خشکی دهان، وضعیتی شایع است که به دلیل کاهش ترشح بزاق ایجاد می‌شود. بزاق نقش مهمی در سلامتی دهان و دندان، هضم غذا و صحبت کردن دارد. کمبود بزاق می‌تواند منجر به ناراحتی، مشکلات جویدن، بلع و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های لثه و پوسیدگی دندان شود؛ در ادامه همراه ما بمانید تا به بررسی علت این بیماری بپردازیم.
علت خشکی دهان
خشکی دهان یا زروستومیا (Xerostomia) مشکلی شایع به حساب می‌آید که می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد؛ در ادامه، به مهم‌ترین علل این بیماری اشاره خواهیم کرد:
- بیماری‌ها: دیابت، سندرم شوگرن، بیماری پارکینسون، ایدز، اختلالات تیروئید و …
- داروها: آنتی هیستامین‌ها، داروهای ضد فشار خون، داروهای ادرار آور، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد پارکینسون و …
- مصرف دخانیات و الکل: دود و الکل باعث خشکی دهان می‌شوند.
- تنفس دهانی: تنفس از طریق دهان به جای بینی، به خصوص در شب، یکی از علت‌های خشکی دهان است. این مشکل ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که فرد دندان‌هایی نامرتب داشته باشد. در این شرایط مراجعه به متخصص ارتودنسی در مشهد، می‌تواند یکی از راه‌های درمان این عارضه باشد.
- کم آبی بدن: نوشیدن آب ناکافی، تعریق زیاد و اسهال منجر به کم آبی بدن و خشکی دهان می‌شود.
- سایر: استرس، اضطراب، شیمی درمانی، پیری و برخی از درمان‌های پزشکی.
بیشتر بخوانید» آن دست از افرادی که ارتودنسی را برای برطرف کردن نامرتب بودن دندان‌های‌شان انتخاب کرده‌اند، باید توجه داشته باشند که در طول دوره درمان، بهتر است نسبت به برخی از موارد حساسیت به خرج دهند. به عنوان مثال افرادی که براکت یا موم ارتودنسی را روی دندان‌های خود دارند از خوردن بعضی خوراکی‌ها یا حتی انجام حرکات ورزشی پرهیز کنند.
خشکی دهان گاهی با علائم دیگری همراه است
در بعضی مواقع، خشکی دهان همراه با شرایط مختلف اتفاق می‌افتد که با توجه به آن شرایط، می‌توان علت آن را جویا شد؛ در ادامه به بعضی از این شرایط و عواملی که خشکی دهان از آن‌ها نشات گرفته است، اشاره می‌کنیم:
خشکی دهان هنگام خواب
خشکی دهان هنگام خواب، از تنفس دهانی، خروپف یا آپنه خواب نشات می‌گیرد. (درمان آپنه خواب با ارتودنسی از جمله روش های پیشنهاد شده برای این ناهنجاری است.)
خشکی دهان همراه با سرگیجه
خشکی دهان و سرگیجه می‌تواند ناشی از کم آبی بدن، افت قند خون یا برخی از داروها باشد.
خشکی دهان همراه با گلودرد
خشکی دهان و گلودرد ناشی از عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی، آلرژی و یا خشکی هوا است.
خشکی دهان و تشنگی
خشکی دهان و تشنگی اغلب به همراه هم هستند و نشان دهنده کم آبی بدن است.
باید توجه داشته باشید که اگر از داروهای خاصی استفاده می‌کنید، حتما با پزشک خود در مورد عوارض جانبی آن‌ها صحبت کنید؛ زیرا برخی از داروها می‌توانند باعث خشکی دهان شوند.
علائم خشکی دهان کدامند؟
اگرچه خشکی دهان با احساس خشکی و چسبندگی در دهان شناخته می‌شود، اما علائم و عوارض متعدد دیگری را نیز به همراه دارد که زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ از جمله علائم آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشکلات بلع: خشکی دهان می‌تواند جویدن و بلع غذا را دشوار کند و منجر به احساس خفگی یا سوزش در گلو شود.
- احساس چسبندگی در دهان: کمبود بزاق، دهان را به محیطی چسبناک تبدیل می‌کند و حس ناخوشایندی را بوجود می‌آورد.
