دست‌کش؟ کلاه؟ پالتوی ضخیم؟ … ولی واقعاٌ چرا فقط من باید برای رفتن به محیط‌های سرد بیشتر لباس بپوشم؟
سرما به طور متفاوتی بر هر فرد اثر میکند! عوامل زیادی در این زمینه موثر است.
با پشت سر گذاشتن مهر، بعضی از ما خودمان را در حال سرخوردن در سراشیبی تند سرما می‌بینیم. در حالی که عده زیادی از افراد در این روزها از گردش در هوای سرد ملایم زمستانی لذت می‌برند، عده‌ای هم هستند که این سرما برایشان آزار دهنده است.
توانایی ما برای فهمیدن تغییرات دمایی احساس مهمی برای بقایمان است. آسیب‌های کوچک به مرکز دمایی مغز آثار مخرب بسیار بزرگی به جای می‌گذارد؛ گرمازدگی‌های شدید تابستانی و سرمازدگی و لرزهای شدید زمستانی از جمله این آسیب‌ها می‌باشند.
بدن ما مکانیسم‌های پیچیده‌ای برای متعادل و ثابت نگه داشتن دمای بدن با احساس به موقع تغییرات دمایی و واکنش مناسب به این تغییرات ایجاد کرده است.
عصب‌های موجود در پوست اولین خط دفاعی را تشکیل می‌دهند. این اعصاب تغییرات دمایی را دریافت کرده و به مغز ارسال می‌کنند. ادراک ما از سرما بسیار متفاوت و کاملاٌ شخصی است. چرا بعضی از افراد با کاهش اندک دما شروع به لرز و احساس سرمای شدید می‌کنند، در حالی که بعضی دیگر حتی با وجود سرمای شدید هم به ندرت لباس های ضخیم می‌پوشند؟
زمانی که احساس سرما می‌کنیم دقیقاً چه اتفاقی می‌افتد؟
لحظه‌ای که مغز ما از کاهش دما مطلع می‌شود، سیگنال‌هایی به رگ‌های خونی فرستاده و مانع پمپاژ خون به سطح پوست می‌شود. محققان می‌گویند روند “انقباض رگی” از هدرروی گرمای اضافه جلوگیری کرده و گرمای مرکز بدن را حفظ میکند.
انقباض رگ در انگشت‌های دست و پا احساسی است که همه ما آن را زمانی که دنبال دست‌کش و جوراب ضخیم خود می‌گردیم تجربه کرده‌ایم. در اوج محدودیت خون‌رسانی به سطح پوست، بدن شروع به لرزیدن میکند. این لرزهای منظم و ناخودآگاه عضلانی، با آزاد کردن گرما بدن را گرم نگه می‌دارد. این پاسخ‌های فیزیولوژیکی به صورت سخت‌افزاری در سیستم جسمی همه ما وجود دارد اما؛ از شخصی به شخص دیگر تغییر میکند. چه چیزی شیوه پاسخ ما به سرما را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
شکل بدن
۱. اندازۀ بدن از جمله عوامل مهمی است که در این مورد موثر می‌باشد. هر چقدر سطح بدن فرد وسیع‌تر باشد، ناحیۀ از دست دادن گرما نیز وسیع‌تر شده و بنابراین فرد سرما را سریع‌تر احساس میکند.
۲. یکی از موارد دیگری که ارتباط نزدیکی با این موضوع دارد میزان بافت چربی زیرجلدی است. چربی بهترین مادۀ عایق است. هر چقدر چربی زیر جلد شخص بیشتر باشد بدن فرد در برابر سرما عایق‌تر است.
۳. دلیل این‌که چرا واکنش زن و مرد به سرما متفاوت است نیز کاملاٌ به شکل بدن مربوط است. بیایید یک زن و مرد با توده بدنی برابر و مساحت سطح تقریباٌ یکسان در نظر بگیریم. به دلیل این که خانم مقدار چربی زیر پوستی بیشتری دارد بدن وی در برابر گرما عایق‌تر است.
جنس و سن
- جنسیت عامل تفاوت در شکل سرمای احساس شده است. انقباض رگی بیشتر در خانم‌ها مطرح می‌باشد. هر چند در یک تحقیق بین دو قلو‌ها مشخص شد ژنتیک نیز در احساس لرز بسیار موثر است.
مقالۀ مرتبط: اسکیموها؛ حاملین ژن مقاومت به سرما
- نوسانات هورمونی نیز در احساس سرما موثرند. پاسخ زنان به سرما در طول چرخه قاعدگی آن‌ها متغیر است. در مردان نیز سطح بالای تستوسترون با غیرفعال کردن یکی از گیرنده‌های اصلی سطح پوست –TRPM8- موجب کاهش واکنش به سرما می‌شود.
- از حوالی ۶۰ سالگی توانایی بدن برای حفظ گرما و همچنین احساس سرما شروع به کم شدن میکند.
- بزرگسالان در مقایسه با همتایان کم سن وسال خود، لرز عضلانی – که موجب تعادل دمای بدن می‌شود – کمتری را تجربه می‌کنند. همچنین مشکل اساسی در گرم شدن پس از احساس سرما دارند.
چگونه تا حدودی به سرما عادت کنیم؟
وقتی بدن مرتباٌ در معرض هوای سرد قرار بگیرد، به تدریج به سرما عادت می‌کنیم. هر چند که مسلماٌ منظور ما از “در معرض سرما قرار گرفتن” پنج دقیقه گردش در هوای سرد و سپس بقیه روز را کنار گرمای شومینه سپری کردن نیست! با زندگی در بعضی نواحی از مناطق قطبی پاسخ به سرما کم‌رنگ‌تر می‌شود. افراد این ناحیه هم لرز و محدودیت خون‌رسانی به پوست را تجربه می‌کنند، ولی کمتر از سایر افراد. همچنین دو راه دیگر نیز وجود دارد که از طریق آن بدن می‌تواند به کاهش دما خود را سازگار کند: افزایش متابولیکی تولید گرما و حفاظت از گرمای داخلی.
مقاله مرتبط: علت گرمای بدن چیست؟
این که هر شخص چگونه به سرمای مداوم واکنش می‌دهد به مقدار گرمایی که در هر بار از دست می‌دهد بستگی دارد. اما بازهم موارد زیادی وجود دارد که هم‌چنان برای محققان نامعلوم است.
به هرحال اگر می‌خواهید سرما را حس کنید، زمان زیادی را در بیرون سپری کنید تا به این هوا عادت کنید. اگر شدنی نیست پس بهتر است که دنبال دست‌کش و پالتوهایتان بروید و با تجهیزات کافی از هوای سرد لذت لذت ببرید!
