سرطان کولون سرطان مربوط به روده‌ی بزرگ می‌باشد. پایین‌ترین قسمت دستگاه گوارشی که رکتوم (راست روده ) نامیده می‌شود چند اینچ انتهایی روده‌ی بزرگ را تشکیل می‌دهد که همراه هم، اغلب، به آن سرطان کولورکتال اطلاق می‌شود.
بیشترِ مواردِ سرطان کولون با توده‌های غیر سرطانی (خوش‌خیم) و کوچکی که پولیپ‌های آدنوماتوز نامیده می‌شود شروع می‌شود. در طول زمان برخی از این پولیپ‌ها به سرطان کولون تبدیل می‌شوند.
پولیپ‌ها ممکن است کوچک بوده و علایم کمی (در صورت وجود) ایجاد کنند. به همین دلیل پزشکان تست‌های غربالگری مکرری را توصیه می‌کنند تا به پیشگیری سرطان کولون، با شناسایی و حذف پولیپ‌ها قبل سرطانی شدن آن‌ها کمک کنند.
علایم
علایم و نشانه‌های سرطان کولون به شرح زیر است:
- تغییر در وضعیت اجابت مزاج، شامل اسهال و یا یبوست، و یا تغییر در قوام مدفوع که بیش از ۴ هفته ادامه داشته باشد.
- خون ریزی در راست روده (رکتال) و یا وجود خون در مدفوع
- ناراحتی مداوم شکم، از جمله گرفتگی عضلات، گاز و درد
- احساس عدم تخلیه‌ی کامل روده
- ضعف و یا خستگی
- کاهش وزن بدون‌دلیل
بسیاری از مبتلایان سرطان کولون، در مراحل اول بیماری تجربه‌ی هیچ نشانه‌ای را ندارند؛ و هنگام بروز علایم، با توجه به موقعیتش در روده و سایز آن متنوع است.
زمان مراجعه به پزشک
اگر شما متوجه علایم سرطان روده ، مثلا وجود خون در مدفوع و یا تغییر در وضعیت اجابت مزاج شده باشید ببه پزشک مراجعه کنید. از پزشک خود بپرسید که از چه زمانی غربالگری سرطان را شروع کنید؟ گایدلاین‌ها معمولا بعد از ۵۰ سالگی را برای شروع غربالگری سرطان توصیه می‌کنند. اگر شما ریسک فکتورها را دارا باشید، مثلا سابقه‌ی خانوادگی بیماری، ممکن است پزشک شما غربالگری زودتر و مکرری را توصیه کند.
علل سرطان کولون
در بیشتر موارد روشن نیست که چه چیزی موجب سرطان روده می‌شود. پزشکان می‌دانند که سرطان کولون وقتی رخ می‌دهد که خطاهایی در DNA سلول‌های سالم ایجاد شود.
سلول‌های سالم رشد کرده و به طور منظم تقسیم می‌شوند تا بدن عملکرد نرمال داشته باشد. اما وقتی DNA یک سلول آسیب می‌بیند و سرطانی می‌شود؛ حتی وقتی که به سلول‌های جدیدی نیاز نیست سلول‌ها به تقسیم ادامه می‌دهند.در این حالت، وقتی سلول‌ها مجتمع شوند یک تومور شکل می‌گیرد.
با گذشت زمان، سلول‌های سرطانی می‌توانند رشد کرده و به بافت‌های نزدیک هجوم کرده و آن بافت‌های طبیعی را از بین ببرند. همچنین سلول‌های سرطانی می‌توانند به بخش‌های دیگر بدن سیر کنند.
جهش‌های ژنی وراثتی که ریسک سرطان کولون را افزایش می‌دهند
ژن‌های جهش‌یافته‌ای که می‌توانند ریسک سرطان کولون را افزایش بدهند از طریق خانواده‌ها به ارث می‌رسد؛ اما این ژن‌های وراثتی فقط با درصد کمی از سرطان‌های کولون ارتباط دارند. جهش‌های ژنی ارثی، سرطان را اجتناب‌ناپذیر و حتمی نمی‌سازند ولی ریسک فردی سرطان را به طور چشم‌گیری افزایش می‌دهند.
حالت‌های بسیار رایج‌تر سندرم سرطان کولون وراثتی موارد زیر می‌باشد:
سرطان کولورکتال غیرپولیپی ارثی (HNPCC) که همچنین «سندرم لینچ» خوانده می‌شود، ریسک سرطان کولون و دیگر سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. افراد HNPCC تمایل به توسعه سرطان، قبل از ۵۰ سالگی دارند.
