پایان پاندمی کرونا؛ پاندمی ها چگونه خاتمه می یابند؟

پایان پاندمی چه موقع رقم می خورد؟

در تمام این ماه ها، با بیش از ۴۱ میلیون مورد COVID-19 و بیش از ۱.۱ میلیون مرگ در جهان، متعجب شده و با دلگیری بیشتر بپرسید که چه مدت این کار ادامه خواهد داشت.

از ابتدای شیوع همه گیری، متخصصان اپیدمیولوژی و متخصصان بهداشت عمومی برای کنترل گسترش کرون ویروس، از مدل های ریاضی برای پیش بینی آینده استفاده می کنند. اما مدل سازی بیماری های عفونی مشکل است.

متخصصان اپیدمیولوژی هشدار می دهند که ” مدل های ریاضی گلوله های کریستالی نیستند”، و حتی استفاده از حالت های پیشرفته مانند نمونه هایی از ترکیب پیش بینی ها یا مطالعات کامپیوتری، لزوماً نمی توانند زمان پایان همه گیری یا مرگ چه تعدادی از مردم را اعلام کنند.

به عنوان یک مورخ، که بیماری ها و بهداشت عمومی را مطالعه می کند، پیشنهاد می کنم به جای اینکه منتظر پایان همه گیری باشید، به گذشته نگاه کنید تا ببینید که چگونه همه گیری های قبلی خاتمه یافته است.

جایی که اکنون در جریان همه گیر هستیم

در روزهای ابتدایی همه گیری، بسیاری از مردم امیدوار بودند که ویروس کرونا به سادگی از بین برود و برخی معتقد بودند که با گرمای تابستان خود به خود از بین می رود. برخی دیگر نیز مدعی بودند با ایمنی گله ای به محض ابتلا به تعداد کافی، ویروس از بین خواهد رفت. اما هیچ کدام از آنها اتفاق نیفتاد.

اثبات شده است که مجموعه ای از اقدامات بهداشت عمومی برای مهار و کاهش همه گیری – از آزمایش دقیق و ردیابی تماس گرفته تا فاصله اجتماعی و ماسک پوشیدن – به شما کمک می کند. با توجه به اینکه ویروس تقریباً در کل دنیا گسترش یافته است، چنین اقداماتی به تنهایی نمی توانند پایان پاندمی را سبب شوند. اکنون همه نگاه ها به سمت تولید واکسن معطوف شده است که با سرعت بی سابقه ای پیگیری می شود.

با این وجود متخصصان به ما می گویند که حتی با داشتن یک واکسن موفق و درمان موثر، COVID-19 ممکن است هرگز از بین نرود. حتی اگر پایان پاندمی در یک قسمت از جهان رخ دهد، احتمالاً در جاهای دیگر نیز ادامه خواهد داشت و باعث عفونت می شود. و حتی اگر این ویروس به عنوان تهدید فوری در سطح همه گیری نباشد، احتمالاً بصورت بومی خواهد شد – به این معنی که انتقال آهسته و پایدار ادامه خواهد یافت. ویروس کرونا شیوع کمتری مانند شیوع آنفلوانزای فصلی خواهد داشت.

تاریخچه بیماری های همه گیر پر از نمونه های ناامید کننده است.

بیماری ها ناگهانی بروز می کنند، اما به ندرت ریشه کن می شوند

تقریباً هر عامل بیماری زا اعم از باکتری، ویروسی یا انگل، با بیماریهایی که طی چند هزار سال گذشته افراد را تحت تأثیر قرار داده است هنوز هم وجود دارند، زیرا ریشه کنی کامل آنها تقریباً غیرممکن است.

تنها بیماری که از طریق واکسیناسیون ریشه کن شده، آبله است. کمپین های واکسیناسیون دسته جمعی تحت هدایت سازمان بهداشت جهانی در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ موفقیت آمیز بوده و در سال ۱۹۸۰، بیماری آبله اولین – و هنوز هم، تنها – بیماری بشر بود که به طور کامل ریشه کن شد.

بنابراین نمونه های موفقیت مانند آبله استثنایی هستند و این یک قاعده است که بیماری ها باقی می مانند.

به عنوان مثال، عوامل بیماری زای مالاریا را در نظر بگیرید که بروش انگلی منتقل می شود، تقریباً به قدمت بشریت بوده و امروزه نیز بار سنگین بیماری را تحمل می کند.

در سال ۲۰۱۸ حدود ۲۲۸ میلیون مورد مالاریا و ۴۰۵،۰۰۰ مرگ در سراسر جهان وجود داشته است. از سال ۱۹۵۵، برنامه های جهانی برای ریشه کن کردن مالاریا، با کمک استفاده از DDT و کلروکین، موفقیت هایی به ارمغان آورد، اما این بیماری هنوز در بسیاری از کشورهای جنوب جهان بومی شده است.

