انتشار این مقاله


معرفی کتاب: بخشودن

یک مکث کوتاه برای اندیشیدن درمورد ماهیت بخشش.

دختر آن وست، لزلی داونی، را میراندا هیندلی و ایان بردی در سال ۱۹۶۴ پس از آزارهای جنسی به قتل رساندند.

لزلی داونی وقتی که هیندلی و بردی او را از محل بازار مکاره ربودند ده سال بیشتر نداشت. او را مورد انواع و اقسام آزارهای جنسی قرار دادند و بعد خفه‌اش کردند و بعد هم در چاله‌ای کم عمق دفنش کردند. خانم وست عکس‌هایی را که قاتلان دخترش از او گرفته‌بودند و نشان می‌دادند که چگونه دست و پای دخترک را بسته و آنقدر اذیتش کرده‌بودند تا جان سپرده بود، دید. همچنین نواری صوتی را که قاتلان از صدای فریادهای خواهش و التماس دخترک ضبط کرده‌بودند شنید. خانم وست به تاکید می‌گفت که هیندلی با دست‌های خودش آن‌قدر گلوی دخترش را فشرده که نفس او بند آمده و جان سپرده و بارها هم قبل از آن دخترش را به مرگ تهدید کرده‌است. خانم وست در ضمن سوگند یاد کرد که حتی پس از مرگ هم از آن سوی گور هیندلی را رها نخواهد کرد و تکرار می‌کرد: “حتی پس از مرگم خاری خواهم بود در پهلوی تو، و تا زنده‌ام لحظه‌ای دست از تعقیبت برنخواهم داشت.”

پزشکان خانم وست می‌گفتند که سال‌ها تحمل فشار عصبی نقش اساسی در ابتلای او به سرطان رحم، پستان، روده، و کبد داشته‌است. اما حتی این بیماری مرگبار هم او را از مبارزه بازنداشت، تا این که در ۱۹۹۷ بر ردی صندلی چرخ‌دار در دادگاه عالی گوش به حکمی سپرد که برای هیندلی قرائت شد. در آن زمان او به شبکه‌ی خبری بی‌بی‌سی گفت که گذشت نمی‌کند و هیندلی باید تا آخر عمر پشت میله‌های زندان بماند.

این روزها اخباری از این دست، کم به گوشمان نمی‌رسد. دختربچه‌ای که بی‌رحمانه به قتل می‌رسد، پسربچه‌ای که مورد تجاوز ناپدری قرار می‌گیرد، زنی که توسط راننده‌ی تاکسی ربوده می‌شود، مردی که از صندوق بیمه‌ی فرهنگیان می‌دزدد و فرار می‌کند.

و حتی اگر در زندگی روزمره‌مان مواجهه‌ی چندانی با موارد این چنینی نداشته‌باشیم، باز هم روزانه سروکارمان با “دیگران” می‌افتد. کشمکش‌هایی که با دیگران درگیرشان می‌شویم غیرقابل اجتنابند، از مسائل ریز و ساده مثل تنه‌زدن در پیاده‌رو بگیر تا دعوا با راننده‌ی تاکسی  سر پول خرد و تصادف‌های رانندگی و دزدی‌ها و تعرض‌های کوچک و بعد حتی مسائل جدی در روابط جدی، آسیب‌های جدی از سوی نزدیکان جدی.

چرا باید ببخشیم؟ چرا باید درمورد حقوق خود گذشت کنیم؟ و چطور بخشیدن می‌تواند تحسین‌برانگیز یا قهرمانانه باشد؟ اصلاً بخشودن چیست؟ و آیا در تضاد با عدالت است؟ آیا بخشودن یک وظیفه‌ی اخلاقیست؟ ما برای تعالی، مکلّف به بخشیدن هستیم؟ و از لحاظ روان‌شناختی، بخشیدن -یا حتی نبخشیدن- چه عواقبی برای ما دارد؟ چه چیزی باعث می‌شود ما به کسی که می‌بخشد به دیده‌ی تحسین نگاه کنیم؟ و اصلا کل فرآیند بخشودن چه‌طور رخ می‌دهد؟

