دانشمندان پیام‌های شیمیایی کلیدی در ناحیۀ مربوط به حافظۀ مغز شناسایی کردند که به ما امکان سرکوب افکار ناخواسته را می‌دهد و به توضیح دلیل ابتلای افراد به اختلالاتی مانند اضطراب، اختلال استرس پس از حادثه (PTSD)، افسردگی و اسکیزوفرنی که افکار سرزده و مداومی را هنگام انحراف این مدارها تجربه می‌کنند، کمک می‌کند.
مقالۀ مرتبط: اسکیزوفرنی
ما گاهی با افکار ناخواسته‌ای مواجه می‌شویم؛ افکاری مربوط به خاطرات ناخوشایند، تصاویر و نگرانی‌ها. وقتی این رخ می‌دهد، افکار می‌توانند بازیابی شده و باعث شوند دوباره به آن فکر کنیم، حتی زمانی‌که نمی‌خواهیم. وقتی افکاری که یادآوری می‌شوند، افکار مثبتی باشند، مشکلی پیش نمی‌آید. اما اگر موضوعی ناخوشایند، دردناک و افکاری بسیار منفی، نگران کننده ویا غم انگیز درمورد آنچه اتفاق افتاده است باشد، باعث بازگشت ما به آن رویداد می‌شود.
توانایی ما در کنترل افکارمان اساس سلامتی است. هنگامی‌که این توانایی از بین برود، منجر به برخی از ناخوشایندترین علائم بیماری‌های وابسته به روانپزشکی می‌شود: خاطرات سرزده، تصاویر، توهمات و نگرانی‌های پاتولوژیک و مکرر. این‌ها همه نشانه‌های بیماری‌های روانی مانند PTSD، اسکیزوفرنی، افسردگی و اضطراب هستند.
مقالۀ مرتبط: تاثیر افکارمان بر کارهای روزانه؛ مثبت بیندیشیم
پروفسور Michael Anderson توانایی ما در مداخله و بازداشتن خود از بازیابی خاطرات خاص و افکار را به متوقف کردن عملی فیزیکی یا جسمانی شبیه می‌کند و می‌گوید:
ما بدون کنترل اعمالمان قادر به زنده بودن نخواهیم بود. ما رفلکس‌های سریع زیادی داریم که اغلب مفیدند، اما گاهی لازم است این اعمال را کنترل کرده و از وقوعشان جلوگیری کنیم. باید مکانیسم مشابهی برای کمک به جلوگیری از وقوع افکار ناخواسته وجود داشته باشد.
ناحیه‌ای در قدام مغز که به عنوان قشر پره فرونتال شناخته می‌شود، نقش کلیدی در کنترل اعمالمان دارد و اخیرا نشان داده شده است که نقش مهم مشابهی در توقف افکار ناخواسته نیز دارد. قشر پره فرونتال به عنوان تنظیم کنندۀ اصلی عمل می‌کند و سایر نواحی مغز را کنترل می‌کند؛ قشر حرکتی برای اعمال و هیپوکامپ برای خاطرات.
در تحقیقی منتشر شده در ژورنال Nature Communications، تیمی از دانشمندان از کاری شناخته شده به عنوان روش فکر کردن/فکر نکردن برای شناسایی فرایند جدید و مهم مغزی که قشر پره فرونتال را قادر می‌سازد تا افکار ناخواسته را با موفقیت مهار کند، استفاده کردند.
در این کار، شرکت کنندگان یاد گرفتند مجموعه‌ای از کلمات را با کلمات مرتبط و غیرمرتبط ارتباط دهند، از جمله امتحان دشوار/صخره و خزه/شمال. در مرحلۀ بعدی، از شرکت کنندگان خواسته شد زمانی‌که کلمه را سبز نشان می‌دهند به کلمۀ مرتبط با آن فکر کنند و زمانی‌که کلمه را قرمز نشان می‌دهند به آن خیره شده و خود را از فکر کردن به کلمۀ مرتبط با آن باز دارند.
