ایمپلنت حلزونی، وسیله‌ای الکترونیکی است که موجب بازیابی نسبی شنوایی می‌شود. این وسیله برای افرادی که به دلیل آسیب گوش داخلی شنوایی خود را به‌شدت از دست داده و سمعک برایشان مفید واقع نشده است، گزینه‌ی درمانی مناسبی به نظر می‌رسد. برخلاف سمعک که صدا را تقویت می‌کند، ایمپلنت حلزونی با دور زدن بخش‌های آسیب‌دیده، سیگنال‌های صوتی را به عصب شنوایی منتقل می‌کند. این ایمپلنت دارای یک پردازنده‌ی صوتی است که در پشت گوش قرار می‌گیرد. پردازنده سیگنال‌های صوتی را دریافت کرده و آن‌ها را به گیرنده‌ای که در زیر پوست ناحیه‌ی پشت گوش کار گذاشته شده است، انتقال می‌دهد. گیرنده نیز سیگنال‌ها را به الکترودهای جاسازی شده در حلزون گوش داخلی می‌فرستد. سیگنال‌ها عصب شنوایی را تحریک کرده و سپس به مغز هدایت می‌شوند. با وجود تفاوت این سیگنال‌ها با انواع موجود در شنوایی عادی، مغز آن‌ها را به‌عنوان الگوهای صوتی تفسیر می‌کند. یادگیری تفسیر سیگنال‌های دریافتی از ایمپلنت حلزونی به زمان نیاز دارد. در طول یک سال استفاده از این وسیله، بیشتر افراد توانایی‌های قابل توجهی در فهم گفتار مخاطبان خود کسب می‌کنند.
موارد استفاده
ایمپلنت‌های حلزونی می‌توانند ارتباطات اجتماعی و کیفیت زندگی افراد مبتلا به ناشنوایی شدید را بهبود ببخشند. استفاده از این ایمپلنت‌ها به طور هم‌زمان در هر دو گوش به طور چشم‌گیری به‌عنوان درمان استاندارد ناشنوایی شدید، به‌خصوص در نوزادان و کودکانی که در حال یادگیری و پردازش زبان هستند، افزایش یافته است. این ایمپلنت هم‌چنین می‌تواند برای بزرگ‌سالان و کودکانی که پس از یادگیری زبان و سخن گفتن شنوایی خود را از دست‌داده‌اند، مؤثر واقع شود. بنابر گزارش افرادی که تحت درمان با این وسیله قرار گرفته‌اند، با استفاده از این ایمپلنت بهبودی در موارد زیر حاصل می‌شود:
- قابلیت شنوایی بدون استفاده از کلید‌های دیداری مانند لب‌خوانی
- تشخیص صداهای روزمره و عادی محیطی
- قابلیت شنوایی در محیط پر سرو‌صدا
- مهارت تشخیص منشأ صداها
- توانایی شنیدن مکالمات تلفنی و برنامههای تلویزیونی
افراد واجد شرایط زیر، گزینه‌ی مناسبی برای این ایمپلنت می‌باشند:
- ناشنوایی شدید که در ارتباطات روزمره اختلال ایجاد می‌کند
- عدم کفایت سمعک برای تشخیص صداها که توسط تست‌های شنوایی تشخیص داده می‌شود
- عدم وجود شرایط خاص پزشکی یا عواملی که خطرات استفاده از این ایمپلنت را افزایش می‌دهند
- انگیزه‌ی بالا برای شرکت در جلسات توان‌بخشی با هدف شنیدن اصوات محیطی
- داشتن اطلاعات کافی در زمینه‌ی بهبودی‌های محتمل در صورت استفاده از این ایمپلنت
خطرات
جراحی ایمپلنت حلزونی در حالت کلی نوعی پروسه‌ی ایمن است؛ اما از جمله خطرات احتمالی، موارد زیر را می‌توان نام برد:
- فقدان شنوایی اندک قبلی: کاشت این وسیله در گوش ممکن است با فقدان هر گونه قابلیت شنوایی در گوش مذکور همراه باشد.
- عفونت پرده‌های پوشاننده‌ی مغز و نخاع (مننژیت) در کودکان پس از انجام جراحی: عموماً قبل از انجام جراحی، برای پیش‌گیری از مننژیت واکسیناسیون صورت می‌گیرد.
- گاهی ایمپلنت حلزونی مشکل داشته و برای تعمیر یا تعویض آن جراحی موردنیاز است.
به‌ندرت، خطرات زیر نیز محتمل است:
- فلج صورت
- عفونت در محل جراحی
- اختلالات تعادلی
آماده‌سازی
ایمپلنت حلزونی تحت بی‌هوشی عمومی انجام گرفته و بیمار حین پروسه هوشیار نمی‌باشد. ممکن است انجام موارد زیر برای این پروسه، نیاز باشد:
- قطع موقت مصرف داروها یا مکمل‌های خاص
- اجتناب از خوردن و آشامیدن برای مدت محدود
پزشک راهنمایی‌های بیشتری در ارتباط با آمادگی بیمار برای جراحی ارائه می‌دهد.
