زمین به طرق گوناگونی می‌تواند به پایان خود برسد. برخورد با یک سیاره دیگر، بلعیده شدن به درون سیاه‌چاله و شهاب‌باران تا سر حد مرگ، چند مثال محتمل است. متأسفانه هرگز نمی‌توان با اطمینان گفت که کدام سناریوی رستاخیز زمین را از کیهان حذف خواهد نمود.
ولی در مورد یک چیز اطمینان کافی داریم. زمین حتی اگر تا میلیون‌ها سال هم بتواند از چشم بیگانگان فضایی پنهان شود، در برابر اجرام آسمانی جاخالی بدهد و از فاجعۀ هسته‌ای جان سالم به در ببرد؛ بالأخره روزی خواهد رسید که در برابر خورشید تسلیم خواهد شد. و این سرنوشت ابداً زیبا نخواهد بود!
به سوی مرگ
خورشید از طریق تبدیل اتم‌های هیدروژن به هلیوم (هم‌جوشی هسته‌ای) به زندگی خود ادامه می‌دهد. در هر ثانیه ۶۰۰ میلیون تن اتم هیدروژن در خورشید به مصرف می‌رسد.
هستۀ خورشید رفته‌رفته از هلیوم تولید شده اشباع می‌گردد. این مسئلۀ به نوبۀ خود موجب می‌شود هسته کاهش حجم یافته و در ادامه، فرآیند هم‌جوشی هسته‌ای با سرعت بیشتری انجام شود. تسریع واکنش‌های فوزیون (همان هم‌جوشی) به معنی آزادسازی مقادیر بیشتری از انرژی است. به طوری که هر یک میلیارد سالی که خورشید به سوزاندن هیدروژن ادامه می‌دهد، ۱۰ درصد درخشان‌تر می‌گردد. سن خورشید، هم‌چون زمین، ۴/۶ میلیارد سال می‌باشد.
مقالۀ مرتبط: تکنیکی جدید که امکان تولید انرژی هم‌جوشی را فراهم می‌کند
شاید این ۱۰ درصد خیلی به چشم نیاید، ولی تأثیری که همین رفم ناچیز می‌تواند روی زمین اعمال کند، فاجعه‌بار خواهد بود.
این که مسیر افزایش درخشندگی خورشید طی میلیاردها سال آینده چه پیامدهایی می‌تواند برای زمین داشته باشد، کاملاً مشخص نیست. ولی نکتۀ این‌جاست که این حجم از درخشندگی قادر به تبخیر آب‌های سطحی خواهد بود. در ادامه، بخار آب در اتمسفر محبوس شده و با القای اثر گل‌خانه‌ای، به راحتی می‌تواند فرآیند تبخیر را تشدید نماید.
تابش پرانرژی خورشید، پیش از آن که حتی ذخیرۀ هیدروژن آن به پایان برسد، اتمسفر زمین را بمباران کرده و موجب خواهد شد مولکول‌های آب به اتم‌های هیدروژن و اکسیژن شکسته شود و در نهایت آبی روی زمین باقی نماند.
ولی فاجعه به همین‌جا ختم نخواهد شد. نرخ افزایش ۱۰ درصدی درخشندگی در هر میلیاردسال، بدین معنی است که ۳/۵ میلیارد سال بعد، درخشندگی خورشید مجموعاً ۴۰ درصد افزایش خواهد یافت، که برای جوشانیدن آب دریاها، ذوب کردن یخچال‌های قطبی و در نهایت برچیدن بساط رطوبت از سطح زمین کافی است.
زمین، که روزگاری حیات در آن غلیان می‌کرد، به شکل زایدالوصفی داغ و خشک خواهد شد؛ در حدی که دیگر حیاتی در آن جریان نخواهد یافت (ولی احتمالاً تاردی‌گرید همچنان خواهد توانست خود را جمع‌وجور کند!).