با استفاده از ترکیبی از functional magnetic resonance imaging (fMRI) و magnetic resonance spectroscopy، دانشمندان توانستند مشاهده کنند زمانی‌که شرکت کنندگان سعی می‌کنند افکارشان را مهار کنند، چه اتفاقی در ناحیۀ کلیدی مغز رخ می‌دهد. اسپکتروسکوپی محققان را قادر می‌سازد پیام‌های شیمیایی مغز را نیز بسنجند، نه صرفا فعالیت‌های مغز که با مطالعات تصویری نیز انجام می‌گیرد.
پروفسور Anderson و همکارانش نشان دادند توانایی مهار افکار ناخواسته متکی به نوروترنسمیتری به‌نام GABA است. نوروترنسمیتر مادۀ شیمیایی در مغز است که پیام‌ها را بین سلول‌های عصبی انتقال می‌دهد. GABA نوروترنسمیتر مهاری اصلی مغز است و از سلولی عصبی ترشح می‌شود که می‌تواند فعالیت سلول مرتبط دیگری را سرکوب کند. آن‌ها دریافتند غلظت GABA در هیپوکامپ -ناحیه‌ای از مغز که مرتبط با حافظه است- توانایی افراد را در توقف فرایندهای بازیابی و جلوگیری از بازگشت افکار و خاطرات پیش‌بینی می‌کند.
مقالۀ مرتبط: هیپوکامپ؛ عملکرد این بخش در مغز چیست؟
وی توضیح داد:
چیزی که عجیب است این است که ما اکنون بسیار دقیق شده‌ایم. قبلا فقط می‌توانستیم بگوییم این ناحیه از مغز بر فلان بخش اثر می‌کند، اما الان می‌توانیم بگوییم کدام نوروترنسمیتر در قادر ساختن ما برای جلوگیری از افکار ناخواسته مهم است. مهار افکار ناخواسته مربوط به هیپوکامپ است و فرمان را از قشر پره فرونتال دریافت می‌کند.
محققان دریافتند در نمونۀ افراد بالغ جوان سالم که غلظت GABA هیپوکامپ کم است، توانایی سرکوب فعالیت‌های هیپوکامپ توسط قشر پره فرونتال نیز کم‌تر است. درنتیجه مهار افکار ناخواسته نیز به‌خوبی انجام نمی‌شود.
این کشف به سوالات پیرامون اسکیزوفرنی می‌تواند پاسخ دهد. محققان نشان دادند هیپوکامپ افراد مبتلا به اسکیزوفرنی فعالیت بیش از اندازه دارد که با علائمی مانند توهم ارتباط دارد. مطالعات پس از مرگ نشان دادند که در مغز این افراد نورون‌های مهاری که از GABA استفاده می‌کنند، در خطرند و این تنظیم فعالیت این ساختار را توسط قشر پره فرونتال دشوار می‌سازد. این از دست رفتن توانایی هیپوکامپ در مهار افکار سرگردان که به‌صورت توهم ظاهر می‌شوند، نشان می‌دهد.
مقالۀ مرتبط: اسکیزوفرنی ناشی از شلیک مداوم نورون‌هاست!
اثرات زیست محیطی و ژنتیکی که باعث افزایش بیش فعالی هیپوکامپ می‌شوند ممکن است زمینۀ طیفی از اختلالات با افکار مزاحم به‌عنوان علائم شایع باشد.
درواقع، این مطالعات نشان می‌دهند افزایش فعالیت هیپوکامپ در طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها مانند PTSD، اضطراب، افسردگی مزمن و همه‌ی موارد شامل عدم توانایی پاتولوژیکی در کنترل افکار مانند نگرانی بیش از حد دیده می‌شود.
درحالی‌که این مطالعه هیچ درمان فوری را بررسی نمی‌کند، پروفسور Anderson معتقد است که می‌تواند روشی جدیدی را برای مقابله با افکار سرزده و مزاحم این اختلالات رائه دهد. بیشتر تمرکز بر روی بهبود عملکرد قشر پره فرونتال است. اما این مطالعه نشان می‌دهد بهبود فعالیت GABA در هیپوکامپ، ممکن است به افراد در توقف افکار ناخواسته و مزاحم کمک کند.
