گلیوبلاستوما نوعی سرطان مهاجم بوده که در مغز یا نخاع ایجاد می‌شود. منشأ این نوع سرطان، سلول‌هایی تحت عنوان آستروسیت می‌باشند که از سلول‌های عصبی حمایت می‌کنند. گلیوبلاستوما در هر سنی می‌تواند رخ دهد؛ اما بروز آن در بزرگ‌سالان بهمراتب بیشتر است. این عارضه می‌تواند موجب سردردهای تشدیدیابنده، حالت تهوع، استفراغ و تشنج شود. درمان گلیوبلاستوما که تحت عنوان گلیوبلاستومای چندشکلی یا مولتی‌فرم نیز شناخته می‌شود، ممکن است بسیار دشوار و حتی ناممکن باشد. در بیشتر موارد، درمان‌های موجود سرعت پیشرفت سرطان و علائم و نشانه‌ها را کاهش می‌دهند.
تشخیص
از تست‌های مورداستفاده برای تشخیص گلیوبلاستوما موارد زیر را می‌توان نام برد:
- معاینه‌ی نورولوژیکی: طی معاینه‌ی نورولوژیکی، پزشک در ارتباط با علائم و نشانه‌های موجود سوال کرده و بینایی، شنوایی، تعادل، هماهنگی حرکتی، نیرو و انعکاس‌های بدن بیمار را ارزیابی می‌کند. وجود اختلال در یک یا تعدادی از این موارد، ناحیه‌ای از مغز را که احتمالاً تومور درگیر کرده است، مشخص می‌سازد.
- تست‌های تصویربرداری: این تست‌ها در تعیین موقعیت و اندازه‌ی تومور مغزی، به پزشک کمک می‌کنند. اغلب برای تشخیص تومورهای مغزی، MRI انجام می‌شود؛ گاهی نیز همراه با MRI، تصویربرداری‌های تخصصی آن نیز صورت می‌گیرد. از این جمله می‌توان به MRI عملکردی، MRI توأم با تزریق وریدی و اسپکتروسکوپی تشدید مغناطیسی اشاره کرد. گاهی دیگر تست‌های تصویربرداری شامل CT اسکن و برش‌نگاری نشر پوزیترون (PET) نیز برای تشخیص گلیوبلاستوما به کار گرفته می‌شوند.
- برداشت نمونه‌ی بافتی برای آزمایش (بیوپسی): بیوپسی می‌تواند بر اساس شرایط خاص بیمار و موقعیت تومور، قبل از جراحی برداشت گلیوبلاستوما یا حین آن، توسط یک سوزن انجام گیرد. نمونه‌ی برداشته‌شده از بافت مشکوک به‌منظور تعیین انواع سلول‌‌ها و میزان تهاجم آن‌ها، در آزمایشگاه ارزیابی می‌شود. تست‌های تخصصی سلول‌های سرطانی، نوع جهش‌های صورت گرفته در آن‌ها را مشخص می‌سازند. این امر به کسب پیش‌آگهی مرتبط با عارضه و تعیین گزینه‌های درمانی موجود کمک می‌کند.
درمان
موارد زیر از جمله درمان‌های موجود برای این عارضه می‌باشند:
- جراحی برداشت گلیوبلاستوما: در این مورد، جراح مغز (نوروجراح) برای برداشت گلیوبلاستوما اقدام می‌کند. هدف از جراحی، برداشت حداکثر مقدار ممکن از تومور می‌باشد؛ اما از آن‌جا که گلیوبلاستوما به داخل بافت سالم مغزی منتشر می‌شود، برداشت کامل آن ممکن نیست. به همین دلیل، بسیاری از بیماران پس از جراحی، درمان‌های دیگری نیز با هدف‌گیری سلول‌های باقی‌مانده دریافت می‌کنند.