درگیری، صدمه و عدول از مرزهای اخلاق، تبعات همیشگی زندگی اجتماعی هستند. ما گاهی قربانی هستیم و گاهی متجاوز. و اگر در جایگاهی قرار بگیریم که بتوانیم ببخشیم، یا نبخشیم، چه چیزی تعیین می‌کند که بخشیدن درست است یا نبخشیدن؟

و اگر، همان‌طور که فرهنگ عامیانه‌ی رسانه‌ای ادعا می‌کند، گذشت همیشه به نفع ما نباشد چه؟ این اندیشه‌ی محوری تبلیغاتی که بخشودن را شفابخش تلقی می‌کند و بخشاینده را سبک‌بال و رها از بار سنگین نفرت توصیف می‌کند، چقدر واقع‌بینانه است؟ و اگر هم فرض کنیم که نباشد، آیا از وجهه‌ی اخلاقی عمل بخشودن کاسته می‌شود؟

در کتاب بخشودن (از مجموعه‌ی کتاب‌های تجربه و هنر زندگیِ نشر گمان) خیلی ساده، اصولی و کامل به مسائلی از این دست پرداخت شده‌است.

در این کتاب خواهیم کوشید به دو سوال محوری درباره‌ی بخشودن پاسخ دهیم. نخست، وقتی کسی را که در حق ما جفا کرده یا با ما بد تا کرده‌است را می‌بخشیم دقیقا چه می‌کنیم؟ و دوم، بخشودن چه دلایلی دارد، وچه دلایلی می‌تواند ما را از بخشودن بازدارد؟ پاسخ به این دو سوال هدف اصلی این کتاب است.

بحث و جدل درمورد بخشودن باعث طرح سوالات بزرگ‌تری می‌شود. سوالاتی دربرگیرنده‌ی تمامی ابعاد زندگی رفتاری ما، تمامی برهم‌کنش‌های ما با دیگران.

این که مرزهای عمل بخشودن، از به فراموشی سپردن، معذور دانستن، کم‌ اهمیت پنداشتن تعرض، انتقام و عدالت چگونه تعیین می‌شوند، و این که بخشودن چه سود و زیان‌هایی می‌تواند داشته‌باشد، مسائلی فلسفی-اخلاقی (و حیاتی) هستند که ما کمتر زیر ذره‌بین قرار می‌دهیم.

هدف این کتاب طرح همین دلایل و استدلال‌ها و بررسی نقاط ضعف و قوت آن‌هاست. در فصل اول می‌خواهیم طرح کلی و گسترده‌ای از ماهیت بحث درباره‌ی بخشودن عرضه کنیم و برخی از محل‌های اصلی نزاع و عدم توافق را مشخص کنیم.
در فصل دوم دلایل علیه بخشودن را در کانون توجه قرار خواهیم‌داد: استدلال‌هایی که می‌گویند بخشودن همیشه هم درست و مطلوب نیست.
در فصل سوم یک امکان سوم را مطرح خواهیم‌کرد، یعنی نه نفرت و نه بخشودن، و سعی خواهیم‌کرد وارسیم که آیا این موضع واکنش رضایت‌بخش برای خطاکاری انسانی فراهم می‌آورد یا نه.
در فصل چهارم نگاهی خواهیم انداخت به تحقیقات تجربی روان‌شناسانی که در این حوزه کار می‌کنن.
در فصل پنجم با تفضیل بیشتر به ماهیت بخشودن خواهیم پرداخت و آن را مورد معاینه‌ی دقیق‌تر قرار خواهیم‌داد.
و سرانجام در فصل ششم به استدلال‌های ایجابی و اثباتی در دفاع از بخشودن و گذشت خواهیم پرداخت و سعی خواهیم کرد قوت این استدلال‌ها و مجاب‌کنندگی‌ آن‌ها را ارزیابی کنیم.

مشخصات کتاب

نام: بخشودن

نویسندگان: ایوگارارد و دیوید مک‌ناتون

مترجم:خشایار دیهیمی

نشر گمان

شماره‌ی کتاب‌شناسی ملی: ۳۲۰۶۷۵۰

نمایش دیدگاه ها (0)
دیدگاهتان را بنویسید