پولیپ بینی، رشد غیرسرطانی سلول‌ها در ناحیه‌ی حفره‌ی بینی یا ورودیِ سینوس‌های آن است. این توده‌ها معمولا به شکل اشک یا خوشه اند و حاصل التهاب مزمن ناشی از آسم، عفونت‌های مکرر، آلرژی‌ها یا حساسیت به برخی داروها و یا برخی بیماری‌های مرتبط با سیستم ایمنی می‌باشند.
پولیپ‌های کوچک معمولا نشانه‌ای ایجاد نمی‌کنند اما رشد این توده‌ها می‌تواند سبب انسداد بینی و بروز مشکلات تنفسی نظیر از دست دادن حس بویایی و عفونت‌های مکرر شود.
پولیپ بینی محدوده‌ی سنی خاصی ندارد اما شیوع آن در بزرگسالان بیشتر است. درمان‌های دارویی اغلب سبب کوچک‌شدن این توده‌ها می‌شوند اما در برخی موارد، به عمل جراحی جهت خارج‌کردن آن‌ها نیاز است. حتی پس از درمان کامل نیز، دربسیاری از موارد، این پولیپ‌ها باز خواهند گشت.
نشانه‌ها
پولیپ‌های بینی ارتباط نزدیکی با التهاب مزمن بینی که با نام رینوسینوزیت (rhinosinusitis) یا سینوزیت مزمن شناخته می‌شود اما ممکن‌است فردی با رینوسینوزیت به پولیپ بینی مبتلا نشود.
رایج‌ترین نشانه‌ها و علائم این عارضه عبارت‌اند از:
- آبریزش بینی
- گرفتگی مداوم بینی
- کاهش یافتن یا فقدان حس بویایی
- کاهش یافتن یا فقدان حس چشایی
- احساس درد در ناحیه صورت یا سر
- احساس درد در فک بالا
- خر و پف کردن
- احساس فشار مزمن در ناحیه‌ی پیشانی و صورت
دلایل
علت دقیق ایجاد پولیپ بینی یا پیشرفت سینوزیت و التهاب در این ناحیه در برخی افراد و نه یرخی دیگر، هم‌چنان ناشناخته است. این التهاب در غشا موکوسی تولید کننده‌ی مخاط بینی رخ می‌دهد.
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهند اشخاصی که دچار این عارضه می‌شوند پاسخ ایمنی متفاوت و مارکرهای متفاوتی در غشا موکوسی خود نسبت به افرادی که به پولیپ دچار نمی‌شوند، دارند.
پولیپ‌های بینی در بین افراد بزرگسال و میانسال شایع‌ترند و معمولا در سینوس‌های نزدیک چشم و گونه بروز پیدا می‌کنند.
فاکتورهای ریسک
هرشرایطی که باعث ایجاد التهاب در کانال بینی و سینوس‌های آن شود؛ مانند عفونت یا آلرژی، ریسک ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهد. شرایط زیر نیز با بروز پولیپ بینی مرتبط اند:
آسم نوعی از بیماری است که مجاری هوایی را ملتهب و منقبض می‌سازد.
حساسیت به آسپرین موجب افزایش احتمال بروز پولیپ در برخی افراد می‌شود.
سینوزیت قارچی آلرژیک
سیستیک فیبروزیس نوعی بیماری ژنتیکی است که نتیجه‌ی آن، تولید و ترشح مایعاتی از جمله موکوس مترشحه از بینی است که به‌شکلی غیرطبیعی ضخیم و چسبنده‌اند.
سندروم چرگ-استراوس شرایطی نادری که موجب التهاب عروق خونی می‌شود.
سابقه‌ی خانوادگی نیز ممکن‌است در ابتلا به این بیماری نقشی اساسی ایفا کند.
مشکلات جانبی
پولیپ‌ها باعث انسداد راه طبیعی تنفس می‌شوند بنابراین مشکلاتی در پی دارند که برخی از آنان عبارت‌اند از:
- آپنه‌ی انسدادی خواب: در این شرایط که می‌تواند به مراتب خطرناک باشد، تنفس در هنگام خواب قطع و وصل می‌شود.
