استفراغ نه تنها ناخوشایند است، بلکه گذشته از آن می‌تواند منجر به کم آبی و تغییراتی در الکترولیت بدن شود. استفراغ می‌تواند در قالب نشانه‌ای بخصوص، در کودکان و افراد مسن باشد.
در این مقاله، ما به برخی از درمان‌های خانگی، جهت تسکین دادن به حالت تهوع و استفراغ نگاهی می‌اندازیم. مطالب این مقاله شامل موارد زیر است:
- عامل ایجاد کننده‌ی حالت تهوع و استفراغ چیست؟
- درمان‌های خانگی
- داروهای خانگی برای کودکان
- نکاتی راجع به استفراغ مربوط به الکل
- زمان مراجعه به دکتر
عامل ایجادکننده‌ی حالت تهوع و استفراغ چیست؟
تهوع و استفراغ می‌توانند نشانه‌ای از طیف وسیع بیماری‌ها باشد که در برخی موارد حاد بوده و در برخی موارد هم به دلایل پزشکی رخ می‌دهد.
نمونه‌هایی از این عوامل عبارتند از:
- انسداد روده
- آسیب‌های مغزی
- مسمومیت غذایی
- عفونت ناشی از باکتری یا ویروس
- دریازدگی
- پرخوری
- بارداری
- عوارض جانبی داروها
- مصرف سموم خاصی همچون الکل
هر یک از این عوامل سبب تغییرات شیمیایی‌ای می‌شوند که در نهایت، به تحریک شدن مغز می‌انجامد.
مغز دارای چندین گیرنده‌ی مختلف است که می‌تواند عمل استفراغ را در بخش گیرنده‌ی شیمیایی (CTZ) راه اندازی کند. همچنین یک ناحیه‌ی شناخته شده تحت عنوان مرکز استفراغ وجود دارد که در آن‌جا مغز توکسین‌ها و سموم را شناسایی میکند و باعث تولید سیگنال‌هایی برای شروع روند استفراغ می‌شود.
درمان‌های خانگی
در موارد مسمومیت غذایی یا عفونت، استفراغ اغلب تحت عنوان روشی برای بدن بوده که به وسیله‌ی آن خود را از مواد مضر و زیان‌بار پاکسازی میکند.
با این حال، مراحل و گام‌هایی وجود دارد که شخص می‌تواند برای کاهش دادن به احساس تهوع و ناراحتی معده که اغلب با استفراغ همراه می‌باشد، از آن‌ها استفاده کند.
این گام‌ها شامل موارد زیرند:
- نوشیدن ۱ تا ۲ اونس مایع، حدود ۳۰ دقیقه بعد از عمل استفراغ. نمونه‌هایی از مایعات در دسترس شامل: آب، آبگوشت یا چای گیاهی.
- پرهیز از مصرف الکل و نوشیدنی‌های گازدار در هنگام استفراغ؛ زیرا آن‌ها تنها حالت تهوع را بدتر کرده و باعث افزایش کمبود آب بدن می‌شوند.
- مکیدن آبنبات سفت، با عصاره‌های لیمو و یا نعناع برای برطرف کردن طعم‌های ناخوشایند.
- نوشیدن یک چای زنجبیلی یا مکیدن یک آبنبات زنجبیلی. زنجبیل دارای خواص ضدتهوع می‌باشد که می‌تواند به فرد کمک کند تا احساس بهتری داشته باشد.
- استفاده از آروماتراپی یا بوکردن عطرهای خاص، ممکن است حالت تهوع را کاهش دهد. رایحه‌هایی که دارای خواص ضدتهوع می‌باشند عبارتند از: اسطوخودوس، بابونه، روغن لیمو، نعناع بیابانی، گل رز و گل میخک.
- استفاده از طب سوزنی برای تسکین تهوع. با توجه به مرکز سرطان Memorial Sloan Kettering، فشار دادن نقطه‌ی P6 (روی مچ دست داخلی، در زیر انگشت اشاره) می‌تواند به کاهش حس تهوع کمک کند.
همچنین استراحت به اندازه‌ی کافی، یکی از مهم‌ترین گام‌هایی است که به بدن فرد این اجازه را می‌دهد تا دوباره توان و انرژی‌ای را که به آن نیازمند است، بازیابد.
داروهای خانگی برای کودکان
در هنگام استفراغ یک کودک، پیشگیری از کم آبی بدن، باید به عنوان یک هدف مهم در نظر گرفته شود. با این حال، این احتمال وجود دارد که آن‌ها همیشه تمایلی به خوردن آب نداشته باشند؛ پس راهکارهای خلاقانه‌ای وجود دارد که به نوشاندن مایعات به آن‌ها کمک میکند.
- تکه یا مکعب‌های یخی از محلول‌ها و نوشیدنی‌های خوراکی و حاوی الکترولیت، به منظور جبران آب از دست رفته تهیه کنید.
- ژلاتین را به عنوان جایگزین مایعات به فرزندتان بدهید. آن‌ها ممکن است با آن بهتر مدارا کنند و یا اینکه احتمال زیادی وجود دارد که آن را بخورند.
- آب میوه را با آب رقیق کنید. رقیق سازی به کاهش میزان شکر آب‌میوه که می‌تواند به بدتر شدن اسهالی که اغلب با استفراغ همراه است، کمک کند.
- به منظور کاهش احتمال استفراغ مجدد، ۳۰ تا ۶۰ دقیقه بعد از استفراغ، به کودک مایعات آبکی بدهید. ابتدا با مقدار کمی شروع کنید تا مطمئن شوید که کودک قادر به تحمل کردن آن می‌باشد یا خیر.