انتظارات
قبل از پروسه
به‌منظور تشخیص مفید فایده بودن یا نبودن ایمپلنت حلزونی برای بیمار، باید ارزیابی‌های پزشکی لازم در این زمینه انجام گیرد. این ارزیابی‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
- تست شنوایی، گفتار و گاهی تعادل
- معاینه‌ی فیزیکی برای ارزیابی سلامت گوش داخلی
- تصویربرداری MRI یا CT اسکن از جمجمه برای ارزیابی شرایط حلزون گوش و ساختار گوش داخلی
حین پروسه
جراح برشی در پشت گوش و یک گودی ناچیز در بخشی از استخوان جمجمه (استخوان ماستوئید) ایجاد می‌کند؛ موقعیت مذکور، محل قرارگیری بخش داخلی ایمپلنت خواهد بود. سپس جراح سوراخ کوچکی در حلزون گوش ایجاد کرده و از طریق این سوراخ آرایش منظم الکترودها را برقرار می‌کند. با بخیه زدن برش، بخش داخلی وسیله در زیر پوست قرار می‌گیرد.
پس از پروسه
موارد زیر ممکن است پس از جراحی دیده شود:
- احساس فشار یا ناراحتی در ناحیه‌ی بالای گوشی که تحت جراحی قرار گرفته است
- سرگیجه یا حالت تهوع
بسیاری از افراد در همان روز جراحی یا روز بعد از آن، حال عمومی مناسب داشته و به منزل بازمی‌گردند. بیمار برای برداشتن بخیه‌ها، باید حدود یک هفته بعد به پزشک خود مراجعه کند. ایمپلنت‌های حلزونی بین دو تا شش هفته پس از جراحی فعال نمی‌شوند تا زمان لازم برای بهبودی محل جراحی فراهم شود.
طرز کار ایمپلنت حلزونی: ایمپلنت‌های حلزونی شامل یک پردازنده‌ی صوتی خارجی هستند که پشت گوش قرار می‌گیرد. نوعی انتقال‌دهنده سیگنال‌های رادیوفرکانس را از این پردازنده به تراشه‌‌ی کار گذاشته شده با جراحی و سپس گیرنده و واحد تحریک می‌فرستد. واحد تحریک عصب شنوایی را از طریق الکترودهای واقع‌شده در حلزون تحریک می‌کند.
فعال‌سازی
برای فعال‌سازی ایمپلنت حلزونی، متخصص شنوایی (اودیولوژیست) کارهای زیر را انجام می‌دهد:
- تنظیم پردازنده‌ی شنوایی مختص بیمار
- ارزیابی اجزای ایمپلنت حلزونی و اطمینان از کارکرد درست آن‌ها
- تعیین صداهایی که توسط بیمار شنیده می‌شوند
- ارائه‌ی اطلاعات لازم در زمینه‌ی استفاده و مراقبت از ایمپلنت به بیمار
توان‌بخشی
منظور از توان‌بخشی، تعلیم مغز برای فهم صداهای شنیده‌شده از ایمپلنت حلزونی است. گفتارها و صداهای محیطی روزمره در این شرایط متفاوت از قبل شنیده می‌شوند. مغز برای تشخیص معنای صداها به زمان نیاز خواهد داشت. این پروسه پیش‌رونده بوده و با تعبیه‌ی مداوم پردازنده‌ی صوتی در ساعات بیداری، نتیجه‌ی مطلوب حاصل خواهد شد.
نتایج
نتایج این ایمپلنت در افراد مختلف متفاوت است. سن از دست دادن شنوایی و مدت زمان مابین فقدان شنوایی و انجام جراحی، از جمله عواملی هستند که نتیجه‌ی این پروسه را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در کودکان با کارگذاری هر چه زودتر ایمپلنت حلزونی، نتیجه‌ی بهتری حاصل می‌شود. تحقیقات هم‌چنین نشان می‌دهند که کودکان خردسال تحت درمان با این ایمپلنت، نسبت به کودکان مشابه که از سمعک استفاده می‌کنند، از شنوایی و گفتار بهتری در آینده بهره‌مند می‌شوند. در بزرگ‌سالان نیز هر چه زمان کم‌تری از فقدان شنوایی گذشته باشد، نتیجه بهتر خواهد بود. به نظر می‌رسد ایمپلنت حلزونی برای بزرگ‌سالانی که تجربه‌ی شنوایی کمی داشته یا از بدو تولد ندارند، چندان مؤثر نیست.
