لیکن پلان چیست
لیکن پلان بیماری است که می تواند باعث تورم و تحریک در پوست، مو، ناخن ها و غشاهای مخاطی شود. بر روی پوست، لیکن پلان معمولاً به صورت برجستگی هایی به رنگ ارغوانی خارش دار و مسطح ظاهر می شود که طی چند هفته ایجاد می شوند. در دهان، واژن و سایر مناطق دارای پوشش غشای مخاطی، لیکن پلان لکه های سفید توری ایجاد می کند ، گاهی اوقات با زخم های دردناک.
اکثر افراد می توانند موارد معمولی و خفیف لیکن پلان را در خانه و بدون مراقبت پزشکی مدیریت کنند. اگر این بیماری باعث درد یا خارش قابل توجهی شود، ممکن است به داروهای تجویز شده نیاز داشته باشید. لیکن پلان مسری نیست.
علائم بیماری لیکن پلان
علائم و نشانه های لیکن پلان بسته به مناطق آسیب دیده متفاوت است. علائم و نشانه های معمول عبارتند از:
- برجستگی های صاف و بنفش، اغلب در بازوی داخلی، مچ دست یا مچ پا و گاهی اوقات در اندام تناسلی قرار دارد.
- خارش
- تاول هایی که پوسته یا پوسته می شوند.
- لکه های سفید توری در دهان یا روی لب ها یا زبان
- زخم های دردناک در دهان یا واژن
- ریزش مو
- تغییر در رنگ پوست سر
- آسیب یا از بین رفتن ناخن
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
در صورت بروز برجستگی های ریز یا حالت بثورات پوستی بدون دلیل مشخص، مانند واکنش آلرژیک شناخته شده یا تماس با پیچک سمی، به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورت مشاهده علائم و نشانه های مرتبط با لیکن پلان دهان، دستگاه تناسلی، پوست سر یا ناخن ها به پزشک مراجعه کنید.
بهتر است یک تشخیص سریع و دقیق داشته باشید زیرا تعدادی از بیماری های پوستی و مخاطی می توانند باعث ایجاد ضایعات و ناراحتی شوند.
علل ایجاد لیکن پلان
لیکن پلان هنگامی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن شما به سلولهای پوست یا غشاهای مخاطی حمله کند. مشخص نیست که چرا این پاسخ ایمنی غیر طبیعی اتفاق می افتد. این وضعیت، مسری نیست.
لیکن پلان می تواند توسط موارد زیر تحریک شود:
- عفونت هپاتیت C
- واکسن آنفولانزا
- برخی از رنگدانه ها، مواد شیمیایی و فلزات
- تسکین دهنده های درد، مانند ایبوپروفن (Advil ، Motrin IB وغیره) و ناپروکسن (Aleve و غیره)
- داروهای خاص برای بیماری های قلبی، فشار خون بالا یا آرتروز
عوامل خطر
هر کسی می تواند به لیکن پلان مبتلا شود. اما این بیماری اغلب بزرگسالان میانسال را درگیر می کند. لیکن پلان دهانی اغلب زنان میانسال را تحت تأثیر قرار می دهد.
عوارض لیکن پلان
کنترل لیکن پلان ممکن است در مجرا و در واژن دشوار باشد و باعث ایجاد درد شدید و گاهی ایجاد زخم شود. اختلال عملکرد جنسی می تواند به یک عارضه طولانی مدت تبدیل شود. زخم های دهانی ممکن است بر توانایی شما در خوردن غذا تأثیر بگذارد. پوست آسیب دیده حتی پس از پاک شدن بثورات ممکن است کمی تیره بماند، به خصوص در افراد پوست تیره.
لیکن پلان دهانی خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش می دهد. اگر لیکن پلان در مجرای گوش درمان نشود ممکن است منجر به کاهش شنوایی شود.
تشخیص لیکن پلان
پزشک شما با توجه به علائم، سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و در صورت لزوم، نتیجه تست های آزمایشگاهی، لیکن پلان را تشخیص می دهد. این آزمایش ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- نمونه برداری. پزشک شما یک قطعه کوچک از بافت آسیب دیده را برای معاینه زیر میکروسکوپ بر می دارد. این بافت برای تعیین اینکه آیا دارای الگوهای سلولی مشخصه لیکن پلان است، مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
- آزمایش هپاتیت C. ممکن است خون شما برای آزمایش هپاتیت C گرفته شود که محرک احتمالی لیکن پلان است.
