ژنیکوماستی (Gynecomastia) یا بزرگ‌شدگی خوش‌خیم بافت پستان در مردان، به‌سبب تغییر در تعادل هورمون‌های استروژن و تستسترون ایجاد می‌شود.
مردان به‌طور معمول غلظتی مشخص از استروژن را در بدن خود دارند. این حالت مشابه وجود هورمون تستسترون در زنان می‌باشد. اما افزایش نسبی مقدار استروژن در مقایسه را تستسترون در مردان می‌تواند سبب افزایش توده پستان‌ها گردد.
بر اساس داده‌های انستیتو ملی سلامت (NIH)، بطور تقربیی نیمی از پسران درجاتی از ژنیکوماستی را در حین بلوغ نشان می‌دهند. لازم به ذکر است این مشکل به‌خودی خود خطرناک نیست اما ممکن است با سایر ناراحتی‌ها همراه گردد.
علاوه بر پسران در سن بلوغ، ژنیکوماستی در پسران تازه متولد، به‌دلیل اثر هورمون استروژن مادر ممکن است دیده شود. همچنین این بیماری در مردان بالای ۵۰ سال بسیار شایع می‌باشد. ژنیکوماستی ممکن است در یک ویا هر دو سینه دیده شود و رشد آن بطور معمول غیر یکنواخت خواهد بود.
پیشرفت ژنتیکوماستی ممکن است بدون درد باشد. اما در برخی شرایط نیز همراه با درد در ناحیه نوک پستان (nipple) خواهد بود.
ژنتیکوماستی و دارو‌ها
بنا بر گزارش منتشر شده در سال ۲۰۱۲، تجویز دارو‌ها عامل ایجاد ۲۵ درصد از موارد ژنتیکوماستی می‌باشند. این دارو‌ها بطور عمده شامل استروئید‌های آنابولیک بوده که برای بدنسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ماریجوانا، هروئين و الکل نیز ارتباط مستقیمی با افزایش توده بافت پستانی در مردان دارد. همچنین سیروز کبدی، که معمولا نتیجه مصرف الکل می‌باشد، به‌دلیل تغییر در میزان هورمون‌ها می‌تواند موجب ژنیکوماستی گردد.
سایر دارو‌هایی که به‌عنوان مسبب این بیماری معرفی شده‌اند شامل آنتی‌آندروژن‌هایی مانند فیناستراید، که برای درمان کم‌مویی آقایان و همچنین مشکلات پروستات مورد استفاده قرار می‌گیرد، دارو‌های ضد اضطراب مانند دیازپام (والیوم)، بلاکر‌های کانال‌های کلسیمی، دارو‌های درمان زخم مانند سایمتیدین و برخی آنتی‌بیوتیک‌ها می‌باشند.
عارضه‌های سلامتی و ژنتیکوماستی
ژنتیکوماستی با عارضه‌هایی که با تولید هورمون‌ها تداخل می‌کنند مرتبط است. این موارد شامل سندرم کلاین‌فلتر، هایپرتیروئیدیسم، مشکلات کبدی، نارسایی کلیوی و مشکلات هیپوفیزی می‌باشد. تومور‌های بیضه، تروما ویا عفونت در بیضه‌ها می‌توانند موجب ژنیکوماستی گردند.
ترکیبات گیاهی خاصی مانند روغن درخت چای ویا اسطوخودوس با اثرات شبه استروژنی در بدن می‌توانند سبب القای ژنتیکوماستی گردند.
درمان ژنتیکوماستی
در اغلب موارد هیچ‌گونه اقدامی برای درمان ژنتیکوماستی مورد نیاز نبوده و اندازه پستان‌ها پس از بهبود تغییرات هورمونی به حالت عادی باز‌می‌گردد.
اما در برخی موارد نیز ممکن است جراحی، برای درمان این بیماری مورد نیاز باشد. همچنین دارو‌های مشخصی نیز که قابلیت بلاک کردن اثرات استروژن را دارند، ممکن است تجویز گردند.