مقالۀ مرتبط: تاردی‌گرید؛ جان‌سخت‌ترین موجود دنیا
پایان غم‌انگیز خورشید
هر شروع خوبی، لاجرم پایانی خواهد داشت. و روزی خواهد آمد که خورشید، پس از ۴ یا ۵ میلیارد سال دیگر، تمام هیدروژن خود را مصرف خواهد کرد و به شکل اجتناب‌ناپذیری به سوزاندن هلیوم روی خواهد آورد.
خورشیدی که سوختن هیدروژن در هسته‌اش متوقف شده باشد، اصطلاحاً “غول سرخ” نامیده می‌شود. غول سرخ تا حدود ۱ میلیارد سال دیگر از طریق سوزاندن هلیوم در هسته، به حیات خود ادامه خواهد داد. البته این هسته توسط لایه‌ای خارجی احاطه می‌شود که در آن، هیدروژن همچنان قادر خواهد بود به هلیوم تبدیل شود.
همچنان که لایه‌های خارجی خورشید انبساط می‌یابد، هسته دچار کاهش جرم خواهد شد. این کاهش جرم در ادامه، نیروی گرانش خورشید را به شکل نامطلوبی متأثر خواهد ساخت و باعث خواهد شد سیارات از آن فاصلۀ بیشتری بگیرند.
وقتی که خورشید به یک غول سرخ تمام‌عیار تبدیل شود، چگالی و دمای هسته به شدت افزایش خواهد یافت و لایۀ خارجی نیز به شکل باورنکردنی منسبط خواهد شد. این انبساط به حدی خواهد بود که مریخ خود را داخل اتمسفر خورشید خواهد یافت، و عطارد و زهره نیز به دورن آن بلعیده خواهند شد.
با این که اتمسفر خورشید مدار مریخ را در بر خواهد گرفت، ولی این سیاره به شکلی خواهد توانست از چنگ آن بگریزد.
در سوی دیگر، زمین فقط دو راه در پیش رو خواهد داشت:
- فرار از خورشید
- گرفتار شدن به سرنوشت عطارد و زهره
ولی حتی اگر سیارۀ ما بتواند با فاصله گرفتن از ستارۀ خود از مهلکه فرار کند، باز هم شدت گرمای خورشید به حدی خواهد بود که زمین چاره‌ای جز سوختن نخواهد داشت.
در هر دو حالت، زمین فاصلۀ چندانی با سطح غول سرخ نخواهد داشت، که این اصلاً به نفع حیات نیست.
هر چند تعدادی از ستارگان دیگر می‌توانند پس از اتمام هلیوم، هم‌جوشی هسته‌ای را با عنصر دیگری پیش ببرند، ولی خورشید در این حد و اندازه‌ها نیست. بنابراین اتمام هیدروژن در خوشید، آغازگر سفری به سوی گورستان خواهد بود.
از غول سرخ تا کوتوله سفید
پس از اتمام سوخت مورد نیاز برای فوزیون، خورشید گرفتار تکانه‌هایی خواهد شد. با هر تکانه، مقداری از اتمسفر و لایه‌های خارجی از بین خواهد رفت. این روند آن‌قدر ادامه خواهد یافت تا در نهایت از خورشید فقط یک هستۀ داغ و سنگین باقی بماند که توسط میغ‌وارۀ سیاره‌ای احاطه شده است.
این هسته، که دیگر کوتولۀ سفید نامیده می‌شود، با گذشت هر روز، سردتر و خاموش‌تر از قبل می‌شود؛ تا این که کم‌کم به کوتولۀ سیاه مبدل گشته و از موجودیت ساقط شود.
ولی اصلاً نگران نباشید. شاید اصلاً قبل از این که به این مراحل برسیم، به هزار و یک احتمال دیگر نابود شویم. کسی چه می‌داند.
شاید هم تا آن روز به عمر جاویدان برسیم و حتی بتوانیم به دنیاهای دیگر سفر کنیم و البته دنیاهایی که همچنان جوان هستند و انرژی و ستاره هایشان سرد نشده اند!
( دنیاهایی که در نظریه رشته ها گفته شده که به موازات دنیای ما هستند و با برخورد آنها انفجار بزرگ (Big Bang) شکل می گیرد.)