماری تارفزونی کیسه ای یا سفتی مخاط
۶) شکل گیری نامناسب مجاری صفراوی یا آتروزی صفراوی یا انسداد مجاری صفراوی
علائم سیروز کبدی:
کبد در مرحله اولیه سیروز با وجود آسیب دیدن، همچنان عملکردی مناسب دارد؛ همگام با پیشرفت بیماری، علائم نیز در نتیجه اختلال عملکرد این عضو نمودار می شود. علائم سیروز کبدی عبارتند از:
۱) کاهش وزن و تحلیل رفتن عضلات
۲) خستگی
۳) ضعف
۴) کاهش اشتها
۵) خارش شدید پوست
۶) حالت تهوع و استفراغ
۷) درد اطراف کبد
۸) خط های قرمز روی پوست در بالای کمر
۹) ریزش مو
۱۰) زرد شدن پوست و سفیدی چشم (یرقان)
۱۱) خونریزی و کبود شدگی آسان تر و بیشتر بدن
۱۲) تب و لرز
۱۳) ادم و ورم کردن پا و مچ پا
۱۴) آسیت
تشخیص سیروز:
افزایش در اندازه اولیه کبد به نوعی تشخیصی اولیه برای پزشک محسوب می‌گردد. سپس پزشک از بیمار درخواست می‌کند تا آزمایش‌های لازم را انجام دهد. همچنین از روش‌های زیر نیز برای تشخیص می‌توان بهره برد:
۱) سونوگرافی
۲) سی‌تی اسکن
۳) اسکن ایزوتوپ از کبد و طحال
۴) بیوپسی پوستی از کبد
درمان:
توقف و تأخیر روند پیشرفت و به حداقل رساندن تخریب سلولهای کبدی توقف مصرف الکل می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. هپاتیت الکلی و سیروز بیماری‌های وخیمی هستند که به مراقبت بیشتر وطولانی مدت وتدابیر درمانی دقیق نیاز دارد. برخی مطالعات نشان می‌دهند به کار بردن پردنیزون یا پردنیزولون با دوز نسبتاً زیاد برای درمان بیماران مبتلا به بیماری الکلی شدید و انسفالوپاتی ممکن است مفید باشد استفاده از گلوکوکورتیکوئیدها در هپاتیت الکلی حاد مورد بررسی است. در یک مطالعه طولانی مدت نشان داده شده که درمان نگهدارنده با کلشی سین پیشرفت بیماری را کند می‌کند. این دارو در روند تقسیم سلولی تاثیر می‌گذارد و طول عمر بیمار الکلی کبد را افزایش می‌دهد. در صورتی که بیماری‌های کومای کبدی قریب‌الوقوع وجود نداشته باشد باید در برنامه غذایی بیمار مصرف روزانه پروتئین باید در حد معمول ۸۰-۶۰ گرم باشد؛ و در صورتی که بیمار سابقه پیدایش اختلال ذهنی اخیر داشته باشد باید تا حد ۴۰-۳۰ گرم کاهش یابد.
برنامه غذایی سرشار از اسیدامینه شاخه دار را برای بیماران مستعد آنسفالوپاتی کبدی توصیه کرده‌اند. تجویز روزانه مکمل‌های مولتی ویتامین نیز توصیه می‌گردد. مصرف الکل باید بطور کامل متوقف گردد. در بیماران دچار سیروز، همه داروها به ویژه داروهایی که توسط کبد یا مجاری صفراوی دفع یا متابولیزه می‌شوند باید با احتیاط بسیار زیاد تجویز شوند. به عنوان نمونه درمان شدید آسیت با مواد مدر ممکن است اختلالات الکترولیتی یا کم‌حجمی خون ایجاد کند که امکان دارد به کوما منجر شود. به طور مشابه حتی دوزهای نسبتا کم داروهای آرام بخش می‌تواند به انسفالوپاتی عمیق منجر شود ضمنا ممکن است بیماران به آثار سمی استامینوفن حساس باشند.
راه حل نهایی درمان این بیماری اعمال جراحی تغییر مسیر پورت و همچنین پیوند کبد می‌باشد.
