دکتر مجازی
انتشار این مقاله


سیتولوژی ادرار ؛ سیتولوژی چیست

روش‌های تشخیص و درمان

سیتولوژی ادرار (Urine cytology) آزمونی برای بررسی سلول‌های غیر طبیعی در ادرار است.

سیتولوژی ادرار (Urine cytology) آزمایشی جهت بررسی سلول‌های غیر طبیعی در ادرار است. از سیتولوژی ادرار، در کنار سایر آزمایش‌ها و روش‌های تشخیصی، برای تشخیص سرطان‌های دستگاه ادراری استفاده می‌شود. در این مقاله با تفسیر جواب سیتولوژی ادرار، کاربردهای این آزمایش و روند انجام آن آشنا شده و می‌خوانید که سیتولوژی چیست .

سیتولوژی ادرار عمدتاً در تشخیص سرطان مثانه کاربرد دارد، هرچند که می‌توان از آن در تشخیص سرطان‌های کلیه، پروستات، مثانه و مجاری ادرار نیز استفاده کرد.

در صورت مشاهدۀ خون در ادرار (هماچوری) ممکن است پزشک تست سیتولوژی ادرار را توصیه کند. از این تست همچنین در افراد مبتلا به سرطان مثانه، پس از پایان دورۀ درمان و برای تشخیص و بررسی عود سرطان مثانه استفاده می‌شود.

سیتولوژی چیست

سیتولوژی به بررسی سلول های بدن موجودات گفته می‌شود. امروزه سیتولوژی بیشتر در قالب سیتوپاتولوژی یا علم تشخیص بیماری ها به کمک سلول‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کاربرد سیتولوژی چیست

سیتولوژی ادرار در کنار سایر آزمایش‌ها و روش‌های تشخیص سرطان‌های دستگاه ادراری، در این موارد کاریرد دارد:

  • سرطان مثانه
  • سرطان حالب
  • سرطان مجرای ادراری

سیتولوژی ادرار می‌تواند بهترین راه تشخیصی سرطان‌های بزرگ و پرخطر مجاری ادراری باشد و ممکن است سرطان‌های دستگاه ادراری که به‌آرامی رشد می‌کنند را شناسایی نکند.

خطرات

ریسک آزمایش سیتولوژی ادرار بستگی به نحوه جمع‌آوری ادرار دارد. در بیشتر موارد، ادرار به طریق مستقیم و با ظرف استریل جمع‌آوری می‌شود که هیچ‌گونه ریسکی به‌همراه ندارد.

اگر ادرار با قرار دادن لوله توخالی (کاتتر/Catheter) در مجرای ادراری جمع‌آوری شود، خطر عفونت ادراری آزمایش‌شونده را تهدید می‌کند. در خصوص خطرات خاص روش‌های تشخصیصی و درمانی می‌توانید اطلاعات بیشتری را از پزشک خود دریافت کنید.

اقدامات اولیه

بهتر است زمان تست خود را به پس از اولین ادرار صبحگاهی موکول کنید.

از اولین ادرار صبح نمی‌توان برای سیتولوژی ادرار استفاده کرد؛ چراکه سلول‌های موجود در مثانه ممکن است در طول شب تخریب شده‌باشند و آنالیز آن‌ها در آزمایشگاه دشوار باشد.

روند انجام آزمایش سیتولوژی ادرار

جمع‌آوری نمونۀ ادرار برای آزمایش

آزمایش سیتولوژی ادرار نیاز به نمونۀ ادرار دارد که اغلب با تخلیۀ مستقیم ادرار به داخل ظرفی استریل به‌دست می‌آید. در برخی موارد، نمونۀ ادرار با کمک لوله‌ای نازک و توخالی (کاتتر) تخلیه می‌گردد.

بررسی نمونۀ ادرار در آزمایشگاه

نمونۀ ادرار برای آزمایش توسط متخصص پاتولوژیست به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. پاتولوژیست سلول‌های قابل‌مشاهده در نمونه‌های ادراری زیر میکروسکوپ علائم مرتبط با سرطان را بررسی می‌کند.

نتایج آزمایش سیتولوژی ادرار

پاتولوژیست نتایج آزمایش ادرار را برای پزشک ارسال خواهد کرد. هر آزمایشگاه از روش خاص خود را برای توصیف نتایج آزمایش سیتولوژی ادرار استفاده می‌کند. برخی از واژه‌های رایج در گزارش‌های پاتولوژیک عبارتند از:

  • نمونۀ نادرست. به این معنی است که سلول‌های ناکافی یا اشتباه در نمونۀ ادرار یافت شده‌اند. در این حالت ممکن است نیاز به تکرار تست سیتولوژی ادرار باشد.
  • منفی. این معنی عدم وجود سلول‌های سرطانی در نمونۀ ادراری بررسی‌شده است.
  • غیرعادی با بی‌قاعده. به این معنی است که اختلالات سلولی در نمونه‌های ادراری مشاهده می‌شوند، اما این غیرعادی بودن سلول‌ها به اندازه‌ای نبوده که سرطانی تشخیص داده‌شوند.
  • مشکوک. این اصطلاح می‌تواند نشان از غیر‌عادی بودن سلول‌های ادراری داشته و بیانگر احتمال ابتلا به سرطان می‌باشد.
  • مثبت. نتیجۀ مثبت نشان می‌دهد که سلول‌های سرطانی در ادرار یافت شده‌اند.