پولیپ آدنوماتوز خانوادگی ( FAP) یک اختلال نادر است که موجب ایجاد هزاران پولیپ پوشاننده‌ی کولون و رکتوم می‌شود. اشخاص با FAP درمان نشده، ریسک افزایش یافته‌ی بزرگی از ایجاد سرطان کولون را، قبل از ۴۰ سالگی دارند.
FAP، HNPCC و دیگر سندرم‌های سرطان کولون ارثی نادر می‌توانند از طریق آزمایش‌های ژنتیکی شناسایی بشوند.
ارتباط رژیم غذایی و افزایش ریسک سرطان کولون
مطالعات گروه‌های بزرگی از افراد نشان داده است ارتباطی میان رژیم غذایی غربی معمول و ریسک افزایش یافته‌ی سرطان کولون وجود دارد.
یک رژیم غربی معمول غربی، چربی بالا و فیبر کمی دارد. وقتی افرادی از مناطقی با رژیم معمول کم‌چربی و فیبر بالا به نواحی که ٰ‌رژیم غذایی غربی رایج‌تر است مهاجرت می‌کنند؛ ریسک سرطان کولون در بین این افراد به طور مشخصی افزایش می‌یابد.
دلیل این اتفاق روشن نیست؛ اما محققان در حال مطالعه برایاین پرسش هستند که آیا رژیم کم‌فیبر با چربی بالا میکروب‌هایی که در کولون زندگی می‌کنند را تحت تاثیر قرار می‌دهد یا باعث التهاب زمینه‌ای می‌شود که ریسک سرطان را افزایش می‌دهد؟
ریسک فاکتورها
فاکتورهایی که ممکن است ریسک سرطان کولون را افزایش دهند:
- سن بالا: اکثریت بزرگی از افرادی که با بیماری سرطان کولون تشخیص داده می‌شوند؛ بیشتر از ۵۰ سال سن دارند. سرطان کولون در افراد جوان‌تر هم اتفاق می‌افتد اما کمتر متداول است.
- نژاد آفریقایی – آمریکایی: آفریقایی- آمریکایی‌ها ریسک بزرگتری از سرطان کولون را نسبت به سایر نژاد ها دارند.
- سابقه‌ی شخصی سرطان یا پولیپ‌های کولورکتال: اگر شما تا به حال سرطان کولون یا پولیپ‌های آدنوماتوز داشته‌اید، ریسک بزرگتری از سرطان کولون در آینده دارید.
- سندرم‌های ارثی افزایش‌دهنده‌ی ریسک سرطان کولون: سندرم‌های ژنتیکی که از طریق نسل خانوادگی به ارث می‌رسند؛ می‌توانند ریسک سرطان کولون را افزایش دهند. این سندرم‌ها شامل پولیپ‌های آدنوماتوز خانوادگی و سرطان کولورکتال غیرپولیپی ارثی می‌باشد.
- سابقه‌ی خانوادگی سرطان کولون: اگر یکی از والدین، خواهر یا برادر و یا فرزندتان مبتلا به سرطان کولون باشد، شما احتمال بیشتری برای ابتلای سرطان کولون را دارید. اگر بیش از یک عضو خانواده‌تان سرطان کولون یا رکتال داشته باشد این ریسک بزرگتر است.
- رژیم کم‌فیبر و پرچربی: سرطان کولون و رکتال ممکن است با رژیم کم‌فیبر و چربی و کالری بالا ارتباط دارد. تحقیقات در این زمینه نتایج مختلفی دارند. برخی مطالعات ریسک افزایش‌یافته‌ای از سرطان کولون را در افرادی که رژیم‌غذاییشان گوشت قرمز و گوشت فرآوری شده بالایی دارد نشان می‌دهد.
- سبک زندگی کم تحرک: اگر شما کم‌تحرک هستید، احتمال بالایی از ایجاد سرطان کولون دارید. داشتن فعالیت فیزکی منظم، ممکن است ریسک سرطان کولون را کاهش دهد.
- دیابت: بیماران دیابتی و یا افراد مبتلا به مقاومت انسولین احتمالا ریسک افزایش یافته‌ای از سرطان کولون دارند.
- چاقی: افرادی که اضافه وزن دارند ریسک بالاتری داشته و احتمال فوت در اثر سرطان کولون در مقایسه با افراد با وزن مناسب بالاتر است.
- استعمال دخانیات: افراد سیگاری ریسک بالاتریدارند.
- الکل: مصرف سنگین الکل ممکن است ریسک سرطان کولون را بالا ببرد.
- رادیوتراپی برای سرطان: پرتودرمانی سرطان‌های پیشین که به ناحیه‌ی شکم تابیده می شدند؛ ریسک سرطان کولون را افزایش می‌دهد.