- رادیوتراپی: رادیوتراپی از پرتوهای پرانرژی مانند پرتوهای X یا پروتون‌ها برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. برای انجام رادیوتراپی، بیمار بر روی صفحه‌ای دراز کشیده و دستگاهی در اطراف حرکت می‌کند. این دستگاه پرتوها را به سمت نقاط دقیقی از مغز هدایت می‌کند. رادیوتراپی معمولاً پس از جراحی توصیه شده و ممکن است به صورت ترکیبی با شیمی‌درمانی انجام گیرد. برای افرادی که نمی‌توانند تحت عمل جراحی قرار بگیرند، رادیوتراپی و شیمی‌درمانی احتمالاً به‌عنوان درمان اولیه محسوب می‌شوند.
- شیمی‌درمانی: در شیمی‌درمانی از داروهایی برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. در برخی موارد، ویفرهای حلقوی و نازک حاوی داروی شیمی‌درمانی، حین جراحی در داخل مغز کار گذاشته می‌شوند. این ویفرها به‌آرامی حل شده و با آزادسازی دارو، سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند. پس از انجام جراحی و حین یا بعد از رادیوتراپی، داروی شیمی‌درمانی تِموزولومید (تِمودار) در حالت قرص معمولاً مصرف می‌شود. در صورت بروز مجدد گلیوبلاستوما نیز دیگر انواع شیمی‌درمانی توصیه شده که اغلب طی آن‌ها، دارو را به صورت تزریقی از یکی از وریدهای بازو وارد بدن می‌کنند.
- TTF تراپی۱ (میدان درمان‌کننده‌ی تومور): TTF از یک میدان الکتریکی برای ایجاد اختلال در تولیدمثل سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. در این روش، پَدهای چسبنده‌ای بر روی پوست سر قرار داده می‌شود. پَدها به یک دستگاه قابل‌حمل متصل می‌باشند که میدان الکتریکی ایجاد می‌کند. TTF در ترکیب با شیمی‌درمانی انجام گرفته و معمولاً پس از رادیوتراپی توصیه می‌شود.
- دارودرمانی هدف‌دار: داروهای هدف‌دار بر روی اختلالات خاصی در سلول‌های سرطانی تمرکز داشته که امکان رشد و پیش‌روی آن‌ها را فراهم می‌کنند. این داروها به این اختلالات حمله کرده و باعث مرگ سلول‌های سرطانی می‌شوند. هدف بِواسیزوماب۲ (آواستین) سیگنال‌هایی است که سلول‌های گلیوبلاستوما به بدن فرستاده و موجب ساخت عروق خونی جدید جهت رساندن خون و موادغذایی به سلول‌های سرطانی می‌شوند. در صورت بروز مجدد گلیوبلاستوما یا عدم پاسخ به سایر درمان‌ها، بِواسیزوماب یکی از گزینه‌های درمانی است.
- آزمایش‌های بالینی: منظور از آزمایش‌های بالینی، مطالعه‌ی درمان‌های جدید می‌باشد. این مطالعات شانس امتحان جدیدترین گزینه‌های درمانی را به همراه دارند؛ هرچند ممکن است از عوارض جانبی این روش‌ها، اطلاعاتی در دست نباشد. در ارتباط با امکان شرکت در این آزمایش‌ها، از پزشک خود سوال کنید.
- مراقبت تسکینی: مراقبت تسکینی نوعی مراقبت تخصصی پزشکی بوده که تمرکز آن بر روی تسکین درد و علائم یک بیماری جدی است. متخصصین طب تسکینی با بیمار، خانواده‌ی او و سایر پزشکان بیمار به‌منظور تأمین حمایت مکملِ برنامه‌ی درمانی، همکاری می‌کنند. این نوع مراقبت می‌تواند ضمن درمان‌های تهاجمی هم‌چون جراحی، شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی مورد استفاده قرار گیرد.
پی‌نوشت
۱.Tumor treating fields therapy
۲.(Bevacizumab (Avastin