آزمایش سیتولوژی ادرار به تنهایی قادر به تشخیص سرطان نیست.

اگر سلولهای غیرعادی یا سرطانی در سیتولوژی ادرار تشخیص داده‌شوند، احتمالاً پزشک توصیه به سیستوسکوپی و توموگرافی کامپیوتری (CT) برای بررسی مثانه و دستگاه ادراری خواهدکرد.

در صورتی که سوالی در این باره دارید در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.

Mayo Clinic
بیشتر بخوانید
محمد‌سالار حسینی


نمایش دیدگاه ها (32)

  3. ببخشید یه سوال داشتم درمورد آزمایش سیتولوژی، سیگار کشیدن اثراتش در آزمایش نشان داده میشود و درجواب آزمایش لحاظ میشود؟ بعد امکان دارد ذرات ناشی از دود سیگار در آزمایش تاثیر بذارد یا به اشتباه بیاندازد؟

    1. با سلام و سپاس از دیدگاه شما، باید عرض کنم که معمولاً پزشکان، سیتولوژی ادرار را برای تشخیص “سیگاری بودن” تجویز نمی‌کنند، اما با استناد به نتایج حاصل از تحقیقی که حدود یک سال پیش در American Journal of Biomedical Sciences به چاپ رسید [لینک مقاله: goo.gl/bDSJAc]، در بررسی اسمیر حاصل از سیتولوژی ادرار، در ۷۰% افراد سیگاری (با سابقۀ بیش‌تر از پنج سال سیگار کشیدن) فعالیت سلول‌ها (منظور از نظر تکثیر و به اصطلاح، Turnover) به‌شدت افزایش یافته، اندازۀ سلول‌ها بزرگ‌تر و حاشیۀ سلول‌ها غیرعادی شده و سلول‌ها به شکل توده‌هایی با تغییرات دیسپلازی (رشد و گسترش غیرطبیعی که می‌تواند به تشکیل بافت غیرطبیعی نیز بینجامد) مشاهده می‌شوند. اساساً به همین دلیل سیگار کشیدن از علل ابتلا به بیماری‌های کلیوی و سرطان مثانه به شمار می‌رود. بنابراین درصورتی که سیگار کشیدن تاثیر سوئی بر سلول‌های دستگاه ادراری گذاشته‌باشد، در سیتولوژی قابل‌مشاهده خواهدبود؛ هرچند که بررسی “علت” وجود این اختلالات در گزارش‌های آزمایشگاه‌ها مرسوم نیست.

  4. با عرض سلام سوال من در رابطه با نیاز به بررسی جواب سونوگرافی همراه با سیتولوژی می باشد زیرا آزمایشگاهی که سیتولوژی مرا انجام میدهد از من درخواست نتیجه سونوگرافی می نماید،
    are you at your wallet in

    1. با سلام و عرض پوزش بابت تاخیر در ارسال پاسخ، باید عرض کنم که درخواست سونوگرافی همراه با سیتولوژی ادرار چندان رایج نیست، اما مطالعات اخیر شواهدی دالّ بر موثر بودن بررسی هم‌زمان سیتولوژی ادرار و اولتراسونوگرافی در تشخیص سرطان مثانه و سایر بیماری‌های مشابه و مرتبط را ارائه می‌کنند [برای مثال می‌توانید این مقالۀ چاپ‌شده در African Journal of Urology را مطالعه کنید: https://goo.gl/TzgZGd%5D. اما ذکر این نکته ضروری است که در سایر موارد، مانند بررسی سیتولوژی غدۀ تیروئید، بررسی نتیجۀ سونوگرافی ضروری است.

    1. با سلام
      برای تفسیر آزمایش و پیگیری روند معالجه و درمان توصیه می‌کنیم حتماً به پزشک خود مراجعه کنید. این عبارت را می‌توان معادل عدم وجود سلول‌های سرطانی در نمونۀ ادراری بررسی‌شده دانست. درمورد سلول‌های مخاطی نیز پاسخ بالینی بستگی به تعدّد سلول‌های مخاطی در لام بررسی‌شده، سن بیمار و پیشینۀ بیماری وی دارد. برای مطالعۀ بیشتر در این زمینه، مقالۀ زیر را پیشنهاد می‌کنیم:
      https://goo.gl/X3WBHL

  6. سلام در تست سیتولوژی این مطالب درج شده است :
    ۸۰cc yellow seemiturbid.
    ۷۰cc yellow seemiturbid.
    ۵۰ ccyellow clear.

    few isolated benign-looking urothelial cells.
    rare high N/C ratio urothelial cells with hyperchromatic nuclei and evenly distributed chromatin pattern.
    some mononuclear inflammatory cells.
    some Rhomboid crystals (uric acid crystals).

    voided urine ,cytology:
    rare clusters of mildly atypical urothelial cell favor reactive.

