آیا ماریجوآنا می‌تواند به بازگرداندن حافظه کمک کند؟ تحقیقات جدید نشان می‌دهند که حشیش می‌تواند کاهش قدرت ادراک در موش‌ها را بهبود بخشیده و به بازگرداندن آن کمک کند.
به نظر می‌رسد ماریجوآنا حافظه و توانایی یادگیری را در موش‌های پیر تقویت می‌کند. محققان کشف کرده‌اند که دوزهای پایینی از اصلی ماده یِ فعالِ عصبیِ تشکیل دهنده ماریجوآنا- به نام کانابینوئید THC – می‌تواند کاهش قدرت تشخیص وابسته به افزایش سن را بهبود ببخشد، یافته‌ای که می‌تواند به دانشمندان کمک کند تا راهی برای آهسته کردن سرعت پیر شدن مغز در انسان بیابند.
محققان به طرز افزاینده‌ای در حال آزمایش بر روی توانایی درمانی بالقوه THC( تتراهیدروکانابینول) هستند. در انگلستان، دانشگاه آکسفورد، ده میلیون یورو (معادل سیزده میلیون دلار) را صرف اجرای برنامه‌ای با مضمون “شناسایی درمان‌های دارویی جدید با تحقیق بر‌روی مکانیسم سلولی و مولکولی کانابینوئید (Cannabinoid)” کرده است. در همین حال، سازمان غذا و داروی آمریکا هم چندین برنامه‌ی درمانی را با استفاده از THC اجرایی کرده است.
در تحقیقی که روز دوشنبه در Nature medicine منتشر شد، محققان، با سرپرستی آندریاس زیمر (Andreas Zimmer) از دانشگاه بُن آلمان، نشان داده‌اند که THC چگونه در رابطه با کاهش قدرت تشخیص وابسته به افزایش سن، به موش‌ها سود می‌رساند.
THC با گیرنده‌های سیستم اندوکانابینوئید (endocannabinoid) در مغز-که در عملکرد‌های فیزیولوژیکی مهمی نظیر درد، حافظه، احساسات و اشتها دخیلند- واکنش می‌دهد. تحقیقات قبلی همچنین نشان داده‌اند که فعالیت‌ها در سیستم اندوکانابینوئید، با افزایش سن، کاهش می‌یابند، یافته‌ای که نقش سیستم کانابینوئید را در روند پیری ثابت می‌کند.
برای مطالعه‌ی اثرات THC بر روی مغز در حال پیر شدن، دانشمندان دوزهای پایینی از THC را به موش‌هایی در سه رده ی سنیِ دوماهه، دوازده ماهه و هجده ماهه، دادند. موش‌های دوازده ماهه، بالغ و موش‌های هجده ماهه، پیر محسوب می‌شدند.
گروه، سه آزمایش را انجام دادند. آزمایش اول شامل یک ماز(maze) آبی بود که در آن موش‌ها باید یاد گرفته و به خاطر می‌سپردند که چگونه مسیرشان را تا پایان پیدا کنند. در یک گروه کنترل، موش‌های بالغ و مسن در این آزمایش، ضعیفتر از موش‌های جوان عمل کردند. اما زمانی که موش‌ها تحت تاثیر THC قرار گرفتند، موش‌های پیرتر در اجرای آزمایش بهتر عمل کردند در حالی‌که موش‌های جوان‌تر، عملکردشان خیلی ضعیفتر شد.(نویسندگان این تحقیق خاطرنشان کردند که این نتیجه با اثرات مضر شناخته شده THC بر حیوانات جوان و انسان‌ها همخوانی دارد.)
سپس، دانشمندان آزمایشی را طراحی کردند که در آن، موش‌ها باید یک شیئ خاص را شناسایی می‌کردند. موش‌های پیری که تحت درمان با THC قرار گرفته بودند، عملکردی همانند با موش‌های جوانی که THCرا دریافت نکرده بودند داشتند.
