تصاویر ارسال شده از فوران آتشفشان کیلاویا (Kilauea Volcano) نفس را در سینه حبس میکند. گدازه از شکافهای زمین بیرون زده و تا ارتفاعی بالغ بر ۲۰۰ پا (حدود ۶۱ متر) به هوا میجهد. فوران گدازه از دهانه هالمائومائو (Halema’uma’u) حجم عظیمی از گاز داغ و خاکستر را به سوی آسمان هاوایی روانه کرده است.
فوران آتشفشان هاوایی برای کسانی که در جنوب شرق جزیره سکونت دارند پیامدهای ویرانگری به همراه داشته است. هزاران نفر از ساکنین، منظقه را ترک کردهاند. جریان باورنکردنی گدازه همچنان با قدرت پیشروی کرده و هر چه را که در امتداد دامنه کوه کیلاویا میبیند – خانهها و راههای ارتباطی – به خاکستر تبدیل میکند.
ولی همین فوران دهشتناک، فرصتی فوقالعاده برای دانشمندانی محسوب میشود که میخواهند به درک بهتری از عملکرد زمین برسند. به عقیدۀ زمینشناسان، فوران آتشفشان کیلاویا یک رویدادی به درازای چندین نسل است؛ فرصتی بسیار نادر که هر علاقمندی میتواند بر روی سطح زمین به تماشای وقایعی بنشیند که در تمام این مدت زیر پایمان جریان داشته است.
مقاله مرتبط: کوه مایون در آتش؛ این یک تصویر خیالی نیست!
دادههای جمعآوری شده از این رویداد تا دههها مورد مطالعه قرار خواهد گرفت. فرصتهای شغلی جدیدی ایجاد خواهد شد. به عقیدۀ وندی استوال (Wendy Stovall)، آتشفشانشناس آمریکایی، آنچه که ما از این واقعه خواهیم آموخت به علم زمینشناسی و برنامهریزی استفاده از اراضی کمک خواهد کرد تا دیگر به چنین پیامدهای ناخوشایندی – نظیر ایجاد اختلال در زندگی روزمرۀ ساکنین محلی – اجازه بروز ندهند.
استوال از اعضای سازمان زمینشناسی آمریکا بوده و در برنامۀ بزرگ جمعآوری دادهای که هماکنون در جزیرۀ هاوایی در جریان میباشد، حضور دارد.
بخشی از دادههای مورد نیاز از طریق پهپادها تأمین میشود که بر فراز شکافهای موجود بر سطح زمین به پرواز درآمده و فرآیند گسترش گدازه را به دقت زیر نظر دارند. حسگرهایی که در قله آتشفشان تعبیه شدهاند هر گونه لرزه و فورانی را ثبت میکنند. در سوی دیگر ماهوارهها و هواپیماهای مجهز به رادار را داریم که مسئولیت نظارت بر جابهجایی خاکستر در هوا را بر عهده دارند.
گروهی از آتشفشانشناسان هم روی زمین مستقر شده و به کار نمونهبرداری از خاکستر معلق در هوا و نظارت بر مسیر پیشروی گدازه بر سطح زمین نظارت دارند. که اتفاقاً کار بسیار دشوار و خطرناکی محسوب میشود. تجهیزات مورد استفاده راحتی مد نظر را نداشته و ساعات کاری زیادی هم برای تکمیل این مأموریت مورد نیاز است، با این حال، چنین فرصتی فقط یک بار پیش میآید.
آتشفشان کیلاویا یکی از کوههایی میباشد که بیشترین تعداد مطالعات میدانی روی آن صورت گرفته است. کیلاویا هماکنون ۳۰ سال است که فعالیت دارد. ولی فورانهای پیش از این از ثبات بیشتری برخوردار بودند.
استوال، که اتفاقاً تز دکترای خود را نیز با محوریت آتشفشان کیلاویا ارائه کرده بود، فوران این آتشفشان را با فوران کوه سنت هلنز در سال ۱۹۸۰ مقایسه میکند. فوران سنت هلنز نه تنها رشتۀ آتشفشانشناسی را سالها جلو انداخت بلکه موجب شد عدۀ بیشتری از زمینشناسان و دانشجویان علاقهمند وارد این رشته شوند، که بسیاری از آنها کمکم در حال بازنشسته شدن هستند. امروزه افراد کم سن و سالتری به این رشته علاقه نشان میدهند و با خود انبوهی از افکار و ایدههای جدید را به دنیای مطالعۀ آتشفشانها وارد میکنند.
این سن کم در مطالعات میدانی نیز پیامدهای مطلوبی دارد، به طوری که آتشفشانشناسان نسل جدید از گوشیهای هوشمند برای ثبت تصاویر، ضبط صدا استفاده و برقراری ارتباط با سایر متخصصین حاضر در حوزۀ مطالعاتی بهره میبرند. مصورسازی دادهها و مدلسازی ژئوفیزیکی نیز نسبت به قبل، بسیار بهینهتر انجام میشود، که خود در ادامه به تشریح کیفیت ارتباط سیستمهای زمین کمک میکند.
فوران آتشفشان کیلاویا همچنین به دانشمندان جوان این امکان را میدهد که با یادگیری بیشتر در محیطی طاقتفرسا و بهشدت نادر به تعریف درستتری از خود برسند. این رویداد غیرقابل وصف توجه خیل عظیمی از علاقهمندان را از سرتاسر جهان جلب نموده است.
ناتالیا دلین (Natalia Deligne)، مدلساز ریسک و مخاطرۀ آتشفشانی در انستیتو GNS Science نیوزیلند، رویداد آتشفشانی هاوایی را از زمان آغاز آن در اینترنت و تلویزیون دنبال میکرده است. او میگوید:
ما در نیوزیلند بسیار به این قضیه علاقه نشان دادهایم، چرا که آوکلند (Auckland)، بزرگترین شهر نیوزیلند، خود بر روی یک حوزه آتشفشانی قرار گرفته است. از همین رو، مخاطرات و پیامدهایی که ما در فوران آتشفشان کیلاویا شاهد آن هستیم، ممکن از زمانی گریبانگیر خودمان هم بشود.
دانشمندان دیگری در ایسلند، کاستا ریکا، ژاپن و سایر کشورها نیز رویداد آتشفشانی هاوایی را به دقت دنبال میکنند. این کار دلیل بسیار خوبی دارد. برای خیلی از آتشفشانها مهم نفس فوران نیست، بلکه زمان بروز آن است.
دیوید گرین (David Green)، مدیر اجرایی Disasters Program ناسا در این باره میگوید:
زمین هر کاری بخواهد انجام میدهد و ما روی آن زندگی میکنیم. این ما هستیم که تصمیم میگیریم در کنار آتشفشانها ساکن شده و یا از آنها بازدید نماییم. بنابراین، بهتر است نحوۀ انجام دادن صحیح و امن این کار را هم بیاموزیم. این دقیقاً همان چیزی است که ما در حال یاد گرفتن آن هستیم.