ام اس چیست؟ ، چرا افراد به آن مبتلا می شوند؟ ، نشانه های ام اس چیست؟ و چگونه درمان می شود؟

اِم‌اِس  ( Multiple Sclerosis)  بیماری التهابی است که در آن غلاف‌های میلین سلول‌های عصبی در مغز و نخاع آسیب می‌بیند. آسیب به غلاف میلین می‌تواند در توانایی سیستم عصبی که مسئول ارتباط هستند اختلال ایجاد کند و باعث به وجود آمدنِ نشانه‌های جسمی، حرکتی و حسی شود.

 ام‌اس به چند شکل بروز می کند و علائم جدید آن یا به صورت عودِ مرحله‌ای (به شکل برگشتی) یا در طولِ زمان (به شکل متناوب) اتفاق می‌افتد.  ممکن است در مرحله عود، نشانهٔ بیماری به کلی از بین برود؛ با این وجود مشکلاتِ عصبیِ دائمی به ویژه با پیشرفتِ بیماری در مراحلِ بعدی وجود خواهد داشت.

آنچه که سبب شروع بیماری است مشخص نیست اما سیستم ایمنی بدن یا اختلال در سلول‌های تولیدکنندهٔ غلافِ میلین سبب بروز ام اس می گردد.  دلایل این اختلال عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی مانند عفونت در نظر گرفته شده است.

تشخیص ام اس بر اساس نشانه‌ها و علائم و نتایج آزمایش‌های پزشکی است. پیش تر درمانِ مشخصی برای ام‌اس وجود نداشت . اما امروزه درمان های دارویی و توانبخشی شامل کاردرمانی و فیزیوتراپی به عنوان درمان ام اس درنظر گرفته می شود.

امید به زندگی افراد مبتلا به ام‌اس ۵ تا ۱۰ سال کمتر از دیگران است. از سال ۲۰۰۸ تاکنون،  بین ۲ تا ۲٫۵ میلیون نفر در سراسر جهان به این بیماری مبتلا شده‌اند. این در حالی است که نرخ ابتلاء در بخش‌های مختلف جهان و در بین جوامع مختلف تفاوت آشکاری دارد.این بیماری به‌طور معمول در سنین ۲۰ تا ۵۰ سالگی بروز می کند و در زنان حدود ۳ برابر مردان شایع است.

دلایل ام اس

سبب ایجاد بیماری مالتیپل اسکلروزیس هنوز شناخته نشده است. این بیماری، نوعی بیماری خود ایمنی است که در آن دستگاه ایمنی بدن به بافت‌های عصبی مغز و نخاع حمله می‌کند. در بیماری ام اس، اختلال در دستگاه ایمنی موجب تخریب غلاف میلین می‌شود.

مشخص نیست که چرا بیماری‌ام اس در برخی از افراد روی می دهد و برخی دیگر به این بیماری مبتلا نمی‌شوند ولی به نظر می‌رسد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در این امرموثر است.

عوامل خطر

عوامل زیر می‌توانند خطر ابتلای شما به ام اس را افزایش دهند:

• سن: ام اس در هر سنی بروز می کند ولی شیوع آن در افراد بین ۱۵ تا ۶۰ سال بیشتر است.
• جنسیت: خطر ابتلای زنان به این بیماری نزدیک ۳ برابر مردان است.
• سابقه‌ی فامیلی: اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر شما به ام اس مبتلا بوده‌اند، خطر ابتلای شما به این بیماری نیز افزایش پیدا خواهد کرد.
• برخی عفونت‌های خاص: برخی از ویروس‌ها مانند اپشتین بار، که باعث مونونوکلئوز عفونی می‌شود.
• نژاد: افراد سفیدپوست بیشتر در معرض خطر برای ابتلا به این بیماری قرار دارند. افراد آسیایی، آفریقایی و یا بومیان آمریکا، کمترین خطر را دارند.
• آب‌وهوا: ام اس در افرادی که در آب‌وهواهای معتدل زندگی می‌کنند شایع‌تر است.
• برخی بیماری‌های خود ایمنی خاص: بیماری‌های تیروئیدی، دیابت نوع ۱ و یا بیماری‌ها التهاب روده.
• استعمال دخانیات