- حملات متعدد آسم: رینوسینوزیت می‌تواند سبب افزایش وخامت آسم شود.
- عفونت سینوس‌ها: پولیپ‌های بینی می‌توانند عفونت‌های سینوسی را شدت بخشند.
تشخیص
پزشک معمولا می‌تواند با توجه به پاسخی که فرد درباره‌ی علائم و نشانه‌های بیماری می‌دهد، به این عارضه پی ببرد. معاینه‌‌ی بینی نیز عمدتا در پروسه‌ی تشخیص این عارضه قرار دارد؛ چراکه با استفاده از ابزارهای تشخیص پزشکی، برخی از پولیپ‌ها با یک چک‌آپ ساده، قابل مشاهده‌اند.
برخی دیگر از تست‌هایی که به تشخیص این عارضه کمک می‌کنند، عبارت‌اند از:
- اندوسکوپی بینی
- روش‌های مختلف تصویربرداری پزشکی؛ از جمله CT-scan
- آزمایش‌های تشخیص آلرژی و سیستیک فیبروزیس
درمان
سینوزیت مزمن، چه با عارضه‌ی پولیپ همراه باشد و چه نباشد، شرایطی چالش‌برانگیز است که راه‌های درمانی متفاوتی بسته به شرایط بیمار دارد.
هدف نهایی درمان پولیپ بینی، کاهش سایز توده‌ی رشدیافته یا درصورت امکان، نابودی آن است. داروها معمولا اولین انتخاب درمانی محسوب می‌شوند. جراحی در مراحل بعد مطرح می‌شود؛ هرچند که همواره ریسک بازگشت پولیپ وجود خواهد داشت.
درمان دارویی
اولین گزینه‌ی درمان عارضه‌ی پولیپ است که در اغلب موارد، اثربخشی قابل قبولی دارد.
کورتیکواستروئیدهای استنشاقی: پزشک ممکن‌است یک اسپری کورتیکواستروئیدی برای کاهش التهاب در این ناحیه تجویز کند. این درمان دربرخی موارد، موجب نابودی کامل توده می‌شود.
کورتیکواستروئیدهای استنشاقی شامل ترکیباتی از قبیل فلوتیکاسون، بودسونید، فلونیسولید، مومتازون، تریامسینولون، بکلومتازون، سیکولسناید می‌شوند.
کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا قابل‌تزریق: درصورت اثربخش نبودن کورتیکواستروئیدهای استنشاقی، پزشک ممکن است کورتیکواستروئیدهای خوراکی نظیر پردنیزون (prednisone) یا قابل تزریق را تجویز کند.
این داروهای خوراکی می‌توانند عوارض جانبی شدیدی داشته‌باشند؛ بنابراین مصرف آن‌ها در دوره‌ی زمانی محدودی تجویز می‌شود. انواع قابل تزریق این داروها نیز تنها در موارد شدید پولیپ بینی تجویز می‌شوند.
سایر داروها: برای برطرف کردن سایر مشکلات همراه با پولیپ بینی، داروهایی تجویز می‌شود؛ آنتی‌هیستامین‌ها برای‌درمان آلرژی و آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های مکرر به‌کار می‌روند.
جراحی
درحالتی که درمان دارویی بر پولیپ بینی غلبه نکند، ممکن است بیمار به جراحی اندوسکوپی برای خارج‌سازی پولیپ یا برطرف کردن مشکلات سینوس‌ها نیاز پیداکند.
درجراحی اندوسکوپی، لوله‌ای کوچک به حفره‌ی بینی وارد می‌شود که در انتهای آن دوربینی کوچک یا ذره‌بین قرار دارد. با پیداشدن دید کامل نسبت به سینوس‌ها، جراح قادر به رفع انسداد این ناحیه خواهد بود.
