کیست‌های پستانی، کیسه‌هایی محتوی مایع هستند که معمولاً حالت تهاجمی و سرطانی ندارند. این کیسه‌ها معمولاً به صورت توده‌هایی گرد یا بیضی‌شکل با گوشه‌هایی واضح توصیف می‌شوند. این کیست‌ها ممکن است به تعداد یکی یا بیشتر، و در هر دو پستان یا تنها در یکی یافت شوند و ممکن است حالتی مثل بالون پُر شده از آب، یا تودۀ سفت و محکم باشند.
کیست پستان جز در مواردی که کیست بزرگ یا دردناک باشد و یا باعث ناراحتی فرد شود، نیازی به درمان ندارد. کیست پستان در میان زنانی که در سنین نزدیک یائسگی هستند (۳۵ تا ۵۰) متداول است، اما امکان رویت آن در خانم‌های جوان‌تر، یا کسانه که اقدام به هورمون‌درمانی پس از یائسگی نموده‌اند نیز وجود دارد.
علائم
- تودۀ گرد یا بیضی‌شکل نرم با زوایای واضح (که معمولاً نشانۀ خوش‌خیم بودن آن است) که به‌راحتی جابه‌جا می‌شود.
- ترشحات نوک پستان که ممکن است شفاف، زردرنگ یا قهوه‌ای‌رنگ باشند.
- درد یا حساسیت به درد در منطقۀ توده‌های پستانی
- بزرگ شدن توده‌ها و درد پستان در نزدیکی عادت ماهانه و کاهش اندازه و لمس‌پذیری توده‌ها پس از آن
داشتن کیست پستان خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش نمی‌دهد، اما با توجه ب کثرت توده‌ها، احتمال شناسایی توده‌های جدید و تشخیص تغییرات را کاهش می‌دهد. آشن بودن با حالت عادی پستان‌ها، تشخیص تغییرات در این موارد را راحت‌تر می‌کند.
مراجعه به پزشک
بافت عادی پستان به صورت ناصاف یا توده‌ای است، اما در صورت مشاهدۀ توده‌های جدید که پس از عادت ماهانه بر اندازه و شدن کشیدگی و درد آن‌ها افزوده می‌شود، یا تغییر و رشد در توده‌های موجود، باید به‌سعرت به پزشک مراجعه نمود.
علل
پستان از لوب‌ها و لوبول‌های متعددی تشکیل شده‌است و بافت آن در حالت عادی هم ساختاری غده‌ای دارد. بافت زمینه‌ای پستان که به حفظ شکل آن کمک می‌کند، از بافت چربی و بافت پیوندی رشته‌ای تشکیل شده‌است. تشکیل کیست می‌تواند نتیجۀ احتباس مایع در غده‌های پستانی باشد.
کیست‌های پستانی را می‌توان براساس اندازه دسته‌بندی کرد:
- میکروکیست‌ها: بسیار کوچک‌ند و به راحتی قابل لمس نیستند، اما در بررسی‌های تصویری، مثل ماموگرافی و سونوگرافی قابل تشخیص هستند.
- ماکروکیست‌ها: قطری در حدود ۲.۵ تا ۵ سانتی‌متر دارند و به‌راحتی قابل لمس‌اند. کیست‌های بزرگ، با اعمال فشار بر بافت‌های اطراف باعث احساس درد و ناراحتی می‌شوند.
دلیل تشکیل کیست از دید متخصصان نامشخص است، با این حال، کیست‌ها ممکن است دراثر تغییرات هورمونی عادت ماهانه ایجاد شوند. شواهدی هم دالّ بر اثر استروژن مازاد بر تحریک بافت پستان و تشکیل کیست وجود دارد.
تست و تشخیص
پس از تشخیص وجود کیست و بررسی نتایج آزمایش‌های تصویربرداری، پزشک یکی از روش‌های زیر را در پیش می‌گیرد:
- آزمایش پستان
- سونوگرافی پستان: برای تشخیص نوع توده (سیال یا جامد بودن آن)، جون توده‌های جامد می‌توانند سرطانی باشند. بنابراین پس از تشخیص تودۀ حامد، ممکن است پزشک درخواست بیوپسی کند.
- آسپیراسیون با ریزسوزن: سوزنی نازک به داخل توده فرستاده می‌شود و مقداری از مایع داخل توده مکیده می‌شود. پس از مکش مایع و بررسی، ۳ حالت احتمال وجود دارد:
- عدم مشاهدۀ خون در مایع آسپیره‌شده و از بین رفتن توده: در این حالت نیازی به ادامۀ تست و درمان نیست.
- مشاهدۀ خون در مایع آسپیره‌شده و پابرجا ماندن توده: در این حالت پزشک بیمار را به جراح پستان یا رادیولوژیست ارجاع می‌دهد.
- عدم مشاهدۀ مایع در سرنگ آسپیراسیون: پزشک تشخیص به ماموگرافی یا سونوگرافی بیمار می‌گیرد. این حالت نشان‌دهندۀ جامد بودن نوده است و بررسی‌های بیشتر برای کنترل سرطان لازم است.
درمان
عمده‌ترین روش‌های درمان شامل هورمون‌درمانی و جراحی هستند.