- اگر به مدت ۸ ساعت استفراغی صورت نگرفت، به کودک غذاهای شیرین بدهید و میزان مایعات مصرفی‌اش را کاهش دهید. نمونه‌هایی از جمله کراکرز (نوعی شیرینی)، نان تست، سوپ شیرین، موز و سیب زمینی له شده. این غذاها می‌توانند در معده بمانند و سبب پرشدن آن شوند.
درمان کودکانی که دچار استفراغ می‌شوند، می‌تواند دشوار باشد؛ چراکه آن‌ها همیشه قادر به بیان آنچه که احساس می‌کنند نمی‌باشند اما انجام اندک راهکارهای درمانیِ مایعات، می‌تواند کمک کننده باشد.
نکاتی راجع به استفراغ مربوط به الکل
الکل اثر کم آبی بر روی بدن دارد که می‌تواند یکی از علل مرتبط با خماری و مستی بوده باشد. الکل همچنین می‌تواند باعث تحریک مخاط معده، افزایش اسید معده و کاهش هضم غذا شود، در نتیجه فرد می‌تواند نوعی ناراحتی را که در نهایت به تهوع و استفراغ منجر می‌شود تجربه کند.
اگر یک فرد استفراغ مرتبط با الکل را تجربه کند، می‌تواند علائم خود را به کمک موارد زیر کاهش دهد:
- نوشیدن مایعات. مصرف مقدار کمی از آب یا نوشیدنی حاوی الکترولیت می‌تواند به کاهش آب بدن که به دلیل استفراغ می‌باشد، کمک کند.
- تسکین دهنده‌ی درد غیر استامینوفنی. استامینوفن می‌تواند برای کبد مضر باشد حال آنکه الکل پیش از این، آن را تحت تأثیر قرار داده است. مصرف ایبوپروفن می‌تواند انتخاب بهتری برای کاهش درد و رنج ناشی از استفراغ باشد. با این وجود ایبوپروفن می‌تواند در برخی افراد باعث سوزش معده شود؛ بنابراین این افراد باید آن را با احتیاط مصرف کنند. همچنین ایبوپروفن می‌تواند بر کلیه‌ها نیز تاثیر بگذارد در حالیکه آن‌ها در اثر کم آبی بدن، پیش از این تحت تاثیر قرار گرفته‌اند.
- مصرف ۱۲۰۰ میلی‌گرم از ویتامین B6. برطبق برخی از منابع مصرف ویتامین B6 می‌تواند علائم باقی مانده را کاهش دهد؛ بخصوص اگر فرد آن را قبل، درحین و یا بعد از نوشیدن مصرف کند.
خوردن تکه‌های کوچکی از نان تست و نوشیدن جرعه ای از آب میوه، قهوه و یا چای می‌تواند به فرد کمک کند تا انرژی خود را دوباره بدست آورد و حالت تهوع را از بین برود. با این حال، در مورد نوشیدنی‌های کافئین‌دار احتیاط کنید چراکه ممکن است منجر به کم شدن آب در بدن شود.
فرد باید حدود ۳۰ دقیقه برای خوردن، پس از استفراغ صبر کند تا احتمال استفراغ مجدد کاهش یابد.
زمان مراجعه به پزشک
هنگامی که فرد حالت تهوع و استفراغ را متاسفانه بیش از یک بار در عمر خویش تجربه میکند. ممکن است دانستن اینکه چه زمانی باید به دنبال راهکارهای درمانی بود، کمی مشکل باشد.
مواردی که در آن فرد باید به دکتر مراجعه کند، شامل:
- استفراغی بیش از یک هفته طول بکشد
- احتمال بارداری وجود داشته باشد
- اگر درمان‌های خانگی، استفراغ را درمان نکند
- اگر فرد دچار علائم کمبود شدید آب باشد؛ مانند تشنگی و عطش زیاد، ادرار تیره رنگ، ادرار بسیار کم و سرگیجه
- اگر فرد پس از یک آسیب به سر، دچار استفراغ شود
- استفراغ حاوی خون یا استفراغی که شبیه به دانه‌های قهوه است به ویژه خون کهنه و یا خشک.
نوزادان و کودکان قادر به بیان کردن علائم کم آبی خود همانند بزرگسالان نیستند، بنابراین والدین باید از علائمی که ممکن است به مراقبت پزشکی احتیاج داشته باشد، آگاهی داشته باشند.
شامل:
- اسهال و استفراغ که بیش از ۲۴ ساعت طول می‌کشد و بهبود نمی‌یابد
- تب بالاتر از ۱۰۴ درجه فارنهایت در کودک بالاتر ۲ سال و تب بیش از ۱۰۰.۴ درجه فارنهایت در کودک کمتر از ۲ سال
- مشاهده‌ی خون در مدفوع یا استفراغ
- معده متورم یا علائم دردناک شکم
- ادرار تیره رنگ یا ۸ ساعت ادرار نداشتن کودک
- ناتوانی در تولید اشک به هنگام گریه، دهان خشک و چشم‌های گود و فرورفته
- کودک آرام نشود و همچنان به نق زدن ادامه دهد
اگر پدر و مادر هرگونه نگرانی‌ای در مورد علائم کودک خود داشته باشند، باید به دنبال درمان‌های پزشکی باشند. پزشک نیز ممکن است تزریق مایعات درون وریدی را توصیه کند و یا داروهای ضد تهوع را تجویز کند.
