امروزه با افزایش مشکلات باروری در میان بسیاری از زوج‌ها، تلاش پزشکان نیز جهت ارائه روش‌های جدید و مؤثر برای درمان نازایی و ناباروری افزایش یافته و به دنبال آن، تکنیک‌های مختلفی در زمینه کمک به فرزندآوری زوج‌ها معرفی شده است. انتخاب روش درمان ناباروری مناسب، در درجه اول به علت و نوع مشکل ناباروری بستگی دارد بنابراین بررسی علت نازایی، از گام‌های مهم و ضروری در مسیر درمان زوجین به شمار می‌رود.
در خصوص علل نازایی، باید گفت معمولاً دلایل و عوامل ناباروری به چند دسته تقسیم می‌شود که شامل مشکلات ناباروری مردان، مشکلات ناباروری زنان، وجود مشکل از طرف هر دو نفر (زن و مرد) و نیز برخی عوامل ناشناخته می‌باشد. با یافتن دلایل ناباروری، می‌توان روش درمانی مناسب را برای زوج در نظر گرفت که از رایج‌ترین روش‌ها باید به لقاح آزمایشگاهی یا عمل آی‌وی‌اف (IVF)، روش آی‌یوآی (IUI)، میکرواینجکشن یا آی‌سی‌اس‌آی (ICSI) و… اشاره کرد.
روش IUI (تلقیح داخل رحمی)
(Intrauterine insemination) IUI یکی از ساده ترین روش های درمان ناباروری است که اسپرم مستقیما توسط یک کاتتر از راه دهانه رحم به داخل رحم وارد می شود. در این روش، در زمان آزاد شدن تخمک، اسپرم های شسته شده و تغلیظ شده به لوله های فالوپ وارد می شود و بدین ترتیب شانس بارداری افزایش می یابد. روش IUI بیشتر در مواردی که در حرکت اسپرم مرد اختلال وجود دارد، استفاده می شود.
روش IVF
عمل آی وی اف یکی از معروف ترین روش های کمک باروری است که امروزه با توجه به شانس موفقیت بالای آن، در بسیاری از موارد استفاده می گردد.
در روش IVF ابتدا با داروهای تحریک تخمدان، میزان تخمک گذاری تقویت شده و سپس در زمان آزاد شدن تخمک، عمل تخمک کشی و یا پانکچر انجام میگردد. همزمان با استخراج تخمک، نمونه اسپرم هم از آقا گرفته می شده و اسپرم های باکیفیت و تخمک های بالغ در محیط آزمایشگاهی در مجاورت یکدیگر قرار می گیرند. در نهایت جنین های حاصل از لقاح آزمایشگاهی پس از ۲ تا ۵ روز در صورت آمادگی رحم، به رحم مادر منتقل می شود.
روش میکرو اینجکشن مشابه روشIVF است با این تفاوت که پزشک متخصص برای بالا بردن دقت باروری، پس از تهیه اسپرم سالم، آن را مستقیماً به وسیله سوزنی نازک به تخمک تزریق می کند.
درمان ناباروری با روش های جایگزین
گاهی روش‌های رایج برای درمان ناباروری زوجین که در بالا به آن پرداخته شد، مؤثر واقع نمی‌شوند و پزشکان، استفاده از برخی روش‌های جایگزین درمان ناباروری و نازایی را پیشنهاد می‌کنند.
منظور از روش‌های جایگزین درمان نازایی، تکنیک‌هایی همچون استفاده از تخمک اهدایی، اسپرم اهدایی، جنین اهدایی و یا رحم جایگزین می‌باشد. برای استفاده از این روش‌ها، ابتدا معاینات کامل و بررسی‌های اولیه صورت می‌گیرد و مشاوره‌های لازم به زوجین ارائه می‌شود. همچنین باید فرد موردنظر جهت اهدای تخمک، اسپرم، جنین و رحم با درنظر گرفتن شرایط لازم، انتخاب و مشخص گردد. سپس درصورت دارا بودن شرایط و رضایت طرفین، اقدامات درمانی آغاز شود.