  8. سلام یه تست سیتولوژی داشتم که دکتر گفت مشکوکه و برام یه دوره درمانی ده روزه نوشت بعد از دوره درمانی دوباره تست سیتولوزی رفتم و این مطالب رو نوشته slides disply cellular smear consists of some blandlooking squamous cells and some isolated and clusters of urothelial cells with atypic changes composed of hyperchromatism and mild high N/C ratie in clear in background

    1. سلام
      نتیجه تست شما به معنی سالم “نیست” (هیپرکروماتینه شدن و نسبت هسته به سیتوپلاسم بالای خفیف) ولی نتیجه قطعی و روند درمان رو باید پزشک معالجتون بهتون بگه. به ایشون مراجعه کنین.

          1. یعنی این امکان وجود داره که تست سیتولوژی مشکوک باشه ولی در بررسی های بعدی که انجام میشه موضوع سرطان و یا موارد بد خیمی مثانه رد بشه ؟؟؟؟ و اینکه ایا به غیر از سرطان مثانه و بد خیمی های مثانه مواردی هست که تست سیتولوژی رو مشکوک نشون بده ؟؟؟؟؟؟؟

        2. بله التهاب، عفونت، تومورهای خوش‌خیم، بدخیمی، پیش‌سرطان و شاید خیلی چیزای دیگه باعث نتیجه مشکوک شده باشه ولی مسئله اصلی اینه که فقط با سایتولوژی تنها نمیشه بدخیمی رو ثابت کرد. پزشک متخصص باید آزمایش‌های دیگه‌ای انجام بده.

          1. سلام….میخواستم بدونم تومور های سرطانی در مثانه باید چقدر بزرگ باشن و پیشرفت کنن تا در سونوگرافی پزشک متخصص تشخیص بده ؟؟؟ ایا تومور های بزرگ در سونوگرافی قابل تشخیص هست یا نه ؟؟؟؟ ایا تشخیص فقط با سیستوسکوپی انجام میشه ؟؟؟

  11. سلام …میخواستم بدونم تومور های سرطانی مثانه تا چه اندازه باید پیشرفت کرده باشن و بزرگ باشن تا در سونوگرافی متخصص تشخیص تومور مثانه رو بده ؟؟؟؟ ایا اصلا میشه با سونوگرافی تومور های که خیلی بزرگ شده اند رو تشخیص داد تا حداقل مشکوک شد ؟؟؟؟؟

    1. با سلام
      معمولاً از سونوگرافی برای تعیین اندازه‌ی تومور (بزرگ باشن که بهتر تشخیص داده میشن ولی اندازه‌ی قطعی تو منابع ذکر نشده)، گسترش ضایعات به ساختارهای مجاور و نفوذ تومور به چربی دور مثانه و گسترش اون به گره‌های لنفاوی استفاده میشه و میتونه متاستاز سرطان مثانه رو هم تشخیص بده.

  12. slides reveal hypocellular smears with 2,3 small clusters questionable atypical urothelial cells. for definite diagn and rule out of a proliferative lesion follow up of the pati mandatory.
    سلام. من در حال حاضر به پزشك دسترسي ندارم. مواهش ميكنم حتي المقدور زود پاسخ بديد. جواب سيتولوژي بيمار آقا ٣٠ساله بدون هيچ سابقه بيماري. تفسير اين آزمايش چيه؟ خدا خيرتون بده منتظر پاسخ ميمونم

  13. سلام.وقت شما بخیر من هفته پیش سیتوسکوپی انجام دادم ولی پزشکم مسافرت هستن خیلی نگرانم میشه لطفا راهنمایی ام کنید. در جواب سیتولوژی من نوشته شده
    Postitive for dysplastic cells patient follow up and biopsy is recommended.

  14. سلام . وقت شما بخیر من چند وقت پیش سیتوسکوپی و آرتروسکوپی انجام دادم. که در جواب سیتولوژی نوشته شده بود پیگیری و نمونه برداری انجام بشه. پزشکم گفتن ای نبار باید RIRSانجام بدم. میشه لطفا در مورد RIRSتوضیح بدین من اینترنت که سرچ می کنم از این روش برای درمان سنگ کلیه نامبرده شده درصورتیکه من اصلا سنگ کلیه و سنگ مثانه ندارم.ممنون از راهنمایی شما

دیدگاهتان را بنویسید

درباره دکتر مجازی

درباره ما

زندگی روزمره پر از داستان‌ها و اتفاقات عجیب است. داستان‌هایی که با «دانستن» شاید بتوان پایان شیرین‌تری برایشان رقم زد. دکتر مجازی مفتخر است که به‌عنوان یکی از معتبر‌ترین رسانه‌های علمی کشور، زندگی خوانندگان خود را با دانش روز بشریت پیوند می‌دهد. این وب‌سایت فعالیت خود را در تابستان ۱۳۹۵ آغاز نموده است.