حتی وقتی خوابیدهایم نیز مغز در حال فعالیت است. این ارگان پیوسته با هر بخشی از بدن ارتباط برقرار کرده و ایمپالسهای الکتریکی و مواد شیمیایی مخصوص به عضلات و اندامها میفرستد تا هماهنگی لازم را در بدن ایجاد کند. ما تا حدودی از پایه و اساس عملکرد مغز اطلاع داریم؛ اما اگر بخواهیم صداقت به خرج دهیم، بسیاری از جنبههای فعالیت آن همچنان ناشناخته است.
حال محققان گام بزرگی در جهت فهم “زبان” مغز برداشتهاند. بر اساس مطالعهای که ۱۴ می سال جاری در ژورنال PNAS منتشر شده است، آنها دو نوع ترکیب تحت عنوان سایتوکاین شناسایی کردهاند که با سیستم عصبی تعامل دارند. سایتوکاینها در سیستم ایمنی نقش مهمی دارند. آنها سیگنالهایی هستند که بدن برای صدور دستور حمله و آتشبس در برابر تهدید احتمالی استفاده میکند. این دو سایتوکاین ویژه، IL-1β و TNF، اختصاصاً دستور راه انداختن التهاب را به مغز میدهند. محققان بر اعصاب واگ موش آزمایش کردند. این اعصاب، مغز آنها را با بسیاری از اندامهای حیاتی نظیر قلب، ریهها و دستگاه گوارش مرتبط میکند. آنها امیدوارند با این یافتهها، در نهایت بتوان از ابزارهای طبیعی مغز جهت درمان بیماریهای مزمن استفاده کرد.
مقالهی مرتبط: سویچهای ژنتیکی سیر تکاملی مغز انسان
با این کار، محققان همکاری عمدهای با حوزهی پزشکی بیوالکتریک برقرارمیکنند. پزشکی بیوالکتریک در صدد درمان بیماریها با تغییر و اصلاح سیگنالهای عصبی است. این علم در گذشته نویدبخش درمان بیماریهایی همچون آرتریت یا آسم بوده است؛ اما در پی سؤالات پایهای علوم اعصاب و محدودیتهای مهندسی زیستپزشکی، با موانع بزرگی مواجه شد. با این که مطالعهی فعلی دور از موضوع تغییر دادن نحوهی درمان بیماری در انسانها است و اغلب مطالعات حیوانی حین آزمایش بر روی انسان نتیجه نمیدهند، یافتههای جدید نشان میدهند میتوان در زمینهی درک نحوهی ارتباط سیستم عصبی با سایر بخشهای بدن پیشرفت کرد.
دو سایتوکاینی که محققان در این مطالعه شناسایی کردهاند، شاید روزی به کنترل زمان و چگونگی بروز عفونتها کمک کنند؛ اما روش کارشان، موضوع مهمتری است. اگر روش کار آنها بتواند سایر سیگنالهای مابین اعصاب را تغییر دهد، احتمالاً بتوان نقشهی راههای خاص ارتباطی را به دست آورد. این امر کار زیادی میطلبد؛ اما در صورت مؤفقیت، محققان برای تنظیم دقیق پاسخهای ایمنی بدن در برابر بسیاری از بیماریها، دستشان بازتر خواهد بود.
این یافتهها و پزشکی بیوالکتریک، روش درمان عجیبی را ارائه نمیدهند. نباید آنها را با درمانهای هومئوپاتی که (به غلط) اذعان دارند بدن توانایی درمان خود را دارد، اشتباه گرفت. در واقع، آنها روش جدیدی برای استفاده از ابزارهای بیولوژیک بدن جهت مقابله با بیماریها و سایر مشکلات پیشنهاد میکنند. با این حساب، با مداخلات جراحی مبتنی بر یافتههای این مطالعه هنوز خیلی فاصله داریم؛ اما میتوان انتظار درمانهای جدیدی را در آینده داشت.