آزمایش سومی هم بر مبنای شناسایی جفت، ثابت کرد که THC باعث بهبود حافظه در موش‌های بالغ و پیر می‌شود. محققان نوشته‌اند :
” همه ی این نتایج با هم، بهبود ماندگار و طولانی مدتی را در توانایی تشخیص جانوران بالغ و پیر نشان می‌دهند که ناشی از استفاده از دوز پایین THC است.”
تحقیقات بعدی، دلیل احتمالی ایجاد این بهبود را نشان دادند، به نظر می‌رسد THC می‌تواند الگوهای رونویسی ژنی در هیپوکامپ را (که فعالیتی مغزی و مربوط به حافظه و یادگیری است) به سطحی که در موش‌های جوان وجود دارد، برگرداند.
اعضای تیم در حال بحث روی این موضوع هستند که با وجود اینکه هنوز نتایج بدست آمده از تحقیق، هنوز در انسان‌ها تایید نشده‌اند، اما THC ممکن است به یافتن درمان‌های جدیدی برای کاهش توانایی تشخیص منجر شود.
محققان می‌نویسند:
” THC و حشیش برای اهداف دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرند. آن‌ها هنگام استفاده در دوزهای پایین و در موجودات پیر، اثرات جانبی ایجاد نمی‌کنند و نتایج خوبی هم دارند. بنابراین، استفاده مزمن و در دوزهای پایین از THC و حشیش می‌تواند استراتژی بالقوه‌ای برای آهسته کردن و یا حتی بهبود و به عقب برگرداندن کاهش قدرت تشخیص در موجودات مسن باشد.”
زامیل کادِر (Zameel Cader) استادیار بخش علوم عصبی کلینیکال دانشگاه آکسفورد، در روند واگذاری تسهیلات سیزده میلیون دلاری بر پروژه تحقیق روی حشیش یا ماریجوآنا مشارکت دارد. وی با اشاره به تحقیق منتشر شده در Nature medicine ، آنرا به چند دلیل بسیار جالب معرفی می‌کند.
وی می‌گوید:
“اول اینکه علاقه ی رو به رشد واضحی درباره ی توانایی درمانی بالقوه کانابینوئید ها – و در این مورد خاص THC- روی عارضه‌های مختلف انسانی وجود دارد. این مقاله نقش احتمالی این مواد را در حافظه و قدرت تشخیص بیان می‌کند، که به بیماری‌های مختلفی نظیر آلزایمر یا زوال عقل مربوط است.”
وی می‌افزاید با وجود اینکه توجه به این نکته که این آزمایش‌ها در موش‌ها انجام شده‌اند بسیار مهم است، اما تفاوت‌هایی که در تاثیرات این ماده در جانوران پیر و جانوران جوان وجود دارد، اطلاعات زیادی درباره ی تفاوت‌های مغز‌های پیر و جوان به ما می‌دهد.
به گفته کادِر، ادامه ی این تحقیق، اما، با مشکلاتی روبه‌رو خواهد بود:
” آزمایش بر روی انسان‌ها سخت خواهد بود. این مشکلی است که هر فردی در تلاش برای یافتن درمانی برای بیماری‌های انسانی نظیر زوال عقل، با آن روبه‌رو می‌شود. عمر یک انسان، بسیار گران و ارزشمند است. پس سوال اساسی این است که بهترین زمان برای ارائه‌ی این خدمات درمانی، کِی خواهد بود؟ یا در طول چه مدت زمانی شما نیاز دارید تا اثرات و نتایج را ارزیابی کنید؟ پاسخ به این سوالات در انسان‌ها و توجه به نتایج بدست آمده، سال‌ها زمان خواهد برد.”
” و در آخر، امنیت حول این موضوع اهمیت دارد. با وجود کانابینوئیدی مانند THC- که اثرات مخربی روی برخی موجودات دارد- نگرانی‌هایی درباره ی استفاده ی مدت‌دار از این دارو وجود دارد. ما قبل از اینکه درباره ی استفاده از این ماده برای درمان قدرت تشخیص بیندیشیم، باید بتوانیم امنیت آنرا ثابت کنیم.”