همچنین، بیماری هایی مانند سل، جذام و سرخک از چندین هزار سال پیش با ما بوده و با وجود همه اقدامات، ریشه کنی قطعی دیده نمی شود.

حال به مجموعه بالا،  بیماری های نسبتاً جدید تری مثل ویروس HIVو ابولا، همراه با ویروس آنفلوانزا و کرونا، از جمله SARS ، MERS و SARS-CoV-2 که باعث COVID-19 می شود، اضافه کنید و تصویر کلی اپیدمیولوژیک روشن می شود.

تحقیقات در مورد بار جهانی بیماری ها نشان می دهد که مرگ و میر سالانه ناشی از بیماری های عفونی – که بیشتر آنها در کشورهای در حال توسعه رخ می دهد – تقریباً یک سوم از کل مرگ و میرها در جهان است.

امروزه ما، در عصر سفرهای هوایی بین المللی، تغییرات آب و هوایی و اختلالات اکولوژیکی، دائماً در معرض تهدید بیماری های عفونی در حال بروز هستیم در حالی که همچنان از بیماری های بسیار قدیمی رنج می بریم که وجود دارند.

زمانی که بیماری جدیدی به فهرست عوامل بیماری زا که جوامع انسانی را تحت تأثیر قرار می دهند اضافه می گردد، اکثر بیماری های عفونی هنوز ماندگار هستند.

طاعون باعث گسترش همه گیری های گذشته بوده و هنوز هم بروز می کند

حتی عفونت هایی که اکنون واکسن ها و روش های درمانی موثرتری دارند، همچنان سبب فوت افراد می شوند. طاعون بارزترین نمونه از کشنده ترین بیماری عفونی در تاریخ بشر است که نام آن حتی امروزه مترادف با وحشت است.

طاعون توسط باکتری Yersinia pestis ایجاد می شود. در طی ۵۰۰۰ سال گذشته بطور متعدد بصورت بومی گسترش داشته و حداقل سه مورد بصورت همه گیری ثبت شده است که باعث کشته شدن صدها میلیون نفر شده است و مشهورترین همه گیری، مرگ سیاه در اواسط قرن ۱۴ بود.

با این حال مرگ سیاه یک طغیان خاص بود. طاعون هر دهه بارها عود می کرد و هر بار جوامعی را که قبلاً تضعیف شده بودند تحت تأثیر قرار می داد و حداقل در طی شش قرن آسیب های فراوانی تحمیل کرد.

حتی قبل از انقلاب بهداشتی قرن نوزدهم، در هر شیوعی به تدریج در طی ماهها و گاهی سالها به سبب تغییر دما، رطوبت، در دسترس بودن میزبان و ناقلین، تعداد کثیری از افراد مستعد فوت شدند.

برخی جوامع از خسارات ناشی از مرگ سیاه تقریباً سریع بهبود یافتند. در حالی که بعضی جوامع دیگر هرگز به بهبودی دست نیافتند. به عنوان مثال، مصر قرون وسطی نتوانست به طور کامل از اثرات طولانی مدت همه گیری، به ویژه در بخش کشاورزی که ویران شده بود، بهبودی کسب کند.

 مجموعه ی عواملی که منجر به کاهش جمعیت شده بود، جبران مجدد آن را غیر ممکن ساخت. در کمتر از دو قرن منجر به انحطاط تدریجی سلطنت مملوک شده و فتح آن توسط عثمانی شد.

باکتری طاعون همان بیماری ویرانگر دولت آن زمان حتی امروز نیز باقی مانده است که یادآور ماندگاری و مقاومت بسیار طولانی عوامل بیماری زا است.

امیدوارم COVID-19 برای هزاران سال دوام نیاورد. اما تا زمانی که یک واکسن موفق وجود نداشته باشد هیچ کس در امان نخواهد بود.

استراتژی ها بسیار مهم هستند. وقتی برنامه های واکسیناسیون کمتر می شوند، عفونت ها دوباره  عود می کنند. به عنوان مثال سرخک و فلج اطفال به محض کاهش واکسیناسیون دوباره عود می کنند.

با توجه به سوابق تاریخی و معاصر، بشریت فقط می تواند امیدوار باشد که ویروس کرونا که عامل COVID-19 است، یک بیماری زای قابل درمان و ریشه کن شدن باشد. اما تاریخ همه گیری ها به ما می آموزد که انتظار دیگری داشته باشیم.

به عنوان یک مورخ، که بیماری ها و بهداشت عمومی را مطالعه می کند، پیشنهاد می کنم به جای اینکه منتظر پایان پاندمی باشید، به گذشته نگاه کنید تا ببینید که پایان پاندمی های قبلی چگونه خاتمه یافته است.