الکترومیوگرافی (EMG) نوعی فرآیند تشخیصی برای ارزیابی سلامت عضلات و سلول‌های عصبی کنترل‌کننده‌ی آن‌ها (نورون‌های حرکتی) می‌باشد. نورون‌های حرکتی، سیگنال‌های الکتریکیِ عامل انقباض عضلات را منتقل می‌کنند. EMG این سیگنال‌ها را به تصویر، صدا یا معیارهای متعدد قابل تفسیر برای متخصص تبدیل می‌کند. در این روش تشخیصی، از ابزارهای کوچکی به‌نام الکترود به‌منظور انتقال یا شناسایی سیگنال‌های الکتریکی استفاده می‌شود. طی EMG سوزنی، یک الکترود سوزنی به‌طور مستقیم به داخل عضله وارد شده و فعالیت الکتریکی عضله‌ی مذکور را ثبت می‌کند. در تست هدایت عصبی به‌عنوان بخش دیگری از EMG، از الکترودهای متصل‌شده به پوست (الکترودهای سطحی) برای اندازه‌گیری سرعت و نیروی سیگنال‌های هدایتی بین دو یا چند نقطه استفاده می‌شود. نتایج EMG قابلیت شناسایی انواع اختلالات عملکردی اعصاب، عضلات یا اختلالات هدایت سیگنال از عصب به عضله را داراست.
موارد استفاده
پزشک در صورت مشاهده‌ی هرگونه علائم اختلالات عصبی یا عضلانی اعم از موارد زیر، انجام الکترومیوگرافی را توصیه می‌کند:
- گزگز و حس خارش یا سوزش
- بی‌حسی
- ضعف عضلانی
- کرامپ یا درد عضلانی
- انواع خاصی از درد اندام‌ها
نتایج EMG اغلب برای تشخیص یا رد احتمال موارد زیر ضروری است:
- اختلالات عضلانی مانند دیستروفی عضلانی یا پلی‌میوسیتیس
- بیماری‌هایی هم‌چون میاستنی گراویس که ارتباط بین عصب و عضله را تحت تأثیر قرار می‌دهند
- ناهنجاری‌های عصبی خارج از نخاع (اعصاب محیطی) مانند سندرم تونل کارپال یا نوروپاتی‌های محیطی
- اختلالاتی مانند اسکلروز آمیوتروفیک جانبی یا پولیو (فلج‌شدگی) که نورون‌های حرکتی مغز یا نخاع را تحت تأثیر قرار می‌دهند
- ناهنجاری‌هایی مثل فتق دیسک ستون‌فقرات که بر روی ریشه‌ی اعصاب اثر می‌گذارند
خطرات
EMG فرآیندی کم‌خطر بوده و عوارض آن نادر است. تنها خطر کمی در ارتباط با خون‌ریزی، عفونت و آسیب عصب در محل وارد شدن الکترود سوزنی گزارش شده است. زمانی که عضلات دیواره‌ی قفسه‌ی سینه با الکترود سوزنی ارزیابی می‌شوند، خطر ناچیز نفوذ هوا به ناحیه‌ی مابین ریه‌ها و دیواره‌ی قفسه‌ی سینه و متعاقب آن، خوابیدن ریه (پنوموتوراکس) وجود دارد.
آماده‌سازی
موارد احتیاط
متخصص دستگاه عصبی (نورولوژیست) هدایت‌کننده‌ی EMG، باید از شرایط خاص پزشکی بیمار اطلاع داشته باشد. در موارد زیر، حتماً موضوع را با نورولوژیست یا دیگر کارکنان آزمایشگاه در میان بگذارید:
- وجود ضربان‌ساز قلبی یا هر نوع ابزار پزشکی الکتریکی در بدن
- مصرف داروهای رقیق‌کننده‌ی خون
- ابتلا به هموفیلی (نوعی اختلال انعقادی که موجب خون‌ریزی طولانی‌مدت می‌شود)
پرسش‌های موجود
هنگام توصیه‌ی پزشک به انجام EMG، سؤالات زیر احتمالاً برای بیمار مطرح می‌شود:
- چه زمانی باید انجام گیرد؟
- آزمایشگاه EMG کجاست و چگونه می‌توان آن را در کلینیک یا بیمارستان پیدا کرد؟
- آیا قبل از EMG، نیازی به قطع مصرف هر نوع داروی نسخه‌دار یا بدون نسخه وجود دارد؟
- آیا حین EMG، امکان حضور یکی از آشنایان بیمار به‌عنوان همراه وجود دارد؟
حمام کردن
قبل از آزمایش برای پاک شدن چربی‌های پوست، حمام کرده و از کرم یا لوسیونی استفاده نکنید.
انتظارات
حین پروسه
ممکن است از بیمار خواسته شود که لباس بیمارستانی پوشیده و بر روی تخت آزمایش دراز بکشد. توضیحات زیر به شما کمک می‌کند از اتفاقات پیش‌روی خود حین آزمایش، مطلع شوید:
- الکترودها: نورولوژیست یا تکنیسین، الکترودهای سطحی را بر اساس محل علائم در قسمت‌های مختلف پوست، کار گذاشته یا نورولوژیست الکترودهای سوزنی را در قسمت‌های مذکور وارد می‌کند.
- حواس: الکترودها بارها جریان الکتریکی کوچکی را منتقل کرده که باعث احساس سوزش یا اسپاسم می‌شود. الکترود سوزنی ممکن است باعث ناراحتی یا دردی در ناحیه شود که معمولاً به فاصله‌ی کوتاهی پس از خارج کردن سوزن، برطرف می‌شود. در صورت نگرانی در مورد ناراحتی یا درد مذکور، بهتر است از نورولوژیست بخواهید وسط آزمایش استراحت کوتاهی بدهد.
- دستورات: حین EMG سوزنی، نورولوژیست هر نوع فعالیت الکتریکی خودبه‌خود در عضلات در حالت استراحت و درجه‌ی فعالیت عضلات به‌هنگام انقباض خفیف را ارزیابی می‌کند؛ منظور از فعالیت الکتریکی خودبه‌خود، فعالیتی است که در بافت عضلانی سالم وجود ندارد. هم‌چنین دستوراتی مبنی بر انقباض یا به استراحت درآوردن عضله در زمان‌های مختلف داده و بر اساس عضلات یا اعصاب تحت بررسی، از بیمار درخواست می‌کند موقعیت خود را حین آزمایش تغییر دهد.
پس از پروسه
ممکن است کمی کبودی موقت در محل وارد شدن الکترود سوزنی به عضله دیده شود. این کبودی طی چندین روز از بین می‌رود؛ در صورت تداوم، به پزشک مراقبت‌های اولیه‌ی خود مراجعه کنید.
نتایج
نورولوژیست نتایج EMG را تفسیر کرده و گزارشی آماده می‌کند. پزشک مراقبت‌های اولیه یا پزشکی که دستور انجام EMG را داده است، در جلسه‌ی بعدی در این ارتباط با بیمار صحبت می‌کند.
