تکرارپذیری یکی از سنگ بناهای فیزیک است؛ قبل از آنکه حقیقتی به طور گسترده در جامعه علمی پذیرفته شود باید دانشمندان مستقل، آن را تکرار و تایید کنند.
اما گاهی اوقات امکان مشاهده‌ی یک پدیده تنها دوبار در قرن آن هم فقط برای چند ساعت فراهم می‌شود. این امر تکرارپذیری را با مشکل مواجه می‌کند.
نام کشف: اتمسفر زهره
نام کاشف: میخاییل لومونسف
سال کشف: ۱۷۹۱
در اوایل تابستان ۲۰۱۲، ونوس برای آخرین بار در این قرن از مقابل خورشید عبور کرد. در حالی که این رویداد نجومی در سراسر جهان موجب شگفتی بینندگان بود؛ گروهی از فیزیکدانان مشاهده‌ای را که بیش از ۲۵۰ سال پیش صورت گرفته بود بازآفرینی کردند: کشف اتمسفر ونوس. در همین زمان بود که دوباره بحث اینکه نفر اول که بوده است شعله‌ور شد!
در سال ۱۷۶۱، میخاییل لومونوسف، ستاره‌شناس روسی، یکی از نادرترین چرخش‌های ونوس به دور خورشید را تماشا می‌کرد. در حالی که صدها ستاره شناس در سرتاسر جهان این رویداد تاریخی را پیش‌بینی می‌کردند، انتظار نداشتند که لومونسف زودتر آن را ببینند.
همانطور که ونوس از مقابل خورشید گذر می‌کرد، لومونسف متوجه شد که نور خورشید حلقه‌ای را در اطراف ونوس تشکیل داده است. این مشاهدات نشان می‌داد که چیزی باید مسیر نور خورشید را تغییر داده باشد. مقصر که بود؟ به گفته‌ی لومونسف اتمسفر ونوسی!
لومونسوف معتقد بود که مولکول‌هایی که در فضایی فرضی اطراف ونوس قرار دارند می توانند جهت امواج نور را از طریق انکسار تغییر دهند. هنگامی که نور از ماده‌ای جدید عبور می‌کند (به عنوان مثال آب یا اتمسفر)، در مسیری جدید خم می‌شود. این همان پدیده‌ای است که باعث می‌شود وقتی چوبی را درون لیوان قرار می‌دهیم شکسته دیده شود.
لومونسف این کشف را با تجهیزات استخوانی بدون روکش انجام داده است: یک تلسکوپ بلند ۴.۵ فوتی ساخته شده در قرن هجدهم. اما هیچ‌کس فکر نمی‌کرد که اعتبار این کشف باید به لومونسف تعلق بگیرد. در طی عبور ونوس در سال ۲۰۰۴، دانشمندانی که از ابزارهای کمی پیچیده‌تر از تجهیزات لومونسف استفاده می‌کردند، در تکرار و بازآفرینی نتایج لومونسف مشکل داشتند. در سال ۲۰۱۲ فیزیکدان Veladmir Shiltsev و همکارانش تصمیم گرفتند تا آزمایش را بازآفرینی کنند.
Shiltsov و همکارانش از متون اصلی لومونسوف استفاده کردند تا دو تلسکوپ جدید بسازند که با تلسکوپ سال ۱۷۶۱ لومونوسف مشابهت داشته باشد. تلسکوپ اصلی لومونسف در بمباران جنگ جهانی دوم از بین رفت.
پس از پیدا کردن منابع لازم و ساختن تلسکوپ‌های بدوی، اعضای دو تیم به ترتیب در ایلینویز و کالیفرنیا برای رصد عبور ۲۰۱۲ مستقر شدند. هرچند ابرها جلوی بخشی از مشاهدات آن‌ها را گرفتند اما هر دو گروه همان انعکاسی را دیدند که لومونسف بیش از ۲۵۰ سال پیش مشاهده کرده بود. ظاهرا، لومونسف ابزار مناسب برای ادعای خود را داشته است!
البته مدت‌ها پیش دانشمندان با ابزارهای دیگری وجود اتمسفر در ونوس را تایید کرده بودند اما آزمایش سال ۲۰۱۲ نشان داد که لومونسف واقعا اتمسفر ونوس را دیده بود.
اگر می‌خواهید شما نیز این هاله را ببینید باید تا سال ۲۱۱۷ صبر کنید! البته می‌توانید به نوادگانتان بسپارید به جای شما این کار را انجام دهند.