روش تخمک اهدایی
در روش اهدای تخمک به عنوان یکی از روش‌های درمان ناباروری، تخمک‌های باکیفیت از یک اهداکننده بارور دریافت می‌شود و پس از لقاح در آزمایشگاه، به رحم زن منتقل میگردد. باید دانست که استفاده از روش تخمک اهدایی برای درمان ناباروری، اغلب در صورت وجود مشکلاتی همچون نارسایی تخمدان، کاهش کیفیت تخمک‌ها به دلیل افزایش سن، ذخیره تخمدان کم و… مورد استفاده قرار می‌گیرد. شرایط جسمی و روحی اهداکننده و آمادگی وی برای تخمک‌کشی نیز اهمیت زیادی در این روش درمان ناباروری دارد؛ چراکه برای انجام تخمک‌کشی لازم است تا اقداماتی مانند کنترل دوره‌های تخمک‌گذاری توسط قرص‌های پیشگیری و همچنین استفاده از داروهای تحریک تخمدان برای تخمک‌گذاری در زمان مشخص، انجام گیرد.
خانم اهداکننده تخمک باید پیش از اقدام به این کار، از عوارض احتمالی تحریک تخمک‌گذاری و اهدای تخمک نظیر خستگی، سردرد، بدن‌درد، تحریک بیش‌ازحد تخمدان (OHSS)، درد سینه‌ها، کبودی محل تزریق هورمون‌ها، تغییرات روحی و نوسانات خلقی آگاه شود.
مراحل بارداری به روش تخمک اهدایی
مراحل تخمک اهدایی مشابه عمل آی وی اف است با این تفاوت که تخمک کشی از فرد اهدا کننده نجام می شود. با تحریک تخمدان، تخمک‌ها طی عمل تخمک کشی با استفاده از هدایت سونوگرافی و به‌وسیله یک سوزن خاص از طریق واژن خارج می‌شود و به آزمایشگاه منتقل میگردد. سپس نمونه اسپرم جمع‌آوری‌شده از مایع منی مرد نیز مورد آنالیز قرار می‌گیرد و با انتخاب اسپرم‌های مناسب‌تر، عمل لقاح در آزمایشگاه صورت می‌پذیرد. در نهایت، رویان به رحم زن گیرنده انتقال می‌یابد تا فرایند لانه‌گزینی و رشد جنین آغاز شود.
متقاضیان دریافت تخمک اهدایی می‌توانند برای ثبت درخواست به لینک زیر مراجعه کنند:
آشنایی با روش اسپرم اهدایی
در مواردی که مشکل ناباروری از سوی مرد باشد، با آنالیز اسپرم می‌توان علت دقیق آن همچون شکل نامناسب اسپرم‌ها، تحرک ناکافی آن‌ها، کیفیت پایین اسپرم، تعداد اندک آن و یا حتی آزواسپرمی (صفر بودن میزان اسپرم) را تشخیص داد. در برخی از این موارد، امکان انتخاب و جداسازی اسپرم‌های باکیفیت و مناسب از مایع منی وجود دارد و بدین ترتیب، می‌توان از اسپرم پدر برای انجام لقاح آزمایشگاهی (IVF) یا تزریق آن به رحم زن (IUI) استفاده نمود؛ اما گاهی تحت هیچ شرایطی، امکان استفاده از اسپرم مرد _به ویژه در صورت اسپرم صفر یا شکل نامناسب اسپرم‌ها_ وجود ندارد و روش اسپرم اهدایی مدنظر تیم درمان قرار می‌گیرد.
در روش اسپرم اهدایی نیز همچون تخمک اهدایی، نفر سومی برای اهدای سلول جنسی باکیفیت و بارور انتخاب میگردد که اسپرم وی پس از آزمایش اسپرم در آزمایشگاه، به مراکز ناباروری یا بانک اسپرم تحویل داده می‌شود.
روش انتقال اسپرم اهدایی
از اسپرم اهدایی به دو روش IVF و IUI استفاده می‌شود. در روش IVF، پس از مصرف داروهای تحریک تخمدان و قبل از آزاد شدن تخمک، عمل تخمک کشی انجام‌شده و در محیط آزمایشگاه تخمک با اسپرم اهدایی لقاح می‌یابد و درنهایت رویان به رحم منتقل می‌شود. در روش IUI در روز تخمک‌گذاری اسپرم اهدایی مستقیماً به رحم زن تزریق می‌شود.
در روش اسپرم اهدایی، اهداکننده حکم پدر بیولوژیکی نوزاد را دارد؛ اما هیچ‌گونه حق قانونی نسبت به کودک نخواهد داشت و در اغلب موارد نیز اطلاعات اهداکننده پنهان می‌ماند.
