دایناسورها از جمله مرموزترین موجوداتی هستند که روزگاری روی زمین زیسته‌اند. اما این موجودات شگفت‌انگیز در وهلۀ اول چگونه گسترش یافتند؟
تریاسه۱ در زمرۀ فاجعه‌بارترین دوره‌های حیات زمین قرار دارد، که دلیل آن نیز مشخص است؛ انقراض دسته‌جمعی گونه‌های عدیده‌ای از حیوانات. خزندگان بزرگ مشابه کروکودیل و بی‌مهرگان دریایی از جمله گونه‌هایی هستند که نامشان در لیست تلفات به چشم می‌خورد. این واقعه، صرف‌نظر از انقراض جانوری، باعث بروز تغییراتی در وضعیت پوشش گیاهی خشکی نیز شده و به گسترش مرموزترین خزندگان تاریخ نیز کمک نمود. با این که مشخص نیست دایناسورها چگونه توانستند از این انقراض عظیم جان سالم به در برند، اما فاجعۀ مذکور با قرار دادن منابع بیشتر در اختیار دایناسورها (در پی حذف گونه‌های دیگر)، به گسترش این مهره‌داران غول‌پیکر انجامید.
یکی دیگر از نقاط کور ماجرا، انتشار ناگهانی حجم عظیمی از گاز کربن دی‌اکسید در پی فعالیت‌های آتش‌فشانی به داخل اتمسفر – مقارن با انقراض تریاسه – می‌باشد که پس از کشف سنگ‌های هم‌سن با انقراض همواره در بحث‌ها حضور داشته، ولی علت مشخصی بدان نسبت داده نشده است. تحقیقات گذشته نیز حاکی از اپیزودیک بودن فعالیت‌های آتش‌فشانی مذکور می‌باشد ولی شدت و گسترۀ تأثیرات آن نیز در پشت پردۀ ابهام قرار دارد.
سنگ‌های آتش‌فشانی یادشده مساحت وسیعی موسوم به ۲CAMP را در در می‌گیرد.
به تازگی گروهی از محققین دانشگاه آکسفورد تأثیرات جهان‌شمول فعالیت‌های آتش‌فشانی گازفشان و ارتباطات آن با پایان دورۀ تریاسه پرداخته‌اند. (فعالیت گازفشان: فعالیت منجر به انتشار گاز؛ نمونه‌ای از معادل‌آفرینی!).
آتش‌فشان‌ها در نهایت چه کمکی به دایناسورها کردند؟
اطلاعات حاصل از این مطالعه (و مطالعات قبل) فعالیت‌های آتش‌فشانی مرموز را [به شکل موثق‌تری] به اپیزودهای عظیم‌الانتشار کربن دی‌اکسید پیوند داده است. مقادیر بالای CO2 تأثیر برجسته‌ای بر وضعیت آب‌و‌هوای جهان اعمال نمود که در ادامه به بروز انقراض دسته‌جمعی پایان تریاسه و کاهش سرعت بازتوانی بازماندگان پس از حادثه (!) منجر شد.
بررسی سطح جیوۀ موجود در سنگ‌های رسوبی انباشته‌شده در اثنای انقراض، حلقۀ ارتباطی بین زمان آغاز فعالیت‌های CAMP و پایان تریاسه را تقویت نموده است.
برای مطالعۀ بیشتر به منبع اصلی مراجعه کنید.
پیوست
۱. Triassic
۲. Central Atlantic Magmatic Province
