تعریف
بیماری دست پا و دهان یک بیماری خفیف و سری ویروسی که معمولاً در کودکان ایجاد می‌شود. زخم‌هایی در دهان و جوش‌هایی در دست و پا از شاخصه‌های این بیماری هستند. این بیماری بطور معمول توسط کوکساکی ویروس ایجاد می‌شود.
علائم
بیماری دست پا و دهان ممکن است همه یا تعدادی از علائم و نشانه‌های زیر را ایجاد کند. این علائم عبارتند از:
- تب
- گلو درد
- احساس ناخوشی
- درد، قرمزی و زخم‌هایی تاول مانند روی زبان، لثه و داخل گونه‌ها
- جوش‌های قرمز بدون خارش اما تاولی در کف دست، کف پا و گاهی باسن
- کج‌خلقی در نوزادان
- از دست دادن اشتها
دوره کمون بیماری یعنی از زمان ایجاد عفونت تا ظاهر شدن علائم ۳ تا ۶ روز می‌باشد. تب اولین نشانه بیماری است، گلو درد نیز بدنبال آن ایجاد می‌شود، گاهی ممکن است ناخوشی و از دست دادن اشتها نیز رخ دهد.
یک یا دو روز پس از شروع تب، زخم های دردناکی ممکن است در دهان یا گلو ایجاد شود. طی ۱ یا دو روز نیز جوش‌هایی در دست‌ها و پا و گاهی باسن بوجود می‌آیند.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
بیماری دست پا و دهان معمولاً بیماری خفیفی است و تنها چندین روز تب ایجاد می‌کند و علائم و نشانه‌های آن خفیف است. اگر زخم های دهان یا گلو درد کودک مانع از تغذیه وی شود یا اگر علائم پس از چند روز تشدید یابند باید به پزشک مراجعه کرد.
دلایل
اصلی‌ترین عامل ایجاد بیماری دست پا و دهان عفونت با کوکساکی ویروس A16 است.
اصلی‌ترین راه انتقال کوکساکی ویروس از راه دهان است. بیماری از طریق تماس فرد به فرد منتقل می‌شود از جمله:
- ترشحات بینی و گلو
- بزاق
- مایع داخل تاول
- مدفوع
- قطرات تنفسی که از طریق عطسه یا سرفه پخش می‌شوند
عوامل خطرزا
بیماری دست پا و دهان اصولا کودکان زیر ۱۰ سال، به ویژه زیر ۵ سال را درگیر می‌کند. شیوع این بیماری در مراکز نگهداری از کودکان بیشتر است زیرا راه انتقال بیماری تماس فرد به فرد است.
کودکان وقتی بزرگ می‌شوند از طریق ساخت آنتی بادی علیه ویروس هنگام مواجهه با آن، نسبت به این بیماری ایمن می‌شوند. گرچه ممکن است بزرگسالان نیز به این بیماری مبتلا شوند.
عوارض
شایع‌ترین عارضه بیماری دست پا و دهان، از دست دادن آب بدن می‌باشد. این بیماری سبب ایجاد زخم هایی در دهان و گلو می‌شود که دردناک و متورم هستند.
نوع نادر و خطرناکی از کوکساکی ویروس می‌تواند مغز را درگیر کند و سبب عوارضی مانند موارد زیر شود:
- مننژیت ویروسی
- انسفالیت
تشخیص
پزشک با بررسی موارد زیر خواهد توانست بیماری دست پا و دهان را از دیگر عفونت‌های ویروسی تمایز دهد:
- سن فرد مبتلا
- الگوی علائم و نشانه‌ها
- ظاهر جوش یا زخم‌ها
همچنین ممکن است پزشک نمونه‌ی گلو یا مدفوع را برای تشخیص ویروس ایجادکننده بیماری به آزمایشگاه ارسال کند.
درمان
درمان خاصی برای بیماری دست پا و دهان وجود ندارد. علائم و نشانه‌های بیماری معمولاً پس از ۷ تا ۱۰ روز از بین می‌روند.
یک بی‌حس کننده موضعی دهانی برای کمک به تسکین درد زخم‌های دهان و گلو مناسب است. داروهای آسپرین، استامینوفن و ایبوپروفن نیز می‌توانند برای رفع درد بدن کمک کننده باشند.