اهدای اسپرم، از بی‌خطرترین روش‌های جایگزین درمان ناباروری است که هیچ عارضه و مشکلی برای فرد اهداکننده ایجاد نمی‌کند؛ ولی باید دانست که انجام برخی آزمایش‌ها و غربالگری‌ها پیش از اهدای اسپرم، ضرورت دارد. درباره درصد موفقیت اسپرم اهدایی باید گفت که بیشترین میزان موفقیت در روش استفاده از اسپرم اهدایی مربوط به زمانی است که خانم هیچ مشکلی برای باروری نداشته باشد و سن خانم زیر ۳۵ سال باشد. درصد موفقیت اسپرم اهدایی در بیشترین حالت حدود ۶۰ الی ۸۰ درصد است که این درصد تحت تأثیر روش استفاده از اسپرم اهدایی نیز می‌باشد؛ به‌طور مثال درصد موفقیت IUI به نسبت IVF کمتر است.
اهدای جنین
روش اهدای جنین یا جنین اهدایی، یکی دیگر روش های درمان ناباروری می‌باشد که اغلب درصورت وجود مشکلاتی مانند عدم تولید اسپرم و یا احتمال بروز مشکلات ژنتیکی و کروموزومی، به عنوان راهکاری نهایی مورداستفاده قرار می‌گیرد. زوج‌های اهداکننده جنین می‌توانند صرفاً با هدف کمک به زوج‌های نابارور، اقدام به اهدای جنین کنند و یا در صورت استفاده از روش‌های کمک‌باروری و به دست آوردن رویان‌های بیش از حد نیاز، جنین‌های اضافی خود را اهدا نمایند.
برای استفاده از روش جنین اهدایی، لازم است که علاوه بر اهداکننده‌ها، زوج دریافت‌کننده نیز تحت معاینات و بررسی‌های جسمی و روحی قرار گیرند و آمادگی آن‌ها، برای انجام این روش تأیید گردد. ضمناً باید دانست که معمولاً در روش اهدای جنین، ملاحظاتی همچون شباهت ظاهری اهداکننده‌ها و گیرنده‌ها نیز مد نظر قرار می‌گیرد.
رحم جایگزین
روش استفاده از رحم جایگزین که گاهی به عنوان «رحم اجاره‌ای» نیز خوانده می‌شود، با دیگر روش‌های جایگزین درمان ناباروری اندکی تفاوت دارد؛ بدین شکل که در تمام روش‌های قبلی، جنین نهایتاً در رحم مادر دریافت‌کننده رشد می‌کند و درواقع زنی که کودک را به دنیا می‌آورد، مادر قانونی وی نیز خواهد بود؛ اما در روش رحم جایگزین، خانم دیگری آمادگی‌اش را برای رشد و نگهداری جنین در رحم خود و سپس تحویل آن به پدر و مادر اصلی _بعد از زایمان_ اعلام می‌دارد.
شرایط استفاده از رحم اجاره‌ای یا جایگزین، معمولاً مواردی است که مادر دچار سقط‌های مکرر شده و امکان نگهداری و رشد جنین را در رحم خود نداشته باشد. ضعف رحم و برخی مشکلات ژنتیکی باعث می‌شود که در بعضی از زنان، جنین در مدت کوتاهی سقط گردد و بدین ترتیب، تنها راه فرزندآوری استفاده از رحم جایگزین می‌باشد. در این روش یکی از دغدغه های زوجین پیدا کردن یک فرد مناسب برای رحم جایگزین است.
به طور کلی، روش‌های جایگزین درمان ناباروری از آخرین راهکارهای مورد استفاده برای درمان نازایی محسوب می‌شوند که با فرهنگ‌سازی در جامعه و همچنین پیشرفت روش‌های علمی برای کاهش عوارض آن‌ها و افزایش شانس موفقیت، روزبه‌روز با استقبال بیشتری مواجه می‌شوند.
درمان ناباروری با رادینا سلامت
رادینا سلامت یکی از فعالان در زمینه توریسم درمانی است که به طور تخصصی به متقاضیان درمان ناباروری در شهرهای مختلف خدمات ارائه می‌دهد. افرادی که نیازمند استفاده از تخمک اهدایی، رحم جایگزین و یا سایر روش‌های درمان ناباروری هستند، می‌توانند به سایت (raadinahealth.com) مراجعه کرده و یا با شماره تلفن ۰۳۵-۳۷۲۸۳۰۹۰ تماس بگیرند.
منبع: ooma
