بی‌اختیاری ناشی از پرشدن مثانه، بیماری‌است که بر اثر عدم توانایی کنترل جریان ادرار پدید می‌آید.
در این حالت، فرد نمی‌تواند به‌طور کامل، مثانه‌ی خود را تخلیه کند و این امر، سبب می‌شود ادرار به بیرون نشت پیدا کند. بیمار ممکن است احساس کند مثانه پر است یا چنین احساسی نداشته باشد.
با این که این نشت ادرار پدیده‌ای ناخوش‌آیند و خجالت‌آور است؛ تنها مشکلی نیست که مبتلایان به این بیماری تجربه می‌کنند؛ ادراری که در مثانه باقی می‌ماند محیط رشد مناسبی برای انواع باکتری‌ها فراهم می‌کند و زمینه را برای ابتلا به بیماری‌هایی نظیر انواع عفونت‌های ادراری پدید می‌آورد.
دلایل
همانند سایر بی‌اختیاری‌های ادراری، بی‌اختیاری ناشی از لبریز شدن در مردان شایع‌تر از زنان است. شایع‌ترین علت آن نیز در مردان، بزرگ‌شدن پروستات است که سبب خروج ادرار از مثانه می‌شود.
سایر دلایل ابتلا به عارضه عبارت‌اند از:
- انسداد میزراه یا یورترا (لوله‌ای که ادرار را از مثانه به خارج از بدن هدایت می‌کند) در نتیجه‌ی تومور، انواع سنگ، بافت زخم، التهاب و سایر عفونت‌ها، و یا در نتیجه‌ی پیچ‌خوردن که ممکن است به علت جا به جا شدن مثانه باشد
- شل شدن عضلات مثانه، که نتیجه‌ی آن، عدم توانایی خارج کردن ادرار است
- صدمه دیدن اعصابی که به مثانه عصب‌دهی می‌کنند
- ابتلا به بیماری‌ها یا شرایطی که اعصاب را تحت تأثیر قرار می‌دهند نظیر دیابت، پارکینسون، مالتیپل اسکلروزیس و اسپینا بیفیدا
- مصرف بیش‌از حد الکل
- استفاده از برخی داروها نظیر داروهای ضد تشنج یا داروهای آنتی‌دپرسانت که ممکن است اعصاب مثانه را تحت تأثیر قرار دهند
تشخیص
درصورتی که مشکلاتی در کنترل جریان ادرار خود دارید، لازم است بلافاصله با پزشک در میان بگذارید. قدم اول برای آغاز روند درمان، تشخیص نوع بی‌اختیاری است. برای تشخیص نوع بیماری پزشک ممکن است سؤالاتی از قبیل زیر از شما بپرسد:
- در طول روز چند بار به دستشویی می‌روید؟
- در زمان دفع ادرار، شروع یا پایان این روند برای شما مشکلاتی به‌وجود می‌آورد؟
- در زمان انجام دادن برخی فعالیت‌های خاص، با نشتی ادرار مواجه‌اید؟
- آیا نشت ادرار شما بدون وقفه است؟
- آیا در هنگام دفع ادرار، احساس درد یا سوزش دارید؟
- آیا در ناحیه‌ی پشت و کمر خود احساس درد می‌کنید؟
- آیا شرایط پزشکی خاصی دارید که ممکن است در عملکرد طبیعی مثانه اختلالی ایجاد کند؟
- از چه داروهایی استفاده می‌کنید؟
در مرحله‌ی بعد، پزشک ممکن است معاینه‌ای فیزیکی در ناحیه‌ی مجرای ادراری و اعصابی که به مثانه و رکتوم عصب‌دهی می‌کنند انجام دهد و یا شما را به یک نورولوژیست یا اورولوژیست ارجاع دهد.
تست‌هایی نیز که معمولاً انجام می‌شوند عبارت‌اند از:
- تست استرس مثانه؛ پزشک چک می‌کند آیا ادرار شما در هنگام عطسه کردن نشت می‌کند با نه
- کاتتریزاسیون؛ پزشک با استفاده از یک کاتتر چک می‌کند که آیا بعد از تخلیه‌ی ادرار، مقداری در مثانه باقی می‌ماند یا نه.
- یورینالیز به منظور پیدا کردن نشانه‌های عفونت و سایر عوامل آنرمال در ادرار یا نشانه‌های سنگ کلیه انجام می‌شود.
- سونوگرافی؛ استفاده از امواج فراصوت برای تصویرسازی از کلیه، مثانه و مجاری ادرار. این تست برای سنجش میزان ادرار باقی‌مانده در مثانه نیز انجام می‌شود.
درصورتی که این آزمایش‌ها نیز نتایج واضحی نداشته باشند، پزشک ممکن است تست یورودینامیک را به‌منظور سنجش انقباضات مثانه، فشار درون مثانه، جریان ادرار، سیگنال‌های عصبی و نشتی ادرار تجویز کند.
سایر تست‌هایی که برای تأکید یافته‌ها انجام می‌شوند عبارت‌اند از سیستوسکوپی و IVP.
درمان
بسته به علت بروز بیماری، درمان آن می‌تواند از روش‌های متفاوتی انجام شود؛ برای مثال اگر علت بی‌اختیاری ناشی‌از لبریزشدن، بزرگ‌شدن پروستات باشد، داروهای بلاک‌کننده‌ی آلفا-آدرنرژیک تجویز خواهند شد که عبارت‌اند از: دوکسازوسین، آلفوزوسین، مینیپرس، تامولوسین و … که به شل کردن عضلات یورترا و عبور ادرار کمک می‌کند.
استفاده از کاتتر و عمل جراحی، درصورتی که درمان‌های دارویی پاسخگو نباشند، استفاده می‌شود.