نشانه های و آسیب های ام اس

1. خستگی یکی از شایعترین نشانه های  ام اس است که در حدود ۸۰% بیماران روی می‌دهد. خستگی بر توانایی فرد در انجام وظایف روزمره تاثیر بسزایی دارد و برجسته‌ترین علامت بیماری در فردی است.
2. خواب رفتگی صورت، بدن یا اندام‌ها (دست‌ها و پاها) یکی ازاولین نشانه هایی است که در بیماران دیده می‌شود.
3. ۳.     مشکلات راه رفتن، حفظ تعادل و هماهنگی اعضای بدن مشکلات راه رفتن، جزء شایع‌ترین مشکلات حرکتی در بیماران مبتلا به ام اس هستند. که نیاز به درمان کاردرمانی و فیزیوتراپی دارد.
4. اختلال عملکرد مثانه که حداقل در ۸۰% بیماران مبتلا به ام اس وجود دارد .
5. اختلال عملکرد روده‌ای یکی دیگر از مشکلات مبتلایان به ام اس است.
6. مشکلات بینایی، در بسیاری از مبتلایان از نخستین نشانه های بیماری است. شروع ناگهانی دوبینی، درد چشم یا تاری شدید بسیار نگران کننده است.
7. سرگیجه و احساس منگی یکی از مشکلات در بیماران ام اس است.
8. ۸.       درد نیز جزء علائم شایع ام اس است.
9. ۹.     تغییرات شناختی در مبتلایان به ام اس، شایع است و حدود ۵۰% از بیماران مبتلا تا حدی در این زمینه دچار مشکل می‌شوند. و نیاز به کاردرمانی دارد.
10. اختلال در صحبت کردن ، اختلالات در کلام و صدا در حدود ۲۵ تا ۴۰ درصد از مبتلایان به ام اس وجود دارد که نیاز به گفتاردرمانی دارد.
11. اختلال در بلع غذا، به علت آسیب اعصابی که عضلات کوچک دهان و حلق را کنترل می‌کنند، ‌ایجاد می‌شود و نیاز به گفتاردرمانی دارد.
12. ۱۲.   کاهش شنوایی یک علامت ناشایع در ام اس است و فقط حدود ۶ درصد از بیماران مبتلا به ام اس دچار اختلال شنوایی می‌شوند.
13. بسیاری از مبتلایان به ام اس تا حدی دچار لرزش غیرقابل کنترل می‌شوند. این لرزش ممکن است در قسمت‌های مختلف بدن روی دهد.

درمان ام اس

برای ام اس در حال حاضر درمان قطعی وجود ندارد و درمان ها بر پایه ی کنترل علایم و جلوگیری از پیشرفت بیماری است.

• درمان دارویی :

درمان دارویی ام اس بر اساس کارایی سه گروه قرار دارند:

1. کنترل کننده حملات جدید سیستم ایمنی به بافت میلین
2. داروهای کنترل کننده سیر پیشرفت بیماری
3. داروهای کاهنده علایم ام اس که نشانه های مزاحم بر زندگی فرد مثلا سفتی ماهیچه ها و درد ماهیچه ای را کاهش می دهد.

• کاردرمانی :

کاردرمانی یکی از تخصص هایی است که با هدف افزایش استقلال فردی ایجاد شده است . کاردرمانی با تمرینات حرکتی و شناختی به فرد در بازیابی توانایی حرکتی و فیزیکی افراد کمک میکنند.

• گفتاردرمانی :

گفتاردرمانی مشکلات گفتاری و بلع افراد مبتلا به ام اس را درمان می کنند.