- بزاق غلیظ: بزاق در افراد مبتلا به خشکی دهان، غلیظ و غیرعادی می‌شود.
- سختی تنفس: خشکی دهان می‌تواند تنفس را به خصوص در شب، دشوار کند.
- اختلالات تکلم: خشکی دهان باعث خشکی و گرفتگی صدا و همچنین مشکل در صحبت کردن می‌شود.
- سوزش و ترک در سطح زبان: خشکی و التهاب زبان، سوزش، ترک خوردگی و زخم‌هایی را در سطح آن ایجاد می‌کند.
- گرفتگی صدا: خشکی تارهای صوتی باعث گرفتگی صدا و یا تغییر در تن صدا می‌شوند.
- گلودرد و احساس سوزش و زخم در گلو: خشکی و التهاب گلو می‌تواند منجر به احساس سوزش، زخم و درد در این ناحیه شود.
- ترک خوردن و پوسته پوسته شدن لب: کمبود بزاق، لب‌ها را خشک و مستعد ترک خوردن و پوسته پوسته شدن می‌کند.
- بوی بد دهان: خشکی دهان، به دلیل کاهش شستشوی طبیعی دهان توسط بزاق، منجر به بوی بد دهان (هالیتوز) می‌شود.
عوارض خشکی دهان چیست؟
بیماری های لثه و عفونت های دهان و دندان
خشکی دهان، با کاهش فعالیت ضد باکتریایی بزاق، خطر ابتلا به بیماری‌های لثه و عفونت‌های دهان و دندان را افزایش می‌دهد.
مشکلات گوارشی
کاهش بزاق، منجر به اختلال در هضم غذا و بروز مشکلاتی مانند سوء هاضمه، نفخ و یبوست می‌شود.
افزایش خطر ابتلا به ذات الریه
خشکی دهان، به ویژه در شب، خطر ابتلا به ذات‌الریه را به دلیل افزایش رشد باکتری‌ها در ریه‌ها افزایش می‌دهد.
برفک دهان
خشکی دهان، شرایط را جهت رشد قارچ کاندیدا albicans که عامل برفک دهان است، مهیا می‌کند.
پوسیدگی دندان
کاهش بزاق، به معنای کاهش شستشوی طبیعی دهان و دندان‌ها است که منجر به افزایش پوسیدگی دندان می‌شود.
این بیماری در برخی موارد، نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر است؛ در صورت مشاهده علائم شدید یا طولانی‌مدت زروستومیا، حتما به پزشک مراجعه کنید.
درمان خشکی دهان چگونه است؟
درمان خشکی دهان به علت آن بستگی دارد؛ در برخی موارد، درمان فقط شامل افزایش مصرف مایعات و اجتناب از محرک‌هایی مانند کافئین و الکل است. در موارد دیگر، ممکن است درمان دارویی یا سایر درمان‌ها نیز لازم باشد؛ در ادامه به درمان‌های خانگی و پزشکی خشکی دهان اشاره می‌کنیم:
- نوشیدن آب زیاد
- جویدن آدامس بدون قند یا مکیدن آبنبات بدون قند
- استفاده از مرطوب کننده هوا
- استفاده از دهان شویه بدون الکل
- خودداری از مصرف دخانیات و الکل
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- داروهای تحریک کننده بزاق
- ژل یا اسپری بزاق مصنوعی
- جراحی انسداد مجاری بزاقی
خشکی دهان در افراد مسن شایع‌تر است؛ زیرا با افزایش سن، غدد بزاق نیز کم‌کار می‌شوند و بزاق کمتری تولید می‌کنند. همچنین، این بیماری در زنان یائسه نیز به علت تغییرات هورمونی شایع است.
کلام آخر
به طور کلی، خشکی دهان به دو شکل موقتی یا مزمن اتفاق می‌افتد. زروستومیا موقتی معمولا ناشی از عوامل ساده‌ای مانند کمبود آب بدن، مصرف داروهای خاص یا تنفس با دهان است؛ اما خشکی دهان مزمن می‌تواند ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، سندرم شوگرن یا بیماری‌های خودایمنی باشد. در صورت مشاهده علائم مزمن این بیماری، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
