گروهی از محققین انستیتو ملی سلامت (NIH) موفق به کشف رگ‌های لنفی در سخت‌شامۀ مغز شده‌اند. سخت‌شامه (Dura) خارجی‌ترین لایه از پوشش محافظتی دستگاه عصبی مرکزی، تحت عنوان پردۀ مننژ، را تشکیل می‌دهد. نتایج این مطالعه که در ژورنال eLife منتشر شده، می‌تواند به درک فیزیولوژی بازگشت لنف دستگاه عصبی مرکزی و نقش احتمالی آن در اختلالات عصبی کمک کند.
رگ‌های لنفی بخشی از دستگاه گردش خون محسوب می‌شوند. این رگ‌ها در اکثر بخش‌های بدن، رگ‌های خونی را همراهی می‌کنند. مایع بی‌رنگی که داخل این عروق جریان دارد لنف نامیده می‌شود. لنف حاوی سلول‌های ایمنی و مواد زایدی است که در نهایت به گره‌های لنفی تحویل داده می‌شود.
عروق خونی گویچه‌های سفید خون را به اندام‌های مختلف بدن تحویل می‌دهد. در ادامه، رگ‌های لنفی این دسته از سلول‌های ایمنی را جمع‌آوری کرده و دوباره در بدن به گردش در می‌آورند. این فرآیند به دستگاه ایمنی کمک می‌کند وجود عفونت ویروسی، باکتریایی و یا هرگونه آسیب دیگری را در اندام‌های مختلف تشخیص دهد.
در سال ۱۸۱۶، یک کالبدشناس ایتالیایی گزارشی مبنی بر وجود رگ‌های لنفی در سطح مغز، ارائه نمود. با این حال این قضیه تا حدود دو قرن به فراموشی سپرده شد.
همین اواخر بود که دانشمندان گزارش نمودند هیچ‌گونه مدرکی دال بر وجود سیستم لنفاوی در مغز نیافته‌اند. از همین رو، عده‌ای مغز را یک اندام استثنائی – از نظر جمع‌آوری لنف – معرفی نمودند.
سپس در سال ۲۰۱۵، دو مطالعه که بر روی موش‌ها انجام شده بود، شواهدی را مبنی بر وجود دستگاه لنفاوی در سخت‌شامۀ موش گزارش نمود.
رگ‌های لنفاوی چگونه در مغز شناسایی شدند؟
در مطالعه‌ای جدید، محققان NIH جهت پاسخ به این سوال چالش‌برانگیز، مغز ۵ داوطلب را با استفاده از تصویربرداری MRI مورد بررسی قرار دادند. داوطلبان پیش از تصویربرداری، گادوبوترول (Gadobutrol) دریافت نموده بودند. گادوبوترول نوعی رنگ بی‌خطر با خاصیت مغناطیسی است که به منظور آشکارسازی رگ‌های خونی آسیب‌دیده در مغز در حین عمل تصویربرداری، به بیمار تزریق می‌شود.
مولکول‌های این رنگ به اندازه‌ای کوچک هستند که بتوانند از منافذ مویرگ‌ها به درون سخت‌شامه نشت کنند. ولی حضور سد خونی-مغزی مانع از راه‌یابی این مولکول‌ها به بخش‌های عمقی‌تر مغز می‌شود.
اولین تلاش محققان برای آشکارسازی رگ‌های لنفاوی با با ظاهر شدن تمام سخت‌شامه به رنگ روشن در تصاویر MRI، به شکست انجامید.
پس از تغییر جهت و زاویۀ اسکنر، رگ‌های خونی دیگر در تصاویر آشکار نشدند. ولی با وجود این، هنوز هم تعدادی نقطه و خطوط درخشانی در تصویر مشاهده می‌شد، که محققان را به تردید واداشت.
نتایج حاکی از این بود که بخشی از رنگ پس از خروج از رگ‌های خونی، با گذر از بافت سخت‌شامه به درون عروق لنفاوی موجود در آن تخلیه شده است.
به منظور بررسی این فرضیه، محققان این بار مادۀ رنگی دیگری، با مولکول‌هایی به مراتب درشت‌تر، به دو نفر از داوطلبین تزریق نمودند. مولکول‌های درشت این مادۀ رنگی جدید، نمی‌توانستند به راحتی از منافذ رگ‌های خونی به بیرون نشت کنند.
محققان در ادامه پس از انجام دور اول تصویربرداری، دوباره موفق به آشکارسازی رگ‌های خونی شدند. ولی هنگامی که سعی کردند با تغییر جهت اسکنر نقاط و خطوط مرموز فاز اول آزمایش را مشاهده کنند، چیزی دستگیرشان نشد. و همین مسئله تردیدشان را به یقین تبدیل نمود.
پژوهشگران هم‌چنین موفق به کشف شواهدی مبنی بر وجود دستگاه لنفاوی در نمونه‌های اتوپسی‌شده از مغز شدند.
