یکی از شایعترین و تهاجمیترین انواع تومورهای مغزی ناشی از تبدیل سلولهای طبیعی مغز به انواعی از سلولهای بنیادین است. این سلولها با تقسیمات فراوان موجب ایجاد تومورهای خطرناکی میگردند.
یافتههای اخیر دانشمندان کمک شایانی به درک علت مشکلات فراوان درمان تومورهای گلیوبلاستوماتیک کرده است. در واقع برداشت تومور توانایی خارج ساختن تمامی سلولهای سرطانی را ندارد.
تومورهای تهاجمی
تومورهای چند شکل گلیوبلاستوما شیوع بسیار زیادی میان انواع تومورهای مغزی داشته و نرخ بهبودی بسیار پایینی نیز دارد. بر اساس مطالعات صورت گرفته در سال ۲۰۱۰، بیماران مبتلا به این تومور بهطور متوسط تنها ۱۴ ماه قادر به زندگی خواهند بود.
پژوهشگران این پروژه تحقیقاتی علاقهمند به یافتن راههای دقیقتری برای مطالعه رشد این تومور بودند. اغلب مطالعات صورت گرفته بر روی موشها بهکمک حذف نقش سیستمایمنی موشها ویا مهندسی ژنتیکی موشها بهمنظور ایجاد سلولهای سرطانی بودهاست. اما این نحوه ایجاد سرطان در دنیای زنده نیست! دستاندرکاران این پروژه در تلاشند تا راهی برای ایجاد سلولی واحد به عنوان سلول سرطانی و گسترش آن یابند تا به این طریق شبیهسازی دقیقتری در مقوله سرطان انجام گیرد.
بهکمک ویروسها، این گروه توانستند ژنهای القاکننده سرطان را به موشها وارد کرده و سبب توسعه تکنیکی برای رشد تومور سرطانی از تنها ۲۰ سلول ابتدایی گردند. بررسیهای بعدی نشان داد، تنها با قرار دادن ۱۰ سلول از مجموعه سرطانی در بافت موشهای سالم دیگر، میتوان توموری جدید ایجاد نمود. بررسیهای بعدی حاکی از آن بود که تک تک سلولهای تومورهای گلیوبلاستوما توانایی تولید توموری جدید را دارند.
سویچ سلول بنیادی
محققین در ابتدا عقیده داشتند که سلولهای تومور گلیوبلاستوما تنها از سلولهای گلیال (glial cell) ایجاد میگردند. این سلولهای پشتیبان، وظایفی از جمله کمک به تغذیه نورونها و تنظیم محیط یونی اعصاب دارند. اما پس از کشف وجود سلولهای بنیادین در تومورهای مغزی، که توانایی تبدیل به انواع سلولهای بافت عصبی را دارند، دانستهها در این مورد تغییر یافت. در حقیقت سلولهای توموری ممکن است از سلولهای بنیادین در مغز بهوجود بیایند.
نکته خارقالعاده در این ارتباط، توانایی تبدیل سلولهای نورونی، که در حالت عادی توانایی تقسیم ندارند، به سلولهای بنیادین است. نورونها هنگام مواجهه با ژنهای القاکننده تومور، تبدیل به سلولهای بنیادین شده و این سلولها سبب تکوین تومور مغزی میگردند.
پژوهشگران در آزمایشگاه موفق به برنامهریزی سلولها و تبدیل نورونها به سلولهای بنیادین شدند. تلاش این گروه از پژوهشگران سبب دریافت جایزه نوبل پزشکی در سال ۲۰۱۲ توسط این گروه شد. قدم بعدی یافتن علل تبدیل سلولهای نورونی به انواع بنیادین و سبب یافتن راهی برای تبدیل به سلولهای از کنترل خارج شدهی سرطانی خواهد بود.