- تست آلرژی. پزشک شما ممکن است شما را به یک متخصص آلرژی یا متخصص پوست ارجاع دهد تا بفهمد به چیزی که باعث تحریک لیکن پلان می شود حساسیت دارید.
در صورت مشکوک بودن پزشک به داشتن هر یک از تغییرات مختلف لیکن پلان، ممکن است آزمایش های دیگری لازم باشد، مانند نوعی که مری، دستگاه تناسلی، گوش یا دهان را تحت تأثیر قرار می دهد.
درمان لیکن پلان
لیکن پلان روی پوست اغلب طی ماهها تا سالها به خودی خود پاک می شود. اگر این بیماری غشای مخاطی شما را تحت تأثیر قرار دهد، تمایل به مقاومت بیشتری در برابر درمان و مستعد عود دارد. از هر درمانی که استفاده می کنید، باید سالانه برای چکاپ های بعدی به پزشک مراجعه کنید.
داروها و سایر روش های درمانی می توانند به تسکین خارش، تسکین درد و بهبودی کمک کنند. درمان می تواند چالش برانگیز باشد. با پزشک خود صحبت کنید تا مزایای بالقوه را در مقابل عوارض جانبی احتمالی درمان بسنجید.
کورتیکواستروئیدها
اولین انتخاب برای درمان لیکن پلان معمولاً یک نسخه کرم یا پماد کورتیکواستروئید است. اگر این کمکی نکرد و شرایط شما شدید یا گسترده است، پزشک ممکن است یک قرص یا تزریق کورتون را پیشنهاد کند.
عوارض جانبی رایج کورتیکواستروئیدهای موضعی شامل تحریک پوست یا نازک شدن محل استفاده از کرم و برفک دهانی است. کورتیکواستروئیدها در صورت دستورالعمل و برای استفاده کوتاه مدت بی خطر محسوب می شوند.
داروهای خوراکی ضد عفونت
سایر داروهای خوراکی که در شرایط انتخاب شده برای این بیماری استفاده می شوند ، داروی ضد مالاریا هیدروکسی کلروکین (Plaquenil) و آنتی بیوتیک مترونیدازول (Flagyl و غیره) است.
داروهای مربوط پاسخ ایمنی
علائم و نشانه های شدید ممکن است نیاز به داروهای تجویزی داشته باشند که پاسخ ایمنی بدن شما را سرکوب یا اصلاح می کنند، مانند آزاتیوپرین (آزازان ، ایموران)، مایکوفنولات (Cellcept)، سیکلوسپورین (Gengraf ، Sandimmune) و متوترکسات (Trexall).
آنتی هیستامین ها
یک داروی آنتی هیستامین خوراکی ممکن است خارش لیکن پلان را تسکین دهد.
نور درمانی
نور درمانی (فتوتراپی) ممکن است به پاکسازی لیکن پلان اثر کننده بر پوست کمک کند. در رایج ترین نور درمانی لیکن پلان از نور ماورا بنفش استفاده می شود که فقط به لایه فوقانی پوست (اپیدرم) نفوذ می کند. نور درمانی معمولاً به دو تا سه درمان در هفته و به مدت چند هفته نیاز دارد.
این روش درمانی برای افراد تیره پوست که در معرض تیره ماندن پوست حتی پس از درمان هستند، توصیه نمی شود.
رتینوئیدها
اگر بدن شما به کورتیکواستروئیدها یا نور درمانی پاسخ ندهد، ممکن است پزشک داروی رتینوئیدی برای شما تجویز کند که از طریق خوراکی استفاده می شود، مانند استریتین (Soriatane).
رتینوئیدها می توانند نقایص مادرزادی ایجاد کنند، بنابراین این داروها برای خانم هایی که باردار هستند یا ممکن است باردار شوند توصیه نمی شود. اگر باردار یا شیرده هستید، ممکن است پزشک تصمیم بگیرد تا درمان موضعی رتینوئید را به تعویق بیندازد یا روش درمانی دیگری را انتخاب کند.
برخورد با عوامل محرک
اگر پزشک شما شک دارد که لیکن پلان شما مربوط به عفونت هپاتیت C، آلرژی یا دارویی است که مصرف می کنید، ممکن است به درمان دیگری نیاز داشته باشید. به عنوان مثال، ممکن است لازم باشد داروها را عوض کنید یا از مواد حساسیت زا خودداری کنید. پزشک ممکن است شما را برای درمان بیشتر به یک متخصص آلرژی یا در مورد عفونت هپاتیت C، یک متخصص بیماری کبد (هپاتولوژیست) معرفی کند.
شیوه زندگی و درمان های خانگی
اقدامات مراقبت از خود می تواند به کاهش خارش و ناراحتی ناشی از لیکن پلان کمک کند. این شامل:
- خیساندن قسمت آسیب دیده در وان با بلغور جو دوسر کلوئیدی (Aveeno) و به دنبال آن استفاده از لوسیون مرطوب کننده
- استفاده از کمپرس خنک
- استفاده از کرم یا پماد هیدروکورتیزون بدون نسخه، حاوی حداقل ۱ درصد هیدروکورتیزون (اگر از نسخه موضعی کورتون استفاده نمی کنید)
- از خراشیدن یا آسیب رساندن به پوست خودداری کنید.
برای لیکن پلان دهان، بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک مهم است. با اجتناب از موارد زیر می توانید به کاهش درد زخم های دهان کمک کنید.
- سیگار کشیدن
- نوشیدن الکل
- مصرف غذا و نوشیدنی تند یا اسیدی
درمان جایگزین لیکن پلان
چند کارآزمایی بالینی کوچک، فواید ژل آلوئه ورا را برای درمان لیکن پلان دهان و بخش خرجی قسمت تناسلی زنانه پیشنهاد کرده است.
رویکردهای جایگزین را که به کاهش استرس کمک می کنند، جستجو کنید، زیرا استرس می تواند علائم و نشانه های لیکن پلان را بدتر کند.
قبل از انجام یک درمان جایگزین برای لیکن پلان، با پزشک خود صحبت کنید. برخی از داروهای جایگزین یا مکمل های ویتامین در صورت ترکیب با داروهای تجویز شده، منجر به واکنش های جانبی جدی می شوند.
آماده شدن برای قرار ملاقات
شما احتمالاً با مراجعه به پزشک مراقبت های اولیه خود شروع خواهید کرد. وی ممکن است شما را به پزشکی متخصص در بیماری های پوستی ارجاع دهد (درماتولوژیست).
در اینجا برخی از اطلاعات برای کمک به شما برای آماده شدن برای قرار ملاقات خود آورده شده است.
آنچه شما می توانید انجام دهید
قبل از قرار ملاقات لیستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائمی که داشته اید و طول مدت آنها.
- تمام داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید و دوز آنها.
- سوالاتی که می توانید از پزشک خود بپرسید.
برای لیکن پلان، برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک بپرسید شامل موارد زیر است:
- ممکن ترین علت علائم من چیست؟
- آیا علل احتمالی دیگری نیز وجود دارد؟
- آیا به آزمایش نیاز دارم؟
- این تغییرات پوستی تا کی ادامه دارد؟
- چه روش های درمانی موجود است و کدام یک را توصیه می کنید؟
- چه عوارض جانبی می توانم از درمان انتظار داشته باشم؟
- من بیماری دیگری دارم. چگونه می توانم آنها را به بهترین وجه با هم مدیریت کنم؟
- آیا محدودیتی وجود دارد که لازم باشد آنها را دنبال کنم؟
- آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟
- آیا جایگزینی عمومی برای دارویی که تجویز می کنید وجود دارد؟
- آیا بروشور یا مواد چاپی دیگری دارید که بتوانم با خود ببرم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
چه انتظاری از پزشک خود دارید
پزشک شما احتمالاً چندین سوال از شما می پرسد ، مانند:
- کجای بدن خود ضایعات را پیدا کرده اید؟
- آیا مناطق آسیب دیده خارش دار، دردناک یا ناراحت کننده هستند؟
- شدت درد یا ناراحتی – خفیف، متوسط یا شدید را چگونه توصیف می کنید؟
- آیا اخیراً داروهای جدیدی را شروع کرده اید؟
- آیا اخیراً ایمن سازی کرده اید؟
- آیا هیچ حساسیتی دارید